Prawo dotyczące GMO nie nadąża za rozwojem nauki
Biotechnologia i inżynieria genetyczna tworzą tak zaawansowane konstrukcje, że dziś nie nadąża za nimi prawo, a obecne przepisy to za mało, by w pełni zabezpieczyć ludzi przed wprowadzeniem GMO do Polski - zauważają w rozmowie z PAP eksperci.
W Polsce od 2013 roku obowiązuje zakaz uprawiania roślin genetycznie modyfikowanych. Dopuszczalne są tylko zamknięte hodowle niektórych organizmów, które podlegają ścisłej kontroli władz.
W teorii nowe regulacje UE dają państwom członkowskim większe możliwości w sprawie zakazywania upraw organizmów genetycznie modyfikowanych. Ale według koordynatorki kampanii Greenpeace STOP GMO Joanny Miś-Skrzypczak nie mają one wystarczającej podstawy prawnej, by zakazy były w pełni bezpieczne, gdyż oparte są o przepisy dotyczące rynków wewnętrznych, a nie środowiskowych. Co więcej zezwalają na udział koncernów biotechnologicznych w procesie autoryzacji upraw, co Greenpeace uznaje za niedopuszczalne.
"Wszystkie te zapisy oparte są o art. 114 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej, który odnosi się do rynków wewnętrznych. Jakby było umocowanie w art. 192, dotyczącym ochrony środowiska, wówczas obrona zakazów, które mam nadzieję będą wprowadzać kraje unijne w chwili autoryzacji nowych gatunków GMO, miałyby mocniejsze podstawy" - tłumaczyła w rozmowie z PAP.
Miś-Skrzypczak wskazała, że uprawy roślin genetycznie modyfikowanych to produkt nowy i niedostatecznie przebadany. "Wciąż brakuje długoterminowych badań określających skutki wprowadzenia GMO do środowiska i do łańcucha żywnościowego. Uprawy GMO, będące częścią modelu rolnictwa przemysłowego, prowadzą do zaniku różnorodności biologicznej, powodują zwiększone użycie chemicznych środków ochrony roślin wbrew obietnicom koncernów" - podkreśliła. Przypomniała, że prowadzone od kilkunastu lat badania pokazują, że uprawy GMO nie przyczyniły się do zmniejszenia stosowania pestycydów i herbicydów.
Wciąż nie ma zgody wśród naukowców co do szkodliwości samych roślin genetyczne modyfikowanych. Natomiast zwracają uwagę na zagrożenia związane z przenikającymi do nich chemicznymi środkami ochrony roślin.
Rośliny transgeniczne modyfikuje się głównie pod kątem odporności na środki chwastobójcze i szkodniki. GMO pryska się dużo i coraz więcej, gdyż nasila się zjawisko uodparniania zarówno chwastów, jak i owadów.
Według prof. Katarzyny Lisowskiej, biolog molekularnej Instytutu Onkologii w Gliwicach oraz członka Komisji ds. GMO przy Ministerstwie Środowiska, zakaz upraw GMO jest przede wszystkim istotny z punktu widzenia ekonomii. Jak podkreśliła, na dłuższą metę uprawa roślin modyfikowanych genetycznie jest po prostu nieopłacalna. "Niemcy właśnie dlatego wycofały się z upraw GMO, ponieważ koszty były zbyt wysokie. Większość zysków idzie do kieszeni koncernów, które sprzedają nasiona, a dodatkowe koszty (np. koszty testowania żywności na zanieczyszczenie domieszką GMO, koszty zabezpieczeń przed zanieczyszczeniem, etc.) obciążają rolników, producentów spożywczych, są przerzucane na społeczeństwo" - tłumaczyła PAP.
Lisowska wyraziła zadowolenie z istnienia zakazu upraw GMO w Polsce, choć ostrzegła, że "w każdej chwili może zostać zniesiony". Zauważyła, że w nowelizacjach ustawy mogą się pojawić różne furtki, trzeba więc uważnie przyglądać się przepisom.
Profesor przypomniała, że większość produkcji GMO w świecie to soja, kukurydza, bawełna i rzepak. Rośliny te przerabiane są przede wszystkim na pasze dla zwierząt gospodarskich, z dużej części powstają również biopaliwa. Korzystają z tego głównie bogate społeczeństwa zachodnie. Jej zdaniem nie jest więc tak, że „GMO nakarmi głodujących”.
