ABC nasiennictwa, czyli wyjaśniamy podstawowe pojęcia

Poleć
Udostępnij
Autor tekstu: dr inż. Arkadiusz Artyszak | redakcja@agropolska.pl
17-01-2016,14:20 Aktualizacja: 19-01-2016,9:55
A A A

Część rolników ma kłopot ze zrozumieniem pojęć stosowanych w hodowli i nasiennictwie roślin. Objaśniamy najważniejsze z nich.

  • Odmiana botaniczna (łac. varietas) – populacja (zbiorowisko) osobników określonego gatunku, różniąca się od innych populacji tego samego gatunku co najmniej jedną cechą morfologiczną (np. barwą kwiatu), która nie zmienia się w różnych warunkach.    
  • Odmiana uprawna (łac. cultivar) – populacja roślin uprawnych charakteryzujących się określonymi cechami morfologicznymi, fizjologicznymi, jakościowymi, użytkowymi, które we właściwym sobie sposobie rozmnażania i zapłodnienia nie ulegają zmianie. 

soja, odmiany soi, plonowanie odmian, PDO, COBORU

Plonowanie odmian soi w badaniach PDO w 2015 r.

20,1 dt nasion z hektara – tyle wyniosły średnie plony soi w doświadczeniach Porejestrowego Doświadczalnictwa Odmianowego prowadzonych w tym roku przez COBORU. Tak wynika z opublikowanych wstępnych wyników. Jest to o 35% mniej niż w...

  • Odmiana oryginalna – odmiana wytworzona w wyniku stosowania odpowiednich zabiegów hodowlanych (np. krzyżowania, selekcji);
  • Odmiana miejscowa – odmiana powstała w określonych rejonach w wyniku wieloletniej uprawy i selektywnego działania czynników przyrodniczo-rolniczych bez udziału hodowcy.
  • Odmiana mieszańcowa (heterozyjna) – odmiana, w której wykorzystuje się zjawisko heterozji  (zwiększonej bujności i żywotności mieszańców pierwszego pokolenia F1). Objawia się wyższym plonowaniem. Heterozja wykorzystywana jest w hodowli gatunków obcopłodnych (kukurydza, rzepak, żyto). Występuje tylko w pierwszym pokoleniu F1, a w kolejnych (F2 i następne) dochodzi do rozszczepienia cech i plon nasion i ziarna gwałtownie maleją. Dlatego nie wolno wysiewać ponownie nasion zebranych w pokoleniu F1, tylko trzeba je co roku kupować od firmy nasiennej. Jest to więc bardzo dobry sposób na zmuszenie rolników do corocznych zakupów.

Wyróżnia się odmiany mieszańcowe:

  1. pojedyncze (dwuliniowe), duży efekt heterozji, mało nasion;
  2. potrójne (trzyliniowe);
  3. podwójne (czteroliniowe), mały efekt heterozji, dużo nasion.

przymrozki, oziminy, temperatura, stan upraw

Czy mróz zniszczył część zasiewów?

W nocy z 2 na 3 stycznia temperatura spadła w niektórych miejscach nawet poniżej 20°C. Wiał też dość silny wiatr, co zwiększało działanie mrozu. No i oczywiście nie było śniegu. Wszystkie te czynniki działały niekorzystnie na zboża ozime...

  • Przewódki – to odmiany zbóż, które niezależnie od tego, czy zostały wysiane jesienią, czy wiosną przechodzą jarowizację (stadium niskich temperatur) i wytwarzają kwiatostan i wykształcają ziarno. W naszych warunkach są to najczęściej odmiany jare, które odznaczają się pewną zimotrwałością.    
  • Linia – potomstwo jednej rośliny samopłodnej. Odmianę stanowi potomstwo jednej lub kilku najlepszych linii.
  • Ród – potomstwo rośliny obcopłodnej ze swobodnego zapylenia. 
  • Klon – potomstwo otrzymane w wyniku wegetatywnego rozmnożenia jednej rośliny. Występuje u ziemniaków. 
  • Odmiana syntetyczna – populacja powstała w wyniku swobodnego przekrzyżowania kilku linii wsobnych lub klonów. Efekt heterozji jest mniejszy niż u odmian mieszańcowych. Odmiana syntetyczna nie może być reprodukowana. Formy rodzicielskie muszą być utrzymane i rozmnażane oddzielnie. Odmiana syntetyczna może być przez kilka lat reprodukowana w gospodarstwie. Rzadko spotykana na rynku.

dopłaty do materiału siewnego, Agencja Rynku Rolnego, materiał siewny

Dopłaty do materiału siewnego. Zmieniły się zasady!

Agencja Rynku Rolnego od 15 stycznia do 25 czerwca czeka na wnioski o przyznanie dopłaty z tytułu zużytego do siewu lub sadzenia materiału siewnego kategorii elitarny lub kwalifikowany mającej charakter pomocy de minimis w rolnictwie. Agencja...

Kategorie nasion

  • Elitarny materiał siewny – materiał siewny bazowy wytworzony przez hodowcę odmiany przeznaczony do produkcji materiału siewnego kwalifikowanego.
  • Kwalifikowany materiał siewny – materiał siewny wyprodukowany bezpośrednio z materiału siewnego bazowego przeznaczony do produkcji materiału siewnego kategorii kwalifikowany kolejnych rozmnożeń (C1 i dalszych).
  • Handlowy materiał siewny – materiał siewny spełniający wymagania jakościowe określone dla tej kategorii.

Materiał hodowlany MH materiał siewny wytworzony przez hodowcę odmiany, a kolejne jego rozmnożenie oznacza stopień kwalifikacji materiału siewnego.

Stopnie kwalifikacji

  • Przedbazowy materiał siewny PB – wytworzony przez hodowcę materiał hodowlany rozmnażany w ciągu 2-3 lat pod kontrolą hodowcy. Przeznaczony jest do produkcji materiału siewnego bazowego.  
  • Bazowy materiał siewny B – jest wytworzony z materiału siewnego przedbazowego po jednym rozmnożeniu pod kontrolą hodowcy.
  • Rozmnożenie pierwsze C1 i dalsze C2, C3 – jest to materiał siewny, który pochodzi z rozmnożenia materiału siewnego bazowego. Stanowi materiał wyjściowy do uzyskania kolejnego stopnia kwalifikacji nasiennej. 

GMO to z skrót pochodzący z języka angielskiego (genetically modified organisms) i oznaczający organizmy modyfikowane genetycznie za pomocą metod inżynierii genetycznej. Najbardziej znane w rolnictwie to odmiany kukurydzy i soi.

Poleć
Udostępnij