Azot i siarka na rzepak
Wczesny termin stosowania azotu w uprawie rzepaku ozimego wiosną pozwala na lepsze jego wykorzystanie przez rośliny. Jest bowiem bardziej prawdopodobne, że wilgotność gleby jest obecnie większa niż później, gdy szybko wzrosną temperatury. Jednak i tak jest niewystarczająca.
Zgodnie z rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 12 lutego 2020 r. w sprawie przyjęcia "Programu działań mających na celu zmniejszenie zanieczyszczenia wód azotanami pochodzącymi ze źródeł rolniczych oraz zapobieganie dalszemu zanieczyszczeniu" (Dz. U. z 2020 r. poz. 243) wyjątkowo w tym roku nawozy azotowe można stosować od 15 lutego. Jest to ważne, bo ze względu na nietypowy przebieg pogody rośliny nie mogą czekać na azot. Pierwsza dawka azotu ma bowiem decydujący wpływ na plonowanie rzepaku.
REKLAMA
Nowe odmiany roślin oleistych i włóknistych 2020
Jaka dawka azotu?
Maksymalne dawki azotu działającego ze wszystkich źródeł wynoszą w uprawie rzepaku (ozimego i jarego) na glebach średnich i ciężkich wynoszą 240 kg N/ha. W obliczeniach należy uwzględnić zawartość azotu mineralnego wczesną wiosną zawartego w glebie w warstwie 0-60 cm. Można przyjąć wartości uśrednione i podane w załączniku do rozporządzenia: 62 kg N/ha na glebach średnich i 66 kg N/ha na glebach ciężkich (na glebach bardzo lekkich i lekkich rzepak uprawiany jest sporadycznie ze względu na duże wymagania glebowe). Z tego dla roślin ozimych dostępnych jest 90 proc, czyli odpowiednio 56 i 59 kg N/ha. W związku z tym maksymalnie w uprawie rzepaku ozimego można zastosować w nawozach 184 kg azotu działającego na 1 ha (240 minus 56) na glebach średnich i 181 kg azotu działającego na 1 ha (240 minus 59) na glebach ciężkich.
Ponieważ wykorzystanie azotu z nawozów mineralnych przyjęto w wysokości 70 proc., więc maksymalne dawki azotu w takich nawozach wynoszą odpowiednio: 263 (184 : 0,7) i 259 (181 : 0,7) kg N na 1 ha. Są to maksymalne ilości azotu, które można zastosować wiosną przy założeniu, że jesienią nie stosowano nawożenia azotem, ani też przedplonem nie były rośliny bobowate w siewie czystym lub w mieszankach. Jeśli stosowano nawozy zawierające azot, to o ilość azotu działającego z nich należy zmniejszyć dawki azotu wiosną.
Gdy przedplonem były rośliny bobowate należy uwzględnić ilość azotu pozostawioną w glebie w przyoranych resztach pożniwnych: 30 kg N/ha w czystym siewie w plonie głównym i 15 kg w międzyplonie, a dla mieszanek roślin bobowatych z trawami lub zbożami jest to odpowiednio: 20 i 10 kg N/ha.
Najczęściej rzepak ozimy uprawiany jest po zbożach, których słoma pozostaje na polu. W takim przypadku można na nią zastosować dodatkowo do 30 kg N/ha.
Powyższe wyliczenia nie dotyczą rolników, którzy muszą lub chcą opracowywać plan nawożenia azotem i stosować się do zaleceń tego planu. Należy jednak pamiętać, że taki plan musi być opracowany dla całego gospodarstwa, ale nie tylko dla jednej uprawy czy też pola.
W jakiej kondycji rzepak w kraju?
Podział dawek
W intensywnej produkcji rzepaku azot stosuje się w dwóch dawkach: tuż przed ruszeniem wegetacji i do trzech tygodni później. W warunkach niedoboru wody, a taką sytuację mamy obecnie na polach, okres ten należy zdecydowanie skrócić, nawet do tygodnia. Zastosowanie zbyt późne azotu nie przynosi oczekiwanych efektów, opóźnia też kwitnienie i dojrzewanie rzepaku. Jest więc nieopłacalne.
W pierwszym terminie zwykle stosuje się do 100 kg N/ha, a pozostałą część w drugim terminie. Jeśli planowana łączna dawka nieznacznie przekracza 100 kg N/ha, to nie ma sensu jej dzielić i zastosować w jednym terminie. Z kolei stosowanie jednorazowo większych dawek azotu może prowadzić do dużych strat tego składnika i jest nieuzasadnione.
Dobór nawozu
W pierwszym terminie powinno się stosować nawozy zawierające azot w szybko działającej formie saletrzanej oraz siarkę (S), które są wygodne w stosowaniu. Na przykład, stosując Saletrosan 26 w dawce 400 kg/ha dostarcza się 104 kg N (28 kg N w saletrzanej oraz 76 kg N w formie amonowej) i 52 kg S. Gospodarstwa, które mają możliwość stosowania oprysku grubokroplistego mogą stosować roztwór saletrzano-mocznikowy zawierający 28 proc. N i 3 proc. siarki (RSM S). Jednak ilość siarki dostarczana w tym nawozie jest zbyt mała dla rzepaku. Można też całość lub część azotu zastosować w RSM, a siarkę w innych nawozach zawierających ten pierwiastek np. w kizerycie.
Roztwór saletrzano-mocznikowy zawiera trzy formy azotu: saletrzaną, amonową i amidową. Warto przypomnieć, że pierwsze dwie formy mają silne działanie parzące na rośliny. Dlatego aplikację tego nawozu trzeba przeprowadzać, gdy są suche i zdrowe. Nie powinno się go stosować podczas upałów ani zaraz po deszczu. Najlepszy jest dzień pochmurny. Podczas zabiegu belka opryskiwacza powinna być maksymalnie uniesiona do góry.
Na glebach niezakwaszonych można stosować siarczan amonu w dawce 250 kg/ha (52 kg N w formie amonowej i 60 kg S). Brakującą ilość azotu trzeba uzupełnić np. w saletrze amonowej. Ze względu na higroskopijność siarczan amonu można mieszać z saletrą amonową bezpośrednio przed wysiewem. W pierwszym terminie powinno się unikać nawozów zawierających azot w formie amidowej (mocznik), który działa wolniej w niższej temperaturze.
W drugie dawce, o ile warunki wilgotnościowe w glebie są w miarę normalne, stosuje się najczęściej saletrę amonową lub mocznik. Gdy natomiast panuje susza, to stosowanie mocznika jest problematyczne, ze względu na duże straty azotu. Polecane jest stosowanie roztworu saletrzano-mocznikowego.
Ochrona rzepaku bez chloropiryfosu
Co z innymi nawozami?
Ograniczenie dotyczące stosowania azotu nie mają zastosowania do innych składników pokarmowych (potasu, magnezu i siarki). Można jest stosować wcześniej niż azot pod warunkiem przestrzegania przepisów ustawy o nawozach i nawożeniu z dnia 10 lipca 2007 r. (Dz. U. z 2007 r., nr 147 poz. 1033 z późn. zm.). Zabrania ona stosowania wszelkich nawozów na glebach zamarzniętych, zalanych wodą, nasyconych wodą lub pokrytych śniegiem. Jednak za glebę zamarzniętą nie uznaje się gleby, która rozmarza powierzchniowo w ciągu dnia. Najczęściej na przedwiośniu rozsiewa się kizeryt i niekiedy wysokoprocentową sól potasową. Bezcelowe jest stosowanie w tym terminie fosforu, która bardzo powoli przemieszcza się w glebie. Będzie on mógł być wykorzystany dopiero przez roślinę następczą.
Prowadzić dokumentację
Przepisy nakładają na rolników obowiązek prowadzenia ewidencji zabiegów agrotechnicznych związanych z nawożeniem azotem. W przypadku stosowania wyłącznie nawozów mineralnych powinna ona zawierać informacje o: dacie zastosowania nawozu, rodzaju uprawy i powierzchni uprawy, na której został zastosowany nawóz, rodzaju zastosowanego nawozu i zastosowanej dawce. Dokumentację tę należy przechowywać 3 lata.
Wymogu tego nie powinno się traktować jako niepotrzebnej biurokracji, bo zapiski ułatwiają prowadzenie nawożenia w gospodarstwie. Ewidencję warto prowadzić sumiennie i na bieżąco wpisywać wszystkie niezbędne informacje z myślą o sobie, a nie tylko o ewentualnych kontrolach.
- Agrobiznes bez tajemnic. Zamów prenumeratę miesięcznika "Przedsiębiorca Rolny" już dziś
