Rozsiewacze Amazone kontra wiatr

Przy rozsiewaniu nawozu mineralnego falujący łan czasami podpowiada, że wiatr jest za silny. Niestety, często nie mamy świadomości, jak bardzo zakłóca to rozsiew granul. Aby uniknąć pogorszenia jakości nawożenia mineralnego z powodu zbyt silnego wiatru, można czekać na pogodę prawie bezwietrzną lub pracować rozsiewaczem Amazone z systemem WindControl, który wydłuży okienka pogodowe rozsiewu.

Wiatr jest trudny do przewidzenia pod względem nie tylko jego siły, ale również kierunku. W danej chwili na jednym polu może wiać z różnych kierunków lub ze stałą prędkością, a w następnej w porywach.

W efekcie szybkich zmian wpływ wiatru na rozsiew granul w ciągu nawet kilku minut pracy rozsiewacza może się zmienić kilkukrotnie - w jednej ścieżce technologicznej.

Wiatr boczny oznacza kłopoty

Prędkość i kierunek podmuchów zmieniają się tym bardziej, im bardziej pagórkowata jest powierzchnia pola. Rozsiewacze najwięcej pracują wiosną, a o tej porze roku prawdopodobieństwo pracy przy wietrznej pogodzie jest wysokie. Wiatry czołowe lub tylne wydłużają lub skracają lot granul i nie ma to wpływu na ich rozkład poprzeczny, dzięki czemu odległość wyrzutu, a tym samym efektywna szerokość robocza, pozostają niezmienione.

Natomiast wiatry boczne znacząco zmieniają rozkład poprzeczny rozsiewu nawozu. Rzucanie granul jedną z tarcz pod wiatr powoduje skrócenie szerokości rozsiewu, a drugą z wiatrem jej zwiększenie. W efekcie rozkład poprzeczny nawozu zostaje zmieniony i część pola jest przenawożona, a część otrzymuje za małą dawkę nawozu. Zmian powodowanych w ten sposób do poziomu 20% pogorszenia rozkładu poprzecznego nawozu (wskaźnik CV) nie jesteśmy w stanie zauważyć gołym okiem.


Przypominamy, że jakość rozsiewu nawozu jest wyrażona za pomocą wspomnianego współczynnika zmienności (CV), który w procentach określa średnie odchylenie rozsianych granul na polu w stosunku do ich dawki założonej. Jakość wysiewu nawozów według wskaźnika CV wyraża się następująco: 0-10% rozkład dobry, 10-15% rozkład średni, powyżej 15% rozkład słaby. Jednym słowem - im niższe CV, tym dokładniejszy rozsiew, czyli symetryczny obraz rozsiewu po stronie lewej i prawej rozsiewacza.

Zmieniane obroty i punkt padania nawozu

Kluczowym elementem systemu Amazone WindControl jest zamontowany na wysięgniku rozsiewacza nawozu czujnik wiatru o wysokiej częstotliwości. Rejestruje on prędkość i kierunek wiatru oraz przekazuje te informacje do komputera roboczego, który biorąc pod uwagę prędkość roboczą zestawu ciągnik-maszyna oblicza w czasie rzeczywistym nowe ustawienia zarówno systemu podawania nawozu na tarczę, jak i prędkości tarcz rozrzucających. Na obliczeniach oczywiście się nie kończy, bo zmiany następują automatycznie w czasie rzeczywistym, aby rozsiewacz na bieżąco reagował na siłę i kierunek wiatru.


W przypadku tarczy rozrzucającej granule pod wiatr jej obroty zostają zwiększone i jednocześnie zmienia się punkt padania nawozu na tarczę, aby z większą siłą kierować nawóz pod wiatr.

Otwór dozujący nawóz na tarczę przestawiany jest w zakresie od 0o do 60o. Ustawienie zerowe oznacza kierowanie granul do tyłu rozsiewacza, a 60o maksymalnie na jego zewnętrzny bok.

Oczywiście w przypadku drugiej tarczy rozsiewającej nawóz z wiatrem następuje zmniejszenie jej obrotów i przestawienie punktu padania nawozu do wewnątrz rozsiewacza.

W efekcie pomimo bocznego silnego wiatru jakość pracy się nie pogarsza i zostaje utrzymany symetryczny obrazu rozsiewu nawozu, co oznacza niski wskaźnik zmienności jego rozkładu poprzecznego.

Do jakiej siły wiatru działa system WindControl? Na to pytanie nie ma jednoznacznej odpowiedzi, ale z technicznego punktu widzenia działa do maksymalnych obrotów tarcz wynoszących 1000 na minutę oraz do maksymalnego obrotu punktu padania nawozu na tarczę, czyli wspomnianych 60o.


Kolor czerwony - decyzja operatora

Do obsługi systemu WindControl potrzebny jest terminal AmaTron 4 z dedykowanym oprogramowaniem. Na 8-calowym ekranie poza podglądem na ważne parametry rozsiewu nawozu, w wydzielonym polu podawana jest aktualna siła wiatru wyrażona w metrach na sekundę oraz jego kierunek pokazany grotem strzałki. Ponadto istotne są kolory tych informacji, bo wskazują poziom siły wiatru.

Kolor zielony oznacza wiatr słaby i brak reakcji systemu WindControl. Kolor żółty wskazuje pracę systemu, który z powodzeniem kompensuje wpływ wiatru na rozsiew. Natomiast kolor czerwony oznacza osiągnięcie skrajnych możliwości regulacji technicznych przez system. WindControl wysyła również komunikat ostrzegawczy, gdy wiatr jest zbyt silny lub jeśli porywy zmieniają się zbyt często.

Dalsza praca powoduje, że rozkład poprzeczny nawozu nie jest zadowalający i w danych miejscach pola dawka będzie przekroczona, a w innych wystąpi niedonawożenie. Oczywiście system nie blokuje możliwości dalszego rozsiewu i to operator decyduje, czy pracę przerywa.

Maszt z wiatromierzem wysuwa się automatycznie po uruchomieniu tarcz rozsiewających. Dzięki niemu czujnik wystaje ponad kabinę ciągnika i nie mierzy turbulencji generowanych przez traktor. Gdy tarcze rozsiewające są wyłączone, czujnik wiatru chowa się również automatycznie do pozycji między ciągnikiem a rozsiewaczem.

Zmiana położenia wiatromierza odbywa się za pomocą siłownika elektrycznego. Możliwa jest również obsługa ręczna wysięgnika. Użytkownicy rozsiewaczy zawieszanych ZA-TS i przyczepianych ZG-TS z terminalem AmaTron 4 mogą doposażyć je w system WindControl. Oznacza to zakup wiatromierza z wysięgnikiem, wiązki przewodów i aktualizację oprogramowania.

Wzrost plonu o 1%

Amazone przeprowadziło szereg badań WindCotrol m.in. porównujących jego pracę do rozsiewu standardowego. Podczas jednego z nich nawóz był rozsiewany na szerokość 36 m. Pole miało 70 ha, a system załączył się na 71% tej powierzchni. Przykładowo przy sile wiatru wynoszącej 6 m/s (22 km/h) pozwolił to osiągnąć wskaźnik CV na poziomie 4%. Natomiast praca bez systemu WindControl przy sile wiatru zaledwie 3 m/s (11 km/h) powodowała uzyskanie gorszego poziomu wskaźnika, który wyniósł 5,4%.

W USA i Niemczech przeprowadzono również niezależne badania systemu WindControl. Wykazały one możliwość uzyskania plonu wyższego średnio o 1%. Nie wydaje się to dużym przyrostem, ale po pomnożeniu przez liczbę hektarów okazuje się inaczej. Amazone podaje  to na przykładzie z roku ubiegłego, przy plonie pszenicy wynoszącym 7,8 t/ha i jej cenie 180 euro/t.

Na podstawie badań długoterminowych przyjęto, że zmniejszenie wskaźnika CV o 5% powoduje wzrost plonu o 1%. Natomiast dzięki pracy z systemem WindControl uzyskano średnią poprawę wskaźnika CV o 5,6%. W efekcie daje to wzrost plonu o 1,12%, co przy zeszłorocznej cenie pszenicy pozwalało uzyskać 15,72 euro więcej z każdego hektara. Porównując to do zeszłorocznej ceny zakupu WindControl wynoszącej 3625 euro zwróciła się ona już po przepracowaniu ok. 230 ha. Oczywiście przy dzisiejszych cenach, które wzrosły, porównanie rozłoży się inaczej. Na podstawie powyższych danych, każdy może to łatwo wyliczyć.

Mocny zestaw

Amazone oferuje WindControl nie tylko jako system działający indywidualnie, ale również jako uzupełnienie systemu monitorowania wachlarza rozsiewu ArgusTwin dla rozsiewaczy zawieszanych ZA-TS i przyczepianych ZG-TS. Przypominamy, że ArgusTwin umożliwia ciągłe monitorowanie obrazu rozsiewu z prawej i lewej tarczy przez 2x7 (14) czujników radarowych.

W przypadku odchyleń rozkład poprzeczny jest automatycznie optymalizowany poprzez regulację punktu padania nawozu na tarczę. Dzieje się to niezależnie dla każdej strony, zapewniając w ten sposób optymalny rozkład poprzeczny. ArgusTwin zapewnia stały obraz rozrzutu nawet podczas pracy na zboczach, przy użyciu niejednorodnych granul nawozu lub gdy wilgoć powoduje zmianę właściwości lotnych nawozu.
 

• Artykuł ukazał się w "Rolniczym Przeglądzie Technicznym". ZAPRENUMERUJ