Obecność szkodników magazynowych, szczególnie przy licznym występowaniu, może powodować poważne straty jakościowe, w efekcie ziarno może nie nadawać się ani do siewu, ani jako pasza dla zwierząt, czy surowiec dla przemysłu lub do produkcji żywności.
Jeśli z jakichś powodów w okresie zimy niedostatecznie zadbano o bezpieczne magazynowanie zbóż, na wiosnę może okazać się, że zasiedlone są przez szkodniki. W zależności od występującego gatunku i liczebności szkody mogą być znaczące. Co może zrobić rolnik, aby skutecznie pozbyć się problemu i uratować składowane plony?
Szkodliwe roztocze i owady magazynowe zasiedlając ziarno nie tylko na nim żerują, co powoduje określone straty bezpośrednie, ale dodatkowo zanieczyszczają je odchodami, wydzielinami, wylinkami, przędzą czy martwymi osobnikami. Obecność szkodników powoduje, szczególnie przy licznym występowaniu, poważne straty jakościowe, w efekcie czego ziarno może nie nadawać się ani do siewu, ani jako pasza dla zwierząt, czy surowiec dla przemysłu, a tym bardziej jako surowiec do produkcji żywności.
Rosyjskie ministerstwo rolnictwa proponuje wprowadzenie od 1 kwietnia do 30 czerwca limitu na eksport zboża w wysokości 7 mln ton. Ograniczenie nie obowiązywałoby nasion zbóż. "Ministerstwo przy udziale największych krajowych...
Jeżeli kontrola składowanego ziarna, czy to bezpośrednia w magazynie, czy prób pobranych do badań laboratoryjnych, wykaże obecność żywych szkodników magazynowych, należy z rozsądkiem i zgodnie z obowiązującym prawem podejść do ich zwalczenia. Określenie jakie szkodniki występują i jak liczna jest ich populacja pozwala na dobór właściwej i najskuteczniejszej metody.
Zacząć od metod niechemicznych
Realizując wskazania integrowanej ochrony roślin w pierwszej kolejności należy stosować metody niechemiczne. W przypadku niezbyt licznej populacji roztoczy magazynowych skuteczne może być już przerzucenie ziarna z silosu do silosu, dosuszenie i doczyszczenie. Niestety zabieg taki jest czasochłonny, a w przypadku licznej obecności owadów magazynowych zwykle niewystarczający, szczególnie w przypadku występowania wołków.
Trzeba podjąć bardziej zdecydowane, szybciej działające i bardziej skuteczne metody interwencyjne, bo szkodniki magazynowe w krótkim czasie, jeśli tylko wystąpią sprzyjające warunki, znacznie powiększają swoją liczebność.
Najskuteczniejsza jest metoda chemiczna. Aktualnie zarejestrowanych jest kilkanaście preparatów do ochrony ziarna zbóż. Są to zarówno środki kontaktowe, jak i do gazowania (tzw. fumiganty). Aby je stosować w praktyce rolniczej należy ukończyć szkolenie w odpowiednim zakresie.
Coraz liczniejsze populacje owadów-szkodników o zwiększonym apetycie mogą w przyszłości niszczyć nawet 25 proc. plonów najważniejszych zbóż. Będzie to jeden ze skutków globalnego ocieplenia - piszą naukowcy w...
Kiedy i jak stosować środki kontaktowe?
Środki kontaktowe aplikuje się w zabiegu opryskiwania ziarna. Jest to zabieg stosunkowo prosty do wykonania. Niezbędny jest jednak odpowiedni sprzęt do aplikacji preparatów, a przed zabiegiem należy sprawdzić temperaturę i wilgotność ziarna. Zbyt wysoka czy zbyt niska temperatura może być przyczyną zmniejszonej skuteczności działania środków chemicznych.
Opryskiwanie wprowadza pewną ilość wody do masy ziarna, co może prowadzić do rozwoju grzybów pleśniowych. Dlatego, gdy ziarno jest zbyt wilgotne, konieczne jest jego dosuszenie przed zabiegiem. Ziarno powinno być też dobrze oczyszczone, bo wszelkie zanieczyszczenia absorbują aplikowany środek, zwiększają jego zużycie i zmniejszają skuteczność zabiegu.
Zabieg opryskiwania ziarna środkami kontaktowymi skutecznie eliminuje formy ruchome szkodników znajdujące się w przestrzeniach międzyziarnowych, m.in. larwy i imago wołków, trojszyków, spichrzeli, kapturników i motyli magazynowych.
Po zastosowaniu środków kontaktowych szkodniki zwykle nie są od razu eliminowane. Przemieszczając się i żerując w pryzmie opryskanego ziarna stopniowo kumulują w swoich ciałach zastosowany preparat. Z czasem przestają żerować i stopniowo zamierają.
Środki kontaktowe zabezpieczają składowane ziarno w dłuższym okresie czasu. Niektóre nawet powyżej 12 miesięcy. Preparaty kontaktowe to środki owadobójcze o działaniu kontaktowym, żołądkowym, a niektóre także gazowym.
Zmiany klimatyczne obserwowane od wielu lat, w szczególności wzrost rocznych temperatur powietrza, długotrwałe susze i brak długich mroźnych zim, mają wpływ na aktywność wielu organizmów żywych, w tym szkodników magazynowych....
Wybór produktów jest niewielki
Środkami kontaktowymi można opryskiwać ziarno zbóż przeznaczone do siewu, na paszę i do konsumpcji, zwracając uwagę na zapisy w etykietach. Większość owadów magazynowych jest aktywna w temperaturze powyżej 10 °C, dlatego też użyte preparaty będą najefektywniej działały w takiej i wyższej temperaturze. Stosowanie ich w niższych temperaturach może być przyczyną słabszej skuteczności.
Preparaty zawierające pirymifos metylowy (substancja czynna z grupy fosforoorganicznych, według IRAC grupa 1B) to: Actellic 500 EC, Magazynier 500 EC i Rovar Bis 500 EC. Stosuje się je w dawce 8 ml/0,75 l-1,0 l wody/t ziarna. Nie należy opryskiwać ponownie ziarna traktowanego już wcześniej preparatem zawierającym pirymifos metylowy.
Spośród preparatów zawierających deltametrynę (substancja czynna z grupy pyretroidów, według IRAC grupa 3A) obecnie dostępne są: Granprotec, który stosuje się w dawce 10-20 ml/0,98-0,99 l wody/t ziarna. W dawce 10 ml zabezpiecza ziarno do 4, a w dawce 20 ml do 10 miesięcy. Preparatem tym nie należy jednak opryskiwać ziarna pszenicy.
Kolejny ze środków to: K-Obiol 25 EC, który stosuje się w dawce 10-20 ml/0,5-1,5 l wody/t ziarna. W dawce 10 ml zabezpiecza ziarno na około 6, a w dawce 20 ml na około 12 miesięcy oraz K-Obiol Max, który stosuje się w dawce 1 l na 99 l wody/100 t ziarna lub 2 l na 98 l wody/100 t ziarna. W dawce 1 l zabezpiecza ziarno do 6, a w dawce 2 l do 12 miesięcy.
W zbożach jarych zdecydowanie łatwiej wybrać termin wykonania zabiegu. A to z prostej przyczyny, że istnieje tylko jedna możliwość zastosowania zabiegu przedwschodowego. Wszystkie pozostałe opcje obejmują zabiegi powschodowe. Tym...
Preparat zawierający cypermetrynę (substancja czynna z grupy pyretroidów, według IRAC grupa 3A) to: Talisma EC, który stosuje się w dawce 20 ml/0,48 l wody/t ziarna. W dawce 10 ml zabezpiecza ziarna do 6, a w dawce 20 ml powyżej 12 miesięcy. Opryskanego tym preparatem ziarna nie można przeznaczać do siewu. Karencja wynosi 1 dzień.
Gazowanie oddać w ręce fachowców
Zabieg gazowania skutecznie zwalcza wszystkie stadia rozwojowe szkodników magazynowych, w tym jaja, larwy, poczwarki i młode chrząszcze wołków ukryte wewnątrz ziarniaków (tzw. ukryte zasiedlenie ziarna).
Aktualnie do zwalczania szkodników magazynowych metodą gazowania dostępne są tylko preparaty fosforowodorowe. Dostarczane są w postaci handlowej: pastylek, tabletek i saszetek zawierających fosforek glinu oraz płytek i taśm zawierających fosforek magnezu. Z preparatów tych po wyłożeniu w magazynie, na skutek reakcji z parą wodną zawartą w powietrzu wydziela się gazowy fosforowodór (PH3) (według IRAC grupa 24A). Z jednej pastylki o wadze 0,6 g wydziela się 0,2 g PH3, z jednej tabletki o wadze 3 g wydziela się 1 g PH3, z jednej saszetki o wadze 34 g wydziela się 11,1 g PH3, z jednej płytki o wymiarach 28 x 17 cm i wadze 117 g wydziela się 33g fosforowodoru, a z jednej taśmy (20 połączonych ze sobą płytek) o wadze 2340 g wydziela się 660 g PH3.
Fosforowodór jest bardzo toksyczny, zabija też myszy i szczury znajdujące się w gazowanym magazynie. Łatwo rozchodzi się w przestrzeni magazynu i w głąb pryzmy, wnika do wnętrza ziarniaków i eliminuje rozwijające się tam szkodniki. Przenika przez różnego rodzaju opakowania do ziarna (papierowe, jutowe, sizalowe, polipropylenowy itp.).
Zboża jare są wrażliwsze na suszę niż zboża ozime, a wszystko wskazuje na to, że znowu będziemy mieć z nią problem. Zagrożenie to można ograniczyć na wiele sposobów, a jednym z bardziej skuteczniejszych jest oprysk dolistny krzemem (Si)....
Zabieg gazowania wymaga dużej wiedzy, doświadczenia i umiejętności. Przed zabiegiem należy sprawdzić szczelność magazynu, temperaturę (optymalna powyżej 20 °C, poniżej tej temperatury czas fumigacji znacznie się wydłuża) i wilgotność (powyżej 30 proc.). Trzeba umiejętnie zaplanować aplikację preparatu. Po zabiegu należy zebrać pozostałości i zneutralizować je. Po zakończeniu gazowania dokonać pomiaru stężenia gazu w magazynie i ziarnie. Podobnie jak w przypadku środków kontaktowych, gazowanie przeprowadza się na czystym ziarnie, bo zanieczyszczenia absorbują gaz, zmniejszają skuteczność zabiegu i podnoszą jego koszty.
Z uwagi na zagrożenie jakie niesie stosowanie środków do gazowania i wysokie wymagania co do przygotowania i przeprowadzenia zabiegu fumigacji najlepiej zlecić jego wykonanie wyspecjalizowanej usługowej firmie DDD.
Aktualnie do gazowania ziarna zbóż dostępne są preparaty: APS, APS Peletki, APS Tabletki, Degesch Plates/Degesch Strips, Fumiphos, Greenphos, Greenphos pellets 73 GE, Greenphos Tablets, Morta, Phostoxin Bag, Phostoxin Tablet, Quickphos Pellets 56 GE, Quickphos Tablets 56 GE, Sobieski 56P i Sobieski 56T. Dawkowanie poszczególnych preparatów podano w etykietach.
Polska eksportuje rekordowe ilości pszenicy. Z danych m.in. ministerstwa rolnictwa wynika, że w styczniu wysłaliśmy za granicę 311 tys. ton ziarna. To sześć razy więcej niż przed rokiem. "Polska pszenica wypływa za granicę z powodu wysokich...
Środki gazowe działają w krótkim czasie. Po odwietrzeniu gazowanego magazynu i ziarna, co jest niezbędne do zakończenia zabiegu gazowania, nie zabezpieczają ziarna na dłużej. Maksymalna liczba zabiegów dla większości środków ochrony roślin stosowanych w magazynach to jeden zabieg w sezonie.
Zapobiegać odporności
Aby ograniczyć zjawisko odporności u zwalczanych szkodników należy prowadzić rotację stosowanych środków ochrony roślin i przemiennie stosować preparaty zawierające substancje czynne z różnych grup chemicznych, o odmiennym mechanizmie działania na szkodniki. W miarę możliwości stosować przemiennie środek kontaktowy - fumigant - środek kontaktowy itd.
Nie należy wykonywać zbędnych zabiegów chemicznego zwalczania. Ustawa o środkach ochrony roślin zobowiązuje producentów rolnych do przestrzegania zasad integrowanej ochrony roślin i do podawania w ewidencji zabiegów przyczyny ich wykonania. Środki należy stosować zgodnie z zapisami podanymi w etykietach.
-
Artykuł ukazał się w miesięczniku "Przedsiębiorca Rolny" nr 4-2020 - ZAPRENUMERUJ