Ceny dzierżawy ziemi wciąż podbijane, choć opłacalność w rolnictwie kuleje
Zainteresowanie dzierżawą ziemi rolnej utrzymuje się na dość wysokim poziomie, dlatego właściciele mogą podbijać ceny. Inna sprawa, że ceny dzierżawy – jak wynika z relacji mieszkańców wiosek - wciąż podbijają też sami rolnicy-dzierżawcy. A to wszystko przy niskiej obecnie opłacalności produkcji.
Słaba opłacalność jest wypadkową utrzymujących się wysokich kosztów produkcji oraz niskich cen w skupach. Mimo to, rolnicy zasadniczo chcą rozwijać swoje gospodarstwa i powiększać areał.
Gdzie największe ceny dzierżawy?
Jeśli chodzi o państwowe grunty, podstawą ich rozdysponowywania jest dzierżawa. Jak podał odpowiedzialny za tę działalność Krajowy Ośrodek Wsparcia Rolnictwa (KOWR), według stanu na 30 września 2024 roku liczba czynnych umów dzierżawy gruntów z Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa wynosiła 70 723 na powierzchnię 1 058 037 ha. Było to o 1 056 umów więcej i o 12 791 ha mniej niż rok wcześniej, to jest według stanu na 30 września 2023 r.
Dzierżawcy w ministerstwie. Będą zmiany w ustawie o gospodarowaniu państwową ziemią
Średnia wysokość czynszu dzierżawnego dla gruntów wydzierżawionych przez KOWR w pierwszych trzech kwartałach 2024 r. wyniosła 12,2 dt/ha. Najwyższe czynsze dzierżawne uzyskano w województwie łódzkim - 30,1 dt/ha, wielkopolskim - 28,7 dt/ha i śląskim - 24,6 dt/ha.
Najdrożej w dużych dzierżawach
„Z zestawienia wysokości czynszu w poszczególnych grupach obszarowych wynika, że najwyższy średni czynsz występuje w grupie obszarowej 100,00 - 299,99 ha - 14,4 dt pszenicy / ha (14 umów), następnie w grupie 1,01 - 9,99 ha - 12,8 dt pszenicy / ha (1 147 umów), w grupie do 1 ha - 12,3 dt pszenicy / ha (591 umów) i w grupie 10,00 - 99,99 ha - 11,9 dt pszenicy / ha (1 268 umów)” – wyliczył KOWR.
Analizując wyniki rok do roku, w pierwszych trzech kwartałach 2024 roku nastąpił spadek średniej wielkości czynszu o 0,9 dt pszenicy/ha, przy wydzierżawieniu o 10 247 ha większej powierzchni gruntów i zawarciu o 444 większej liczby umów.
Różnie z pobieraniem dopłat
Ceny dzierżawy gruntów w obrocie prywatnym – analizując np. ogłoszenia w internecie – są różnorakie, sięgając zasadniczo od kilkuset złotych do nawet 4-5 tysięcy złotych rocznie za hektar w zależności od klasy gruntu, usytuowania, wielkości i regionu. Różnie jest tutaj także ustalana kwestia pobierania dopłat unijnych. Choć w zasadzie powinny one trafiać do tego, kto ziemię uprawia, bardzo często odbiera je nic na niej de facto nierobiący właściciel.
Większa ochrona ziemi rolnej? W resorcie pracują nad ustawą
Do tego trzeba dodać, że na ceny w ostatnich latach mają też wpływ oferty podmiotów szukających gruntów pod np. farmy fotowoltaiczne.
Podbijanie cen dzierżawy
O sytuację związaną z cenami dzierżaw zapytaliśmy sołtysa dużej wsi na północnym Mazowszu. Jeszcze kilkanaście lat temu rolnictwem parano się tam w mniejszym lub większym wydaniu niemal w każdej zagrodzie. Obecnie zostało kilku faktycznych rolników.
- Ludzie jeżdżą do pracy w mieście albo prowadzą małe biznesy, jak warsztat samochodowy czy stolarnia. Ziemia odziedziczona po rodzicach i dziadkach została po części sprzedana, ale w większości przypadków poszła w dzierżawę do rolników – opowiadał nasz rozmówca.
Według niego, w ostatnich latach nasiliła się rywalizacja o tę ziemię do dzierżawy. Dochodzi do podbijania cen dzierżawy.
- Gdy mój sąsiad brał od rolnika 2 tys. zł za hektar plus dopłaty, nagle przed nowym rokiem przyszedł rolnik z sąsiedniej wioski i zaproponował 500 zł więcej. Słyszę o takich przypadkach coraz częściej. Ale i słyszę potem narzekanie, skąd mają rolnicy zapłacić takie ceny za dzierżawę przy takich cenach, jakie dostają za zboże, mleko czy żywiec – zwrócił uwagę sołtys.
Dopłaty a tytuł prawny do ziemi – resort rolnictwa wyjaśnia
"Lawina" cen dzierżawy
Także z mazowieckiej wioski pochodzi dotyczący cen dzierżawy wpis zamieszczony na jednym z facebookowych forów. Według mieszkańca, po tym jak jeden z sąsiadów pochwalił się nową ustaloną z dzierżawcą ziemi stawką, runęła „lawina”.
„Nie wiem, czy rzeczywiście tyle dostał, ale powiedział, że umówił się na ponad 3 tys. złotych za hektar przy dzierżawie 11 hektarów. To znacznie więcej niż dawało się u nas w okolicy. Inni właściciele ziemi od razu pobiegli do rolników dzierżawiących od nich ziemię po podwyżkę. A że praktycznie wyszło było ustalane ‘na gębę’ doszło do zmian. Bo niektórzy rolnicy nie zgodzili się płacić więcej. I moim zdaniem mają rację, a ci podbijacze będą płakać później, że nie mają z czego zapłacić za dzierżawę” – można było przeczytać w poście.
Powstaje ustawa o dzierżawie
Warto tutaj przypomnieć, że w Ministerstwie Rolnictwa i Rozwoju Wsi (MRiRW) toczą się prace nad projektem ustawy o dzierżawie rolniczej. Resort tłumaczy, że obecnie w polskim systemie prawnym brakuje odrębnych przepisów regulujących zasady dzierżawy rolniczej, a zarazem tzw. dzierżawa prywatna cieszy się coraz większym zainteresowaniem.
„Na nowych zasadach dzierżaw ma nikt nie stracić. Osoba przekazująca ziemię innej osobie do dzierżawy będzie mogła dalej korzystać z systemu KRUS. Natomiast ci, którzy będą tę ziemię uprawiać, będą mogli otrzymywać m.in. dopłaty do paliwa do tej ziemi, świadczenia w ramach ekoschematów czy inne formy wsparcia, które są związane z prowadzoną przez nich produkcją” – podkreślił, cytowany w komunikacie MRiRW, minister rolnictwa Czesław Siekierski.
CPK z ofertą dla rolników. Hektary gruntów przeznaczone do dzierżawy
Nowe zasady płatności czynszu
Nowa ustawa po wejściu w życie na pewno będzie miała wpływ na ceny dzierżaw.
„Obecne przepisy nie gwarantują trwałości dzierżawy i niedostatecznie chronią interesy dzierżawcy. Dopuszczalne jest np. zawieranie umów w formie ustnej. Zmiany w ustawie o dzierżawie rolniczej mają za zadanie uregulować: sposób zawierania umowy dzierżawy rolniczej, zasady płatności czynszu, prawa i obowiązki stron umowy dzierżawy rolniczej, a także kwestie następstwa prawnego i sposób rozwiązywania takiej umowy” – wylicza resort rolnictwa.
Jak dodaje, nowe przepisy mają także stanowić impuls dla rozwoju gospodarstw rolnych, działających na podstawie umowy dzierżawy, które mogą przyczynić się do modernizacji struktury rolnej w Polsce.
- Agrobiznes bez tajemnic. Zamów prenumeratę miesięcznika "Przedsiębiorca Rolny" już dziś