Wołek - mały groźny szkodnik magazynowy
W naszych szerokościach geograficznych cały rozwój wołka odbywa się w warunkach magazynowych. Fot_Alicja Siuda
Wołek zbożowy to niewielki chrząszcz magazynowy, który potrafi wyrządzić ogromne szkody. Dlatego od dawna uznawany jest za najgroźniejszego szkodnika magazynowanego ziarna.
Wołek zbożowy jest szkodnikiem kosmopolitycznym, obecnym praktycznie na wszystkich kontynentach, wszędzie tam, gdzie zamieszkuje człowiek. W naszych szerokościach geograficznych w środowisku naturalnym, w tym w uprawach polowych, nie występuje. Jego cały rozwój odbywa się tylko w warunkach magazynowych, do których jest doskonale przystosowany. Chrząszcze mają 2-5 mm.
Jak rozwiązać problem ze szkodnikami magazynowymi?
Jeśli z jakichś powodów w okresie zimy niedostatecznie zadbano o bezpieczne magazynowanie zbóż, na wiosnę może okazać się, że zasiedlone są przez szkodniki. W zależności od występującego gatunku i liczebności szkody mogą być znaczące....
Długie i silne odnóża umożliwiają mu pokonywanie znacznych odległości m.in. w poszukiwaniu pokarmu, czy miejsc do rozwoju. Potrafią się komunikować. Samce wydzielają feromon agregacyjny, który umożliwia gromadzenie się osobników w jednym miejscu i zwiększa prawdopodobieństwo łączenia się osobników w pary w celu wydania pokolenia potomnego.
Szybko rozwija się
Samica wołka zbożowego składa zwykle około 150 jaj, choć może być ich 300 i więcej. Co ważne jest to zwykle jedno jajo w jednym ziarniaku. Miejsce złożenia jaja jest praktycznie niewidoczne gołym okiem, a zasiedlony ziarniak z zewnątrz wygląda na nieuszkodzony i zdrowy.
Jest to tzw. ukryte zasiedlenie ziarna i można je wykryć tylko specjalnymi metodami w laboratoriach analitycznych. Jaja nie są składane w surowcach rozdrobnionych, chociaż chrząszcze mogą na takich surowcach żerować. Z jaj wylęgają się białe, beznogie larwy. Po czterech linieniach i przepoczwarczeniu pojawia się owad dorosły - chrząszcz, który po kilku dniach wygryza okrywę owocowo-nasienną ziarniaka i wychodzi na zewnątrz.
Rekordowe zbiory zbóż
Wzrost tegorocznych zbiorów zbóż wynika ze sprzyjającej uprawom pogody. Rolnicy uzyskali wyższe plony, co przełożyło się na lepszą produkcję - mówi Marcin Wroński, zastępca Dyrektora Generalnego Krajowego Ośrodka Wsparcia...
W niesprzyjających warunkach rozwój znacznie przedłuża się, nawet do 200 dni. Chrząszcze żyją około 150 dni, ale potrafią przeżyć ponad 2 lata. W magazynach, które nie są ogrzewane, w ciągu roku rozwijają się zwykle dwa pokolenia szkodnika, w latach cieplejszych 3-4, a w magazynach ogrzewanych 10 i więcej. Potomstwo jednej pary w ciągu kilku miesięcy może liczyć nawet kilka milionów osobników!
Znosi niewygody
Wołek zbożowy jest odporny na działanie niskich temperatur powietrza. Wszystkie jego stadia rozwojowe w temperaturze poniżej 0°C zamierają dopiero po 3-9 miesiącach. Chrząszcze są aktywne w temperaturze 5-34°C, ale w dolnym zakresie są bardzo spowolnione i wtedy mogą przeżyć bez pokarmu nawet ponad miesiąc. Wołek doskonale radzi sobie też w warunkach niskiej wilgotności powietrza.
Szkody są znaczące
Drony zwalczają szkodniki w uprawach z zabójczą skutecznością
Aż 98 proc. szkodników na plantacjach zabiły drony w ramach eksperymentu, który przygotowali i zrealizowali Chińczycy do spółki z koncernem Bayer. O zastosowaniu nowej technologii na polach uprawnych w regionie Kuangsi w...
Pył zatykający przestwory międzyziarnowe utrudnia także przewietrzanie pryzmy ziarna, utrudnione, a w skrajnych przypadkach nawet uniemożliwione jest usunięcie nadmiaru wilgoci i obniżenie temperatury pryzmy. Wilgotność ziarna może wzrosnąć nawet o kilkanaście procent, a temperatura dochodzić nawet do 40°C. Intensywnie zaczyna rozwijać się mikroflora bakteryjno-grzybowa.
Żerowanie larw wołka zbożowego może całkowicie ograniczyć zdolność kiełkowania ziarniaków, z kolei uszkodzenia powodowane przez chrząszcze prowadzą do obniżenia zawartości skrobi i suchej masy w ziarniakach. Wzrasta zawartość tłuszczu ogólnego i pogarszają się parametry jakościowe ziarna, co wpływa negatywnie na jakość otrzymywanej z takiego ziarna mąki, a w konsekwencji na wypiek ciasta.
Przed przerobem ziarna można usunąć tylko chrząszcze znajdujące się w przestrzeniach międzyziarnowych. Jaja, larwy i poczwarki szkodnika zanieczyszczają surowiec trwale.
Zbiory zbóż dobre, sprzedaż ziarna marna
Mimo dobrych zbiorów, podaż ziarna na rynku jest mała, zwłaszcza pszenicy i jęczmienia. Więcej ofert sprzedaży dotyczy pszenżyta, żyta i owsa. Rolnicy zmagazynowali ziarno, licząc na wyższe ceny - podaje Izba Zbożowo-Paszowa. "Wydaje...
We własnym zakresie można wykryć tylko chrząszcze wołka zbożowego znajdujące się w przestrzeniach międzyziarnowych. W tym celu pobiera się okresowo próby ziarna, z różnych miejsc i z różnej głębokości pryzmy. Można je pobrać także w trakcie przemieszczania w systemie transportowym magazynu. Próbka ziarna zbóż do badań nie powinna być mniejsza niż 1 kg. Należy ją przesiać na sicie o oczkach nieco mniejszych niż ziarniaki. Następnie przegląda się samo ziarno w poszukiwaniu wygryzień.
Głębokie otworki w ziarniakach o okrągłym przekroju i regularnym kształcie, średnicy ok. 1 mm pozostawiają chrząszcze żerując od zewnątrz. Natomiast duże otworki o nieregularnym kształcie pozostawiają młode chrząszcze opuszczając ziarniak. Przegląda się także przesiew na obecność żywych i martwych szkodników, odchodów itp. W oględzinach pomocna jest lupa lub mikroskop.
W wykrywaniu chrząszczy pomocna są także pułapki mechaniczne, które umieszcza się zgodnie z zaleceniami producenta tuż przy powierzchni i w głębi pryzmy. Umieszcza się je krzyżowo, co 5-6 m i na różnej głębokości, nawet do kilkudziesięciu cm w głąb pryzmy. Aby zwiększyć efekt wabienia można umieścić w nich feromon agregacyjny lub atraktant pokarmowy. Pułapki należy sprawdzać przynajmniej raz w tygodniu.
Ciepłolubne szkodniki panoszą się w magazynach
Zmiany klimatyczne obserwowane od wielu lat, w szczególności wzrost rocznych temperatur powietrza, długotrwałe susze i brak długich mroźnych zim, mają wpływ na aktywność wielu organizmów żywych, w tym szkodników magazynowych....
W przypadku przegęszczenia populacji lub po przesuszeniu ziarna chrząszcze łatwo dostrzec, ponieważ wychodzą na powierzchnię pryzmy, podłogę i ściany.
Pomaga gazowanie
Najskuteczniejszą metodą zwalczania wołków jest gazowanie ziarna preparatami generującymi fosforowodór, który dobrze wnika do wnętrza ziarniaków. Metoda ta eliminuję wszystkie stadia rozwojowe szkodnika, zarówno chrząszcze w przestrzeniach międzyziarnowych jak i jaja, larwy, poczwarki i chrząszcze ukryte wewnątrz ziarniaków.
Zabiegi fumigacji najlepiej zlecić wykwalifikowanym zakładom DDD. Środki kontaktowe mają mniejszą skuteczność i oddziaływują przede wszystkim na chrząszcze w przestrzeniach międzyziarnowych.
- Artykuł ukazał się w miesięczniku "Przedsiębiorca Rolny" nr 9-2020 - ZAPRENUMERUJ
