Stan i główne wyzwania dla polskich gospodarstw mlecznych

2 . Wyzwania o charakterze mikroekonomicznym

Działania podejmowane wewnątrz gospodarstw prowadzących chów bydła mlecznego wynikają z zasobów, którymi dysponują oraz informacji płynących z szeroko rozumianego otocznia rynkowego. W ocenie zasobów gospodarstwa, obok analizy stanu i możliwości powiększenia zasobów ziemi oraz kapitału bardzo ważne jest zwrócenie uwagi na osoby (ich cele życiowe, wartości, predyspozycje).

Wszystko umiejętnie trzeba połączyć w całość aby uzyskać możliwie duży efekt (użyteczność). Najczęściej w gospodarce wolnorynkowej przekłada się to na możliwie duży dochód, który pozwala na godziwe życie i inwestycje na przyszłość. Biorąc pod uwagę aktualne uwarunkowania rynkowe i realizowaną politykę rolną dotyczącą rynku mleka w UE należy stwierdzić, że staje się to działanie coraz trudniejsze ze względu na rosnącą konkurencję zarówno na poziomie lokalnym jak również w wymiarze międzynarodowym.

Działań przyczyniających się do poprawy efektywności w wymiarze technicznym i ekonomicznym w gospodarstwie rolniczym może być dużo i uzależnione są one od zasobów majątkowo-kapitałowych oraz poziomu technologii produkcji.

W swoim opracowaniu jedynie chce zwrócić uwagę na jedno bardzo ważne działanie, które może przyczynić się do poprawy wyników jakim jest gromadzenie użytecznych informacji pomocnych w podejmowaniu decyzji. Niektórzy ekonomiści podkreślają, że od drugiej połowy XX wieku mamy „erę informacji”.

W 1963 roku japoński ekonomista T. Umesato wprowadził określenie „społeczeństwa informacyjnego” (jap. johoka shakai), które zaczęło funkcjonować jako element socjologicznej teorii społeczeństwa ukierunkowanego na przetwarzanie informacji. Użyteczna informacja może dawać przewagi konkurencyjne podmiotom, które ją posiadają.

Współcześnie jest wiele programów elektronicznych, które pozwalają w gospodarstwach rolniczych sprawnie pozyskiwać informacje (głównie technologiczne) niezbędne do właściwych reakcji w technologię produkcji. Brakuje na rynku systemów elektronicznych umiejętnie łączących informacje technologiczne z rynkowymi i w efekcie pokazującymi wymiar ekonomiczny.

Pewne - trochę niedoskonałe programy - się już pojawiają np.: „RolnikON” lub „365FarmNet”. W niektórych krajach powstały instytucje, które wyspecjalizowały się w dostarczaniu informacji rolnikom o najnowszych technologiach i próbują je oceniać pod kątem ekonomicznym. W Danii, kraju o nowoczesnym i bardzo dobrze zorganizowanym rolnictwie, w 2009 roku powołano Centrum Wiedzy Rolniczej (Knokwledge Centre for Agriculture), w którym dodatkowo zlokalizowano „AgroTech” (instytut zajmujący się innowacjami w rolnictwie i produkcji żywności). W Niemczech od ponad 100 lat funkcjonuje „Das Kuratorium für Technik und Bauwesen in der Landwirtschaft” (KTBL).

Wymieniony instytut generuje parametry normatywne dla większości działalności rolniczych prowadzonych w różnych systemach (konwencjonalnym, ekologicznym) oraz przedstawia koszty normatywne zaangażowania różnych kombinacji maszyn.

W ramach bazy elektronicznej opracowanej przez KTBL dostępne są (na dzień 4.06.2016) następujące parametry:
a) Dotyczące budynków gospodarczych – nakłady inwestycyjne i koszty eksploatacji 162 modeli szklarni i tuneli foliowych, 222 wybranych modeli budynków dla bydła, kóz, owiec, koni, świń, drobiu oraz przechowalni i magazynów;
b) Dotyczące ekonomiki i organizacji produkcji roślinnej:

• Szczegółowe dane do planowania produkcji roślinnej (koszty produkcji dla wybranych działalności w zależności od przyjętego poziomu produkcyjności, jakości gleb, wielkości pola, zestawu maszyn używanych do wykonania zabiegów uprawowych);
• Zapotrzebowanie na olej napędowy w zależności wykonanego zabiegu uprawowego, zestawu maszyn, zwięzłości gleby, wielkości pola, odległości pola od ośrodka gospodarczego;
• Nakłady i koszty pracy w zależności od wykonanego zabiegu uprawowego, zestawu maszyn, zwięzłości gleby, wielkości pola, odległości pola od ośrodka gospodarczego;
• Koszty użytkowania i utrzymania (amortyzacji, napraw, paliwa) około 1400 maszyn;
• Standardowe nadwyżki bezpośrednie dla poszczególnych regionów i lat

c) Dotyczące ekonomiki i organizacji produkcji zwierzęcej:

• Szczegółowe dane do planowania produkcji zwierzęcej (koszty produkcji dla wybranych działalności w zależności od przyjętego poziomu produkcyjności, sposobu utrzymania zwierząt, itp.);
• Parametry do przeliczania zwierząt na tzw. „jednostki przeliczeniowe”;
• Szczegółowe parametry związane z normami „Dobrostanu zwierząt”. System opisuje i ocenia 139 sposobów utrzymania bydła, trzody chlewnej, drobiu i koni pod względem skutków dla środowiska i aspektów dobrostanu zwierząt.
• Nawozy organiczne w produkcji zwierzęcej – skład, dawki w zależności od uprawianej rośliny, itp.

d) Dotyczące ekonomiki i organizacji produkcji ogrodniczej – podobne parametry jak w przypadku produkcji roślinnej;
e) Dotyczące energii odnawialnej i środowiska.

Rolnik po wniesieniu niewielkiej opłaty (system jest głównie finansowany z budżetu państwa) ma pełny dostęp do szczegółowej informacji w Internecie. Jest ona podana w bardzo praktyczny sposób. Niestety w Polsce bardzo brakuje takiego sytemu.