Odporność chwastów na herbicydy. Poznaj mechanizmy działania substancji czynnych
Walka z odpornością chwastów wymaga wiedzy nt. mechanizmów działania substancji czynnych herbicydów. Fot_Arkadiusz...
Uodparnianie się chwastów na stosowane substancje czynne nie jest zjawiskiem nowym. Trwa od lat. Problem w tym, że cały czas nasila się.
Jednym z kluczowych momentów będzie opracowanie testu, który pozwoli szybko rozróżnić osobniki tego samego gatunku uodpornione i wrażliwe. Zanim to nastąpi, należy wykorzystać inne metody zapobiegające i likwidujące to zjawisko.
Badania naukowe trwają
Dlaczego chwasty nie zostały zniszczone? Odpowiedzi może być kilka
Stosując herbicydy rolnicy oczekują, że skutecznie i szybko pozbędą się problemu chwastów w uprawie. Niekiedy jednak efekt chwastobójczy nie jest zadowalający, tymczasem przyczyna często bywa prozaiczna, bo to co niby jest tak bardzo...
W ramach całego programu wydzielono temat dotyczący opracowania strategii przeciwdziałania uodparnianiu się chwastów na herbicydy, jako istotny czynnik zapewnienia zrównoważonego rozwoju agroekosystemu. Biorą w nim udział krajowe instytuty naukowe, wyższe uczelnie oraz kilka wiodących firm fitofarmaceutycznych, a także wiele podobnego typu ośrodków zagranicznych.
Aktualnie, w ramach projektu, badania nad odpornością są prowadzone dla 4 uciążliwych gatunków chwastów występujących masowo na naszych polach (miotła zbożowa, wyczyniec polny, chaber bławatek, mak polny). To bardzo żmudne prace wymagające monitoringu wielu pól, zbioru nasion z różnorodnych stanowisk, ich siewu, a następnie tysięcy analiz chemicznych.
Są to badania podstawowe, stanowiące wyjściowy materiał, pierwsze ogniwa długiego łańcucha jeszcze ciągle wielu niewiadomych. Tymczasem producenci rolni potrzebują jasnych i jednoznacznych recept, jak szybko zapobiegać zjawisku uodparniania się chwastów.
Zwalczanie uciążliwych chwastów dwuliściennych
Chwasty „uciążliwe” to ulubiony zwrot producentów herbicydów, którzy zalecają środki chwastobójcze niszczące określone gatunki. Co on oznacza? Czy jest jakaś granica? A może wszystkie chwasty są uciążliwe?...
Źródłem informacji są etykiety
Istnieje wiele publikacji opisujących to zagadnienie. Wiele z nich rozpatruje problem tylko z określonego punktu widzenia, a więc jak postępować w przypadku stosowania określonej substancji czynnej. Inne mają charakter naukowy, przybliżają zagadnienie, ale są bardzo trudne do zrozumienia i mało przydatne dla plantatorów.
Aktualnie za najbardziej popularne źródło informacji o odporności należy uznać etykiety preparatów. Co prawda są opracowane pod kątem substancji czynnej danego środka, a w praktyce tylko „suma” takich zebranych danych może przyczynić się do zapobiegania temu nieporządnemu zjawisku, jako całości.
Czy etykieta jest odpowiednim miejscem do zamieszczania informacji na temat uodparniania się chwastów, jest sprawa dyskusyjną. Z takiego założenia wychodzą zapewne także producenci herbicydów. Dlatego w niektórych etykietach brak jakichkolwiek informacji na ten temat, w innych zamieszczane są lapidarne informacje, a w jeszcze innych poświęca się stosunkowo dużo miejsca temu zagadnieniu w punkcie „Strategia zarządzania odpornością”.
Część tych zaleceń ma charakter ogólny, bardziej związany z podstawowymi zasadami dobrego gospodarowania niż z zaleceniami typowo związanymi z uodparnianiem się chwastów. Na tej zasadzie można wiele czynności niezgodnych z prawidłowym zarządzaniem gospodarstwem uznać za działania związane z powstawaniem zjawiska odporności.
Skutecznie zwalcz chwasty zimujące
Na skuteczność zabiegu ma wpływ wiele czynników, ale podstawowym jest właściwy dobór herbicydu do składu botanicznego gatunków występujących w danym stanowisku. Pewne trudności może sprawić dobór kombinacji...
Podstawowymi zaleceniami zamieszczanymi w etykietach są:
- Postępuj ściśle zgodnie ze wskazówkami zawartymi w etykiecie środka ochrony roślin, stosuj środek w zalecanej dawce, w zalecanym terminie zapewniającym najlepsze zwalczania chwastów;
- Dostosuj zabiegi uprawowe do warunków panujących na polu, zwłaszcza do rodzaju i nasilenia chwastów;
- Używaj różnych metod kontroli zachwaszczenia, w tym zmianowanie upraw (rotację upraw) itp.
Część zaleceń ma charakter administracyjno-organizacyjny, który jest pomocny, ale odległy w czasie, niemający bezpośredniego wpływu na aktualną sytuację:
- Informuj posiadacza zezwolenia o niesatysfakcjonującym zwalczaniu chwastów;
- W celu uzyskania szczegółowych informacji skontaktuj się z doradcą lub z posiadaczem zezwolenia środka ochrony roślin.
Tylko niewielka część zaleceń jest związana z typowym postępowaniem w ramach strategii zarządzania odpornością, ale informacje te są identyczne lub bardzo podobne, tylko inaczej sformułowane, co nie ułatwia zrozumienia zagadnienia, np.:
Doglebowe odchwaszczanie zbóż ozimych. Osiem substancji i blisko 40 herbicydów
Program ochrony zbóż, zwłaszcza pszenicy ozimej, należy do jednych z najszerzej opracowanych. Niestety jego wycinek dotyczący zabiegów przedwschodowych jest bardzo skromny. To zaledwie osiem substancji czynnych. Ich...
- Stosuj rotację herbicydów o różnym mechanizmie działania;
- Stosuj w rotacji i/lub mieszaninie herbicydy działające na kilka procesów życiowych chwastów (o różnym mechanizmie działania);
- Stosowanie po sobie herbicydów o tym samym mechanizmie działania może prowadzić do wyselekcjonowania chwastów odpornych;
- Stosuj środek zawierający herbicyd z grupy… (w tym miejscu producent na ogół wymienia nazwę grupy chemicznej, do której należy środek, np.: inhibitorów ALS, jeżeli etykieta dotyczy środka sulfonylomocznikowego lub inhibitorów ACCazy, jeżeli etykieta dotyczy graminicydu itd.) na tym samym stanowisku tylko 1 raz w ciągu sezonu wegetacyjnego;
- Środek zawiera substancje czynne z grupy pochodnych (wymieniona grupa). Z uwagi na możliwość rozwoju odporności niektórych gatunków chwastów na te substancje, środki zawierające substancje czynne z tej grupy należy stosować nie częściej niż 1 raz w sezonie wegetacyjnym.
Znajomość mechanizmów działania
Co nowego w herbicydach?
Nowy sezon plantatorzy rozpoczynają od lustracji ozimin i botanicznej analizy ich zachwaszczenia. Kolejna czynność to siew upraw jarych, ewentualne zabiegi doglebowe i nieco później także analiza zachwaszczenia. W obydwu przypadkach ważny...
Jeżeli jest, to zamieszczona „osobno”, na początku etykiety, na ogół w dziale „Działanie na chwasty”. Zamieszczanie informacji dotyczących tego samego problemu w dwóch miejscach wydaje się niezbyt logiczne!
Mechanizmów działania jest około 30. Dla praktyki rolniczej zestawiono je w siedem grup, które w przypadku stwierdzenia odporności można stosować zamiennie. Podział ten przedstawiono w tabeli. Zestawienie zamieszczone w tabeli to ciągle najbardziej istotna informacja pozwalająca na dobór herbicydów z różnych grup chemicznych.
Popularną metodą odchwaszczania jest stosowanie mieszanin fabrycznych i zbiornikowych. Zdarza się, że jednym z komponentów jest substancja czynna, na którą są uodpornione chwasty znajdujące się na chronionym polu. Zastosowanie takiej kombinacji jest możliwe pod warunkiem, że druga (lub trzecia) skutecznie zwalczają określony gatunek. Absolutnie nie należy stosować mieszanin złożonych z komponentów pochodzących z tej samej grupy, jeżeli wiemy, że na jeden z nich jest uodporniony zwalczany gatunek.
Tabela. Mechanizmy działania podstawowych substancji czynnych i ich klasyfikacja według kodu HRAC
|
Mechanizm działania oraz kod według HRAC |
Substancje czynne |
|
Inhibitory syntezy lipidów [A] |
chizalofop-P-etylowy, chizalofop-P-tefurylu, cykloksydym, fenoksaprop-P-etylu, fluazifop-P-butylowy, haloksyfop-P, kletodym, klodinafop, pinoksaden |
|
Inhibitory syntezy aminokwasów [B] |
amidosulfuron, bensulfuron metylowy, chlorosulfuron, flazasulfuron, florasulam, foramsulfuron, imazamoks, jodosulfuron metylosodowy, metsulfuron metylu, mezosulfuron metylowy, nikosulfuron, penoksulam, pikolinafen, propoksykarbazon sodowy, prosulfuron, rimsulfuron, sulfosulfuron, tienkarbazon metylu, tifensulfuron metylu, tribenuron metylowy, triflusulfuron, tritosulfuron |
|
Inhibitory fotosyntezy [C1, C2, C3] |
bentazon, bromoksynil, chlorotoluron, chlorydazon, fenmedifam, lenacyl, metamitron, metobromuron, metrybuzyna, pirydat, terbutyloazyna |
|
Destruktory błon komórkowych [E] |
bifenoks, karfentrazon etylowy |
|
Inhibitory syntezy pigmentów [F1, F2, F3] |
aklonifen, beflubutamid, benfluralina, chlomazon, diflufenikan, fluorochloridon, izoksaflutol, mezotrion, sulkotrion, tembotrion |
|
Inhibitory wzrostu merystemów [I, K1, K3, N] |
dimetachlor, dimetenamid-P, etofumesat, flufenacet, metazachlor, napropamid, pendimetalina, petoksamid, propyzamid, prosulfokarb, S-metolachlor |
|
Regulatory wzrostu [O] |
2,4-D, aminopyralid, chinomerak, chlopyralid, dikamba, fluroksypyr, halauksyfen metylu, MCPA, MCPB, mekoprop, mekoprop-P, pikloram |
- Artykuł ukazał się w miesięczniku "Przedsiębiorca Rolny" nr 11-2020 - ZAPRENUMERUJ
