Kwasica ostra i subkliniczna. Jak je rozpoznać?
Ostra kwasica żwacza wybucha często wskutek drastycznej zmiany dawki pokarmowej bez wcześniejszego okresu adaptacji. Przyczyną jest nagłe pobranie paszy o zbyt dużej zawartości skrobi i cukrów.
Łagodna postać ostrej kwasicy charakteryzuje się zwykle krótką utratą apetytu krów. Motoryka żwacza jest mniejsza, co można stwierdzić przy osłuchiwaniu. Kał jest żółtawy, czasem szary w postaci pastowatej oraz płynnej.
pH treści żwacza jest zwykle w okolicach 6,2. U chorych krów dochodzi do spadku produkcji mleka. Przy postaci umiarkowanej, która objawia się 5-8 godzin po pobraniu zbyt bogatej w węglowodany paszy, mlecznice stają się apatyczne a ich sierść jest nastroszona.
Krowy w oborze muszą czuć się komfortowo
Krowy tracą apetyt przez co maleje ich wydajność. Można u nich zaobserwować również silne zaczerwienienie spojówek i szarozieloną biegunkę. pH moczu maleje poniżej 7.
Przy ostrej postaci tej choroby zwierzęta są niespokojne. Ich puls jest podwyższony, podobnie jak liczba oddechów. Temperatura ciała krów rośnie do 39,5 - 40 stopni Celsjusza. Błony śluzowe są blade. Występują wzdęcia oraz brak aktywności żwacza.
Leczenie w przypadku łagodnej postaci ostrej kwasicy polega na zmianie żywienia. Do dawki można dodać dobrej jakości siano oraz wodorowęglan sodu w ilości 100 gram dwa razy dziennie rano i wieczorem przez kilka dni. Krowy muszą mieć nieograniczony dostęp do wody.
W ostrych przypadkach można usunąć treść żwacza np. sondą oraz przepłukać go letnią wodą. Następnie należy podnieść pH przez środki zobojętniające np. wodorowęglan sodu, węglan sodu lub magnezu.
Subkliniczna kwasica żwacza jest określana z angielskiego jako SARA (sub-acute ruminal acidosis). U chorych krów maleje pH treści żwacza. O kwasicy mówimy jednak dopiero wtedy, kiedy dana wartość utrzymuje się przez dłuższy czas. W kilkukrotnym badaniu pH w ciągu trzech godzin wciąż jest niższe niż 5,6 lub w ciągu 5-6 godzin jego wartość jest niższa od 5.8
Mleko jest tańsze, ale jego produkcja w UE rośnie
Przyczyną subklinicznej kwasicy żwacza podobnie jak ostrej jest żywienie paszami bogatymi w łatwo fermentujące węglowodany. Wpływa ono na spadek pH w kolejnych przedżołądkach oraz dużą produkcję lotnych kwasów tłuszczowych. Wskutek tego ilość i rodzaj bakterii ulegają zmianie.
pH maleje nawet do wartości 4.0 przy czym populacja pierwotniaków znika już przy poziomie 5.0. Po kilku lub kilkunastu dniach tego typu zmian pojawiają się endotoksyny uwalniane przez martwe bakterie gram ujemne. Sprzyja to wyrzutowi m.in. histaminy, która uszkadza naczynia włosowate co prowadzi do ochwatu.
Do jednych z najczęstszych skutków SARY należy spadek poziomu tłuszczu w mleku. Często dochodzi do hiperkeratozy błony śluzowej przedżołądków. Występuje przewlekłe rozrostowe zapalenie żwacza.
Przydatnym narzędziem do wykrywania subklinicznej kwasicy żwacza jest analiza wyglądu kału oraz obecnych w nim resztek niestrawionej paszy. Pobieramy próbkę na sita kałowe lub w ostateczności na zwykłe sitko lub durszlak i przepłukujemy go wodą.
W przypadku leczenia SARY wykonujemy podobne czynności jak przy postaci ostrej. Należy zmienić dawkę pokarmową. Jeśli to możliwe powinno się odciągnąć treść żwacza i podać zdrową z dodatkiem np. drożdży piwnych czy bogatych we włókno wysłodków buraczanych.
Więcej informacji na temat klinicznej oraz subklinicznej kwasicy żwacza można znaleźć w Hoduj z Głową Bydło nr 2/2018. ZAPRENUMERUJ
