Orać czy nie orać pod pszenżyto ozime?
Zastąpienie tradycyjnej uprawy roli systemami uproszczonymi budzi coraz większe zainteresowanie rolników, zwłaszcza w gospodarstwach wielkoobszarowych. Powód jest prosty - niższe koszty produkcji, ale pod warunkiem utrzymania dotychczasowego poziomu plonowania. Dlatego porównywanie różnych systemów uprawy jest bardzo często przedmiotem badań naukowych.
W latach 2011-16 w Rejonowym Zakładzie Doświadczalnym IUNG-PIB w Osinach przeprowadzono doświadczenia polowe, w których badano wpływ uproszczeń na plonowanie pszenżyta ozimego. Pod względem areału uprawy w Polsce pszenżyto zajmuje drugie miejsce po pszenicy, a jego uprawa szczególnie duże zainteresowanie wzbudza u producentów zajmujących się produkcją zwierzęcą, ze względu na potencjał plonowania i wysoką wartość paszową.
Poparzenia zbóż przez RSM
Badania przeprowadzono na glebie kompleksu pszennego dobrego. Analizowano poziom plonowania pięciu różnych odmian pszenżyta ozimego. Uprawiano je w monokulturze zbożowej (pszenica ozima, pszenżyto ozime, jęczmień jary), w płodozmianie z 75-procentowym udziałem zbóż w strukturze zasiewów (jęczmień jary, rzepak ozimy, pszenica ozima, pszenżyto ozime) oraz w płodozmianie z 50-procentowym udziałem zbóż (rzepak ozimy, pszenica ozima, bobik, pszenżyto ozime). Gęstość siewu wynosiła 3,5 mln ziaren/ha. Nawożenie mineralne stosowano w zależności od zasobności gleby. W całym doświadczeniu prowadzono pełną ochronę roślin przed patogenami.
Plon ziarna pszenżyta ozimego w 2014 r. (optimum wilgotnościowe) w porównaniu do roku 2011 (niedobór opadów) w warunkach uprawy płużnej i 50-procentowego udziału zbóż w strukturze zasiewów był wyższy o 1,6 t/ha (24 proc.), a w warunkach uprawy uproszczonej o 0,8 t/ha (11 proc.). W 2011 r. rośliny pszenżyta lepiej radziły sobie z suszą przy uprawie uproszczonej, bo prawdopodobnie resztki pożniwne zapobiegały parowaniu wody z gleby i zapewniały im lepsze warunki wilgotnościowe. Stąd poziom plonowania pszenżyta w obu systemach uprawy był zbliżony. W 2014 r. w warunkach uprawy płużnej w porównaniu z uprawą uproszczoną uzyskano o 0,6 t/ha (8 proc.) wyższy plon ziarna pszenżyta ozimego.
Regulatory wzrostu pszenicy ozimej
W 2016 r. rośliny pszenżyta w okresie wegetacji miały zapewnione takie warunki wilgotnościowe, które umożliwiły im sprawne pobieranie składników pokarmowych zawartych w glebie i dlatego radziły sobie lepiej przy uprawie płużnej niż uproszczonej. Korzystne warunki pogodowe w 2016 r. w okresie tworzenia pędów na roślinie i ziarniaków wpłynęły dodatnio na plonowanie pszenżyta ozimego - plony w warunkach uprawy płużnej w porównaniu z uprawą uproszczoną były wyższe o 0,7 t/ha przy 75-procentowym udziale zbóż w strukturze zasiewów i o 1,03 t/ha w warunkach monokultury zbożowej.
Natomiast w 2015 r. w okresie kwitnienia wystąpiły obfite opady, co przełożyło się na niższe plony pszenżyta o 0,86 t/ha (uprawa płużna) w stosunku do 2016 r. przy 75-procentowym udziale zbóż w strukturze zasiewów i o 2,8 t/ha przy uprawie w monokulturze zbożowej. W 2015 r. pszenżyto plonowało podobnie przy obu systemach uprawy.
W latach charakteryzujących się warunkami pogodowymi zbliżonymi do średniej wieloletniej nie stwierdzono istotnego wpływu uproszczeń na plon ziarna pszenżyta ozimego. Przy niedoborze opadów lepiej radziły sobie rośliny w uprawie uproszczonej. Przy optymalnych opadach wyższe plony ziarna pszenżyta ozimego uzyskiwano w uprawie płużnej (w porównaniu z systemem uproszczonym o ok. 15 proc.). Pszenżyto wyżej plonowało przy 50- i 75-procentowym udziale zbóż w strukturze zasiewów w porównaniu z uprawą w monokulturze zbożowej.
Plonowanie pszenżyta ozimego w uprawie płużnej i uproszczonej przy 50-procentowym udziale zbóż w strukturze zasiewów (zbiór 2011 i 2014)
Plonowanie pszenżyta ozimego w uprawie płużnej i uproszczonej przy 75- i 100-procentowym udziale zbóż w strukturze zasiewów (zbiór 2015 i 2016)
- Artykuł ukazał się w miesięczniku "Przedsiębiorca Rolny" nr 3-2018 - ZAPRENUMERUJ
