Regulatory wzrostu pszenicy ozimej
Źle zastosowane regulatory wzrostu mogą wyrządzić więcej szkody niż pożytku. Dlatego sztuką jest znalezienie odpowiedzi na pytania: czy stosować regulatory, a jeżeli tak, to z jaką substancją czynną i kiedy.
Wyleganie pszenicy może powodować znaczące straty zarówno w ilości, jak i jakości plonu. Poziom tych strat zależy przede wszystkim od okresu, w którym wyleganie nastąpi. Wczesny termin zazwyczaj nie jest groźny, gdyż rośliny dzięki fitohormonom wracają do pozycji pionowej. Największe straty, sięgające nawet 60 proc. są wówczas, gdy rośliny wylegają w okresie kłoszenia, kwitnienia i dojrzałości mlecznej.
Wyleganiu zbóż sprzyjają przede wszystkim: przenawożenie azotem, zbyt gęsty siew i niska zawartość potasu w glebie. Ponadto, dużą rolę odgrywają choroby podstawy źdźbła, a kluczowe znaczenie ma pogoda, przede wszystkim silny wiatr połączony z opadami deszczu. Ważna jest też genetyczna odporność roślin na wyleganie, związana z cechami morfologicznymi i anatomicznymi, czy właściwościami systemu korzeniowego. Długość źdźbła, grubość szczególnie trzech dolnych międzywęźli oraz średnica źdźbła decydują o sztywności i wytrzymałości pędów na zginanie. Istotna jest również długość dokłosia.
Wiosenne zwalczanie chwastów w pszenicy ozimej
Rośliny bronią się same
W roślinach występują naturalne substancje, które inicjują lub modyfikują przebieg procesów życiowych. Wpływają one na podziały komórkowe, różnicowanie komórek oraz wzrost całego organizmu. Są to stymulatory i inhibitory wzrostu i rozwoju.
W celu ograniczenia wylegania w uprawach pszenicy stosuje się syntetyczne regulatory wzrostu, których substancje czynne wykazują zróżnicowane działanie. Jedną z grup tych związków są inhibitory syntezy giberelin, które hamują powstawanie fitohormonów odpowiedzialnych za wydłużenie źdźbła. Preparaty zawierające inhibitory syntezy giberelin są wytwarzane na bazie kilku substancji czynnych (CCC, trineksapak etylu, mepikwat, proheksadion wapnia). Drugą grupą są generatory etylenu (substancją czynną jest etefon), które hamują wzrost i przyspieszają procesy starzenia.
Ważny jest termin zabiegu
Podstawowym warunkiem skutecznej regulacji wzrostu zbóż jest termin wykonania zabiegu. Blokowanie procesu syntezy giberelin przez CCC zwiększa aktywność cytokinin, czyli naturalnych substancji odpowiedzialnych za podziały komórek. Wczesny zabieg tymi substancjami (faza BBCH 21) może korzystnie wpływać na poprawę krzewistości pszenicy. Podstawowy i najważniejszy termin stosowania regulatorów przypada na fazę od końca krzewienia do fazy pierwszego kolanka, czyli BBCH 29-31.
Zapewnia on pogrubienie podstawy źdźbła, rozwój systemu korzeniowego i trwałe zredukowanie wysokości roślin oraz poprawę architektury łanu przez ograniczenie dominacji pędu głównego. Gdy pierwsze kolanko znajduje się minimum 1 cm od węzła krzewienia, to właściwy termin pierwszego zabiegu regulacji łanu. Rośliny w tym okresie powinny mieć wysokość 15-20 cm, ok. sześciu liści na pędzie głównym i długość korzeni co najmniej 3-4 cm.
Plony pszenicy ozimej w PDO w 2017 r.
Początek fazy strzelania w źdźbło jest najważniejszym okresem, opóźnienia wykonania zabiegu nie nadrobi się wyższą dawką preparatu czy częstszymi zabiegami. Należy pamiętać, że zabieg skracania przeprowadzony bezpośrednio przed lub w trakcie wydłużania kłosa może spowodować obniżenie plonowania. Dlatego, gdy kłos znajdujący się w źdźble ma ok. 1 cm lepiej zrezygnować ze skracania.
Retardanty zawierające trineksapak etylu hamują syntezę giberelin na dalszym etapie rozwoju. Efekt skracania często występuje z opóźnieniem, jeśli warunki pogody w czasie wykonywania zabiegu nie są optymalne. Środki zawierające etefon mogą być stosowane bezpośrednio przed okresem wydłużania kłosa, natomiast nie wolno ich stosować przed kwitnieniem. Późne stosowanie etefonu (faza BBCH 37-39) powoduje nie tylko skrócenie dwóch górnych międzywęźli, ale całych roślin. Etefon jest zalecany, gdy istnieje konieczność powtórzenia zabiegu w fazie liścia flagowego.
Działanie zależy od pogody
Tempo i przemieszczanie substancji czynnych regulatorów wzrostu w roślinie uzależnione jest w dużym stopniu od nasłonecznienia i temperatury powietrza. Dla środków zawierających CCC temperatura powietrza w czasie zabiegu nie powinna być niższa niż 8 i wyższa niż 25 st. C, a optymalny zakres to 10-15 st. C i słoneczna pogoda. Wyjątek stanowią dwa preparaty z tej grupy: Adjust SL i Manipulator SL, które można stosować w temperaturze powyżej 1 st. C.
Trineksapak etylowy najlepiej działa w temperaturze 10-15 st. C, kiedy łan jest suchy, a słabsze działanie wykazuje w temperaturze 5 st. C. Etefon najskuteczniej działa przy zachmurzonym niebie i temperaturze 15-20 st. C. Nie powinien być stosowany w warunkach poniżej 10 st. C, również nie należy go stosować od okresu kłoszenia się zbóż oraz w warunkach stresu wywołanego wysoką temperaturą i suszą. Wyższe temperatury sprzyjają działaniu tej substancji. W przypadku zatem późnego terminu stosowania zleca się niższe dawki.
Najszerszy zakres temperatur ma mieszanina proheksadionu wapnia i chlorku mepikwatu. Najskuteczniej działa w temperaturach 5-20 st. C, jej działanie jest niezależne od intensywności nasłonecznienia.
Nowy regulator wzrostu z Innvigo
Regulatorów wzrostu nie należy stosować przed przymrozkami, w czasie suszy oraz na mokre rośliny. Zabieg wówczas wykonany może im bardziej zaszkodzić niż pomóc. Preparaty nie powinny być również stosowane na bardzo zachwaszczonych plantacjach, ponieważ skrócenie źdźbeł może stworzyć lepsze warunki dla rozwoju chwastów. Stosowania regulatorów wzrostu należy również unikać podczas wiatru, kiedy istnieje duże prawdopodobieństwo znoszenia cieczy użytkowej na sąsiednie plantacje.
Szczegółowe informacje dotyczące dawek preparatów oraz możliwości ich podziału załączane są w etykietach.
Łączenie z innymi środkami
Zabiegi regulacji wzrostu często łączone są z innymi zabiegami ochrony roślin, np. fungicydowymi. Doświadczenia praktyczne i badania naukowe wykazały, że regulatory wzrostu można mieszać z większością fungicydów (nawet z triazolami) obniżając dawkę regulatora o 20-30 proc., oraz z większością insektycydów. Unikać należy mieszania regulatorów wzrostu z herbicydami zawierającymi regulatory (np. sulfonylomoczniki), ponieważ może wystąpić efekt synergizmu. Łączenie antywylegaczy z herbicydem przed nadejściem chłodów może spowodować efekt fitotoksyczny. Istnieje ryzyko silniejszego działania regulatorów wzrostu i niespodziewanych reakcji roślin zwłaszcza w warunkach dużych wahań dobowych temperatury.
Należy pamiętać, że przy braku zapisów o możliwości mieszania regulatorów wzrostu z innymi środkami ochrony roślin w etykiecie rejestracyjnej, wszelkie konsekwencje zabiegu ponosi stosujący.
W celu wzmocnienia działania regulatorów wzrostu często stosuje się mieszaniny różnych regulatorów. Informacje takie zawarte są również w etykietach. Preparat Chiffchaff 250 EC można stosować ze środkiem Antywylegacz Płynny 675 SL, a Proteg 250 EC ze środkiem Antywylegacz Płynny 675 SL.
- Artykuł ukazał się w miesięczniku "Przedsiębiorca Rolny" nr 3-2018 - ZAPRENUMERUJ
