Coraz więcej chwastów jednoliściennych

Zagadnienie zwalczania chwastów jednoliściennych można podzielić na dwa zasadnicze bloki problemowe. Pierwszy to niszczenie ich w uprawach roślin dwuliściennych i analogicznie w uprawach jednoliściennych obejmujących zboża i kukurydzę. Można dokonać również drugiego podziału – zwalczanie chwastów jednorocznych z samosiewami zbóż włącznie oraz chwastów wieloletnich z perzem właściwym na czele.

W praktyce wszelkie podziały wymagają uwzględnienia. W pierwszym przypadku należy rozpatrzyć selektywność herbicydów, w drugim przede wszystkim wysokość zalecanych dawek. To elementy, które trzeba "zgrać".

Mieszaniny na 100 sposobów

Stosowanie mieszanin ma na celu podnieść jakość i obniżyć koszty zabiegu. Dlatego im większy areał, tym lepsze efekty i większe oszczędności, ale także większe ryzyko, szczególnie w przypadku zastosowania nieodpowiednich mieszanin lub ich...

czytaj więcej

Co sprawia kłopot?

Gatunków jednoliściennych (trawiastych) jest około dziesięciokrotnie mniej niż chwastów dwuliściennych. Nie oznacza to, że tylekroć mniej sprawiają problemów. Trawy często niepozorne jako pojedyncze egzemplarze, mają tendencje do masowego występowania i właśnie w tym należy doszukiwać się ich konkurencyjnej siły.

Chwastem typowo zbożowym od dawien dawna jest miotła zbożowa, można powiedzieć, że wiek XXI to okres inwazji wyczyńca polnego. W ostatnich latach zboża zaatakowały stokłosy (dachowa, miękka, płonna, polna, żytnia) oraz życice (trwała, wielokwiatowa). To podstawowy problem zbóż ozimych, w jarych spośród gatunków jednoliściennych dominuje owies głuchy i jego biotypy.

Spośród tzw. chwastów prosowatych dominują: chwastnica jednostronna oraz towarzyszące jej palusznik krwawy i nitkowaty oraz włośnica sina i zielona. Są gatunkami ciepłolubnymi, na ogół pojawiają się z początkiem maja na plantacjach roślin okopowych. Silnie zachwaszczają buraki, ziemniaki, kukurydzę oraz wiele upraw warzywnych.

Perz właściwy to gatunek uważany za jeden z najgroźniejszych na świecie! Jest bardzo mało wymagający i może występować na każdym stanowisku. Jest rośliną wieloletnią, rozmnażającą się przede wszystkim przez rozłogi. Należy go zwalczać od momentu zauważenia.

Lokalnie kłopoty może sprawiać np. wiechlina roczna, tomka oścista, a nawet takie gatunki jak trzcina pospolita czy pałka wodna.

Omawiając konkurencyjność chwastów jednoliściennych nie sposób pominąć samosiewów zbóż (chwasty fakultatywne), które najwięcej kłopotów sprawiają w rzepaku ozimym. Trudno je wyeliminować ze względu na popularne stanowiska jakimi są pola zbóż dla rzepaku. Szczególnie niebezpieczne są samosiewy zbóż ozimych. Jednak nie należy również lekceważyć samosiewów zbóż jarych. Ostatecznie wymarzną, ale podczas długiej ciepłej jesieni do momentu naturalnego zamierania są bardzo konkurencyjne i ich wcześniejsze chemiczne zniszczenie jest rozsądnym i korzystnym rozwiązaniem.

Krótką charakterystykę popularnych gatunków zamieszczono w tabeli 1.

Nie ma czym chronić soi? MRiRW: poszerzamy listę środków

Soja jest jedną z podstaw przyjętego wiosną programu na rzecz wzrostu produkcji polskiego białka. Ale rolnicy zgłaszają problem ze znalezieniem zarejestrowanego w Polsce środka do jej ochrony przed m.in. samosiewami rzepaku. O tym, że istnieje...

czytaj więcej

Nie ma problemu w uprawach dwuliściennych

Zachwaszczenie upraw dwuliściennych chwastami jednoliściennymi (trawami) to poważna konkurencja. Takiej sytuacji nie można pozostawić samej sobie. Na szczęście z punktu widzenia ochrony przed zachwaszczeniem zagadnienie nie jest skomplikowane. Plantatorzy mają do dyspozycji grupę herbicydów określaną graminicydami (toksyczne dla traw). To bardzo selektywnie działające preparaty. W dostosowanych dawkach do poszczególnych gatunków niszczą je bezproblemowo. Na rynku jest siedem substancji czynnych reprezentowanych przez około 45 preparatów, wśród których dominującą rolę odgrywa chizalofop-P-etylu (blisko 30 preparatów). W praktyce wybór określonego graminicydu nie ma większego wpływu na końcowy efekt chwastobójczy. Ich działanie jest bardzo zbliżone, a czynnikiem decydującym o zakupie bardzo często jest jednostkowa cena produktu w przeliczeniu na hektar.

W celu zwalczania gatunków jednorocznych zalecane jest stosowanie środków w fazie od trzeciego liścia do końca krzewienia. Wraz z osiąganiem wyższych faz rozwojowych dawkę należy zwiększać zgodnie z zaleceniem. Perz właściwy najlepiej zwalczać w fazie 4 do 7 liści to jest wtedy, gdy osiągnie wysokość około 20 cm.

Odchwaszczanie upraw małoobszarowych

Z globalnego punktu widzenia powierzchnia upraw małoobszarowych  rzeczywiście jest mała. Jednak jednostkowe plantacje często są uprawami na wielkich powierzchniach. A im większe, tym większy problem ich odchwaszczania. W gospodarstwach...

czytaj więcej

Nie zawsze bezpieczne

Specyfika graminicydów gwarantuje bezpieczeństwo wszystkich roślin poza trawiastymi. Tak utarło się oceniać graminicydy w praktyce, ale czy tak rzeczywiście jest?

Otóż graminicydy (jak i pozostałe herbicydy) posiadają rejestracje i powinny być stosowane zgodnie z adnotacjami zawartymi w etykiecie. W terenie różnie bywa, ta grupa preparatów jest wykorzystywana w wielu przypadkach poza rejestracją i… to z dobrym skutkiem.

Należy się jednak obawiać graminicydów zastosowanych na rośliny dwuliścienne wchodzące w fazą generatywną, czyli kiedy zaczyna się proces kwitnienia. Najlepszym przykładem jest zwalczanie samosiewów zbóż wiosną w rzepaku ozimym. Spóźniony zabieg powoduje zakłócenia wzrostu łodygi (skręcanie się) i liści (łyżeczkowatość), ale przede wszystkim hamuje rozwój kwiatów, a tym samym zawiązywanie łuszczyn, a w nich nasion.

Można stwierdzić, że graminicydy są całkowicie selektywne, w pełni bezpieczne dla roślin dwuliściennych, ale tylko w określonych fazach wzrostu. Ogólnie termin ten można określić od w pełni rozwiniętych dwóch liści właściwych na długo przed kwitnieniem.

Wiosenne nowości w odchwaszczaniu ozimin

Nowy sezon wegetacyjny, to również oczekiwanie na nowe rozwiązania w odchwaszczaniu upraw. Każdy kolejny herbicyd pojawiający się na rynku z pewnością należy uznać za nowość, ale ranga nowości jest różna. Nie przeszkadza to jednak...

czytaj więcej

Zwalczanie traw w trawach

Ten typ zachwaszczenie jest zdecydowanie bardziej trudny do opanowania ze względu na ograniczoną selektywność herbicydów. Jednym z rozwiązań jest np. stosowanie typowych graminicydów z tzw. ochraniaczami (sejfnery). Przykładem tego mogą być niektóre formy użytkowe fenoksaprop-P-etylu (+ ochraniacz: mefenpyr dietylu). Drugim graminicydem niszczącym tylko niektóre gatunki traw jest pinoksaden. Obie substancje są przystosowane do równoczesnego zwalczania chwastów jedno- i dwuliściennych w zbożach ozimych i jarych.

Pozostałe środki do zwalczania chwastów jednoliściennych jednocześnie zwalczają gatunki dwuliścienne. Stąd najczęściej chcąc zwalczyć miotłę zbożową, podczas wyboru preparatu przedsiębiorcy kierują się zakresem wrażliwych chwastów dwuliściennych. Do często wybieranych substancji czynnych należą związki sulfonylomocznikowe stosowane pojedynczo lub w mieszaninach (chlorosulfuron, flupyrsulfuron metylosodowy, jodosulfuron metylosodowy, mezosulfuron, sulfosulfuron, tifensulfuron metylu). Należy zwrócić uwagę, że niektóre z nich aby zwalczyć miotłę zbożową muszą być stosowane w najwyższych zalecanych dawkach (np. jodosulfuron, tifensulfuron). Taki sam mechanizm działania jak sulfonylomoczniki reprezentują także takie substancje czynne jak: piroksysulam, tienkarbazon metylu czy propoksykarbazon sodowy.

Uniwersalne herbicydy zwalczające miotłę i gatunki dwuliścienne uzupełniają preparaty doglebowe: flurochloridon, pendimetalina i diflufenikan oraz środki o działaniu  doglebowo-nalistnym takie jak: beflubutamid, chlorotoluron, flufenacet i prosulfokarb. Wykazany diflufenikan w etykietach wymieniany jest jako skuteczny lub średnio skuteczny w zwalczaniu miotły zbożowej. Jak jest w rzeczywistości? Stosowany sam może (nie musi) zawieść, jednak jest uznawany za jeden z najlepszych komponentów z innymi substancjami czynnymi przeznaczonymi do zwalczania miotły i wyczyńca (który w ogóle nie jest wymieniany w etykietach). Zgodnie ze strategią antyodpornościową i ogólną skutecznością chwastobójczą korzystnie jest stosowanie mieszanin herbicydowych z udziałem tych substancji czynnych.

Kukurydza: dużo herbicydów, mniej substancji czynnych

Do ochrony kukurydzy zarejestrowanych jest ok. 170 herbicydów, zalecanych w ponad 40 wariantach pojedynczego i łącznego stosowania substancji czynnych. Uwzględniając wszystkie formy handlowe do wyboru mamy ponad 200 kombinacji herbicydowych....

czytaj więcej

A co z kukurydzą?

Kukurydza to też trawa i właśnie z tego względu nie można w niej bezkarnie stosować graminicydów. Pewne wyjątki potwierdzają regułę. Istnieją odmiany odporne, w których można stosować cykloksydym (Focus Ultra 100 EC). To jedyny przypadek wykorzystania graminicydu do jej odchwaszczania. W uprawach kukurydzy dominują chwasty prosowate. Najbardziej konkurencyjna jest chwastnica jednostronna i czasami towarzyszące jej paluszniki i włośnice, które należy koniecznie eliminować. Służą do tego niektóre sulfonylomoczniki. Najlepsze efekty uzyskuje się stosując fabryczną mieszaninę foramsulfuronu z jodosulfuronem (linia preparatów Maister), środki zawierające w składzie rimsulfuron (najbardziej popularny Titus oraz kilka odpowiedników), a także preparaty, których jest komponentem oraz najbardziej popularny w kukurydzy nikosulfuron, aktualnie reprezentowany przez ponad 50. herbicydów (środki pojedyncze i mieszaniny fabryczne). Uzupełnieniem jest tienkarbazon metylu – substancja czynna zalecana jedynie jako komponent (np. Adengo) oraz grupa trójketonów (mezotrion, tembotrion, sulkotrion). Zwalczanie chwastów prosowatych w kukurydzy nie jest trudne. Wymaga jedynie terminowego wykonania zabiegów. Jeżeli istnieją ku temu warunki można stosować środki o działaniu doglebowym. Podczas zabiegów nalistnych należy "zmieścić" się w fazie od 1 do 9 liści kukurydzy, gdy chwasty prosowate znajdują się w fazie od najlepiej 3 liścia do fazy początku krzewienia. A wiec preparaty te nie stawiają wysokich wymagań organizacyjnych. Warto zwrócić uwagę, że poza preparatem Focus Ultra pozostałe równocześnie niszczą chwasty dwuliścienne.

Na stokłosy i perz w pszenicy ozimej

Wiosenna lustracja plantacji pszenicy ozimej jest czynnością niezbędną, niezależnie od tego czy wykonano herbicydowy zabieg jesienny. Podczas monitoringu należy określić zarówno skład gatunkowy chwastów, jak i ich fazy rozwojowe. Ta...

czytaj więcej

Wszechobecny perz właściwy

Jak większość chwastów lubi stanowiska urodzajne, ale nie przeszkadzają mu wszelkie niekorzystne warunki. Rozwija się na wszystkich glebach, we wszystkich uprawach i zawsze jest kłopotliwym bardzo konkurencyjnym chwastem. Bez względu na nasilenie w jakim występuje koniecznie należy go zwalczać (nawet na dużych areałach - punktowo, opryskiwaczem plecakowym).

W uprawach dwuliściennych najłatwiej go zwalczyć graminicydami, stosując najwyższe zalecane dawki. Jeżeli uprawa gleby jest bardzo dobra (pocięte, krótkie rozłogi perzu) można stosować niższą z zalecanych dawek. Wyższe dawki graminicydów należy stosować również do zwalczania wiechliny rocznej.

Perz właściwy także upodobał sobie kukurydzę, która jest często uprawiana w monokulturze. W tym przypadku do jego zwalczania zaleca się te same sulfonylomioczniki, co do zwalczania chwastów prosowatych (foramsulfuron + jodosulfuron, nikosulfuron, rimsulfuron, nikosulfuron). Różnica polega na tym, że w celu zwalczenia perzu należy stosować najwyższe z zalecanych dawek. Dobre efekty daje też stosowanie mieszanin tych substancji czynnych.

Zwalczanie perzu ma pierwszeństwo przed troską o utratę wody

Ściernisko powinno się pozostawić nieuprawione tylko w jednym przypadku - gdy jest silnie zaperzone. Wówczas głównym celem uprawy pożniwnej powinno być zniszczenie tego uciążliwego chwastu. Pozostawiony jest trudny do zwalczenia w...

czytaj więcej

Najwięcej kłopotów sprawia zwalczanie perzu w zbożach. Do jego ograniczenia w pszenicy ozimej i jarej oraz pszenżycie ozimym zalecane są jedynie dwie substancje czynne: sulfosulfuron (Apyros i odpowiedniki) i propoksykarbazon sodu (Attribut 70 SG). Preparaty te zalecane są w najwyższych dopuszczonych dawkach, pierwszy środek koniecznie z adiuwantem. Efekt chwastobójczy jest tym wyższy im rozłogi perzu pocięte są na jak najkrótsze odcinki (łatwość penetracji). Pomimo wszystko należy wziąć pod uwagę, że zabiegi tego typu eliminują konkurencję perzu w roku uprawy, ale stanowisko nie zostaje oczyszczone całkowicie z tego gatunku.

Uwaga na uodpornienia

To jedno z najbardziej dotkliwych zjawisk w ochronie roślin. Zagadnienie wymagające szczegółowych opracowań. W przypadku chwastów jednoliściennych, stwierdzonym i niestety już coraz bardziej popularnym zjawiskiem jest uodparnianie się miotły zbożowej i wyczyńca polnego. W celu zapobiegania temu zjawisku oraz jego likwidacji, podstawowym zaleceniem jest przemienność stosowania herbicydów o innych mechanizmach działania. Jeżeli po zastosowaniu któregoś z sulfonylomoczników skuteczność jego działania okaże się niezadowalająca, istnieje bardzo małe prawdopodobieństwo aby efekt chwastobójczy wykazał inny sulfonylomocznik. Podobnie, jeżeli efektów nie widać po zastosowaniu graminicydu, koniecznie należy zastosować herbicyd o innym mechanizmie działania.

Tabela 1. Niektóre cechy pospolitych gatunków chwastów jednoliściennych

• Artykuł ukazał się w miesięczniku "Przedsiębiorca Rolny" nr 7-2018 - ZAPRENUMERUJ