Wpływ dobrostanu krów na wydajność i skład mleka

 

Optymalne wartości tych parametrów w oborze są następujące:

Na dobrostan zwierząt istotny wpływ mają warunki w pomieszczeniach inwentarskich, w których powinien panować stabilny mikroklimat, niezależnie od warunków zewnętrznych.

• temperatura:

– minimalna: 6^oC,
– optymalna: 8-16^oC;
wilgotność: 60-80%;

• oświetlenie:

– naturalne: 1:18 (powierzchnia okien/powierzchnia podłogi),
– sztuczne: 20-30 lx;

• wymiana powietrza:

– zima: 90 m3/szt./godz.,
– lato: 350-400 m3/szt./godz.

Oświetlenie powinno być równomierne, ale niezbyt intensywne. Zbyt intensywne może powodować dyskomfort. Powinno być wystarczająco jasne, aby umożliwić oględziny zwierząt przez obsługę.

Poza czynnikami fizycznymi, na mikroklimat w pomieszczeniach dla bydła wpływają czynniki chemiczne (szkodliwe gazy) oraz biologiczne (mikroorganizmy).

• Dopuszczalne stężenie szkodliwych gazów nie może przekroczyć norm:

– dwutlenek węgla (CO2) 3000 ppm,
– amoniak (NH3) 20 ppm,
– siarkowodór (H2S) 0,5 ppm (chwilowo do 5,0 ppm, np. przy usuwaniu odchodów.

Zasadniczy wpływ na kształtowanie mikroklimatu ma odpowiednia kubatura budynku oraz wentylacja. Wentylacja powinna zapewnić wymianę powietrza w budynku oraz usunąć szkodliwe gazy i nadmiar pary wodnej. W zasadzie w nowoczesnych, wysokich budynkach wystarcza wentylacja grawitacyjna, z dużymi otworami w ścianach bocznych i otwieraną kalenicą. Otwory w okresie niskich temperatur przysłania się kurtynami lub przesłonami.

Dobrą praktyką, spotykaną w coraz większej liczbie obór wolnostanowiskowych, jest montowanie urządzeń wymuszających ruch powietrza na wysokości zwierząt. Ułatwia to odprowadzenie nadmiaru ciepła z organizmu krów w gorące dni. Urządzenia te montuje się w obrębie stołu paszowego, zachęcając zwierzęta do dłuższego tam przebywania i pobierania paszy. Podczas upałów stosuje się zraszacze, aby chłodzić krowy, łagodzić stres wywołany wysoką temperaturą i usprawniać metabolizm, co służy utrzymaniu właściwego poziomu produkcji mleka.

Korzystny wpływ na dobrostan krów mają czochradła, które poprawiają higienę, zdrowie i komfort krów.

Wolność od bólu, urazów i chorób

Zwierzętom należy zapewnić odpowiednią profilaktykę (program szczepień i odrobaczania), wczesną diagnostykę oraz skuteczne leczenie chorób i urazów. Zwierzęta należy chronić przed zbędnym lub nieuzasadnionym bólem.

W przypadku zaburzenia równowagi organizmu dochodzi do choroby. Choroba może być wywołana przez różnorakie czynniki środowiskowe, patogeny (bakterie, wirusy czy grzyby) i stres. Wystąpienie schorzenia powoduje straty ekonomiczne, a w rezultacie pogorszenie opłacalności produkcji.

Jest to wynikiem spadku wydajności krów i jakości mleka, ale również należy uwzględnić wzrost kosztów bezpośrednich utrzymania zwierząt, takich jak: koszt leczenia i środków farmakologicznych, konieczność utylizacji mleka pozyskanego podczas leczenia oraz większą śmiertelność zwierząt (zwiększone brakowanie i koszty remontu stada).

Chore krowy są źródłem patogenów dla innych zwierząt w stadzie, przez co wzrasta ryzyko zachorowań, wydłuża się okres międzywycieleniowy, pogarszają wskaźniki rozrodu, wzrasta brakowanie.

Zwierzęta należy chronić przed zbędnym lub nieuzasadnionym bólem.

Czynnikiem zwiększającym ryzyko wystąpienia chorób zakaźnych jest obrót zwierzętami. Głównym działaniem hodowców powinno być zabezpieczenie stada przed wniknięciem chorobotwórczych patogenów, a w przypadku stwierdzenia występowania chorych osobników w stadzie – ograniczenie rozprzestrzeniania patogenów pomiędzy poszczególnymi osobnikami.

Działania powinny się koncentrować na obserwacji zwierząt pod kątem nosicielstwa konkretnych schorzeń. Pamiętać przy tym należy, że obecność wielu czynników chorobotwórczych powoduje wystąpienie stanów podklinicznych, których objawy nie są widoczne. Chorobom wirusowym towarzyszy pogorszenie odporności, czego następstwem jest wzrost wystąpienia innych schorzeń, np. mastitis czy chorób układu oddechowego.

Przy zakupie zwierząt należy zwrócić uwagę, czy posiadają one stosowne zaświadczenia o braku nosicielstwa określonych chorób, nawet jeżeli nie są oficjalnie wymagane (BVD, IBR/IPV czy paratuberkuloza). Zakupione zwierzęta należy poddać kwarantannie, podczas której obserwuje się je pod kątem objawów chorobowych. Optymalny czas kwarantanny to 4-6 tygodni. Powinna być ona przeprowadzana w pomieszczeniach umożliwiających odseparowanie zakupionych zwierząt. Jeśli zwierzęta nie posiadały wszystkich badań wykluczających nosicielstwo chorobotwórczych patogenów, powinny zostać poddane kwarantannie do momentu otrzymania wyników badań uzupełniających.

Źródłem czynników chorobotwórczych są nie tylko zwierzęta, ale również ludzie, ich ubrania oraz sprzęt wykorzystywany przez inseminatorów, lekarzy weterynarii, zootechników oceniających użytkowość zwierząt czy doradców.

Podstawowe działania higieniczne zdecydowanie zmniejszają ryzyko zawleczenia choroby z zewnątrz: mata nasączona płynem dezynfekcyjnym, stanowisko do mycia obuwia, jednorazowe ubrania ochronne i ochraniacze na buty oraz środki do dezynfekcji używanego sprzętu i narzędzi. Aby ograniczyć przeniesienie patogenów na kołach pojazdów, należy stosować maty dezynfekcyjne.