Jesteś plantatorem KSC? Musisz to wiedzieć
Kampania cukrownicza w pełni. W Krajowej Spółce Cukrowej S.A. wdrożono nową instrukcję odbioru buraków cukrowych uzgodnioną pomiędzy Radą Związków Plantatorów Buraka Cukrowego i zarządem spółki w czerwcu br. To efekt zeszłorocznych kontrowersji związanych z oceną jakości technologicznej surowca. Każdy plantator KSC S.A. powinien znać treść instrukcji i wynikające z niej obowiązki oraz przysługujące mu prawa.
Celem instrukcji jest określenie wymagań, jakie muszą spełnić korzenie buraka cukrowego skupowane przez KSC S.A. W zakres instrukcji wchodzą czynności operacyjne dotyczące organizacji skupu surowca, oceny jakościowej dostarczanych buraków, tj. stopnia zanieczyszczeń oraz zawartości cukru w dostarczanych burakach przez laboratorium surowcowe, klasyfikacji stopnia zanieczyszczeń metodą organoleptyczną oraz metodą techniczną.
12 sezon doświadczeń z krzem zakończony
Zasady kontroli laboratorium surowcowego
W zakres instrukcji wchodzą również zasady kontroli wewnętrznej oraz kontroli zewnętrznej odbioru i oceny surowca realizowanej przez Regionalne Związki Plantatorów Buraka Cukrowego (RZPBC). Wyznaczają one osoby upoważnione do udziału w ocenie jakości surowca oraz osoby upoważnione do prowadzenia czynności kontrolnych zgodnie z niniejszą instrukcją. Upoważnienie kontrolerzy przeprowadzają kontrolę urządzeń oraz prowadzonych czynności dotyczących określenia wagi brutto, tary i zawartości cukru w burakach w sposób ciągły lub wyrywkowy.
Laboratoria surowcowe podlegają corocznej kontroli biegłości ich pracy stosownie do ustaleń zawartych na szczeblu krajowym przez Krajowy Związek Plantatorów Buraka Cukrowego ze Związkiem Producentów Cukru w Polsce. Przedstawiciele plantatorów wyznaczeni przez RZPBC działające przy poszczególnych cukrowniach są uprawnieni do kontroli poprawności procesu odbioru buraków i funkcjonowania linii oceny surowca. Jednorazowo w danym dniu liczba osób kontrolujących nie może być większa niż 3 osoby. Proces poszczególnych etapów oceny ilościowej i jakościowej dostarczanego przez plantatorów surowca jest stale monitorowany elektronicznie z dostępem do obrazu przekazywanego z linii oceny surowca za pomocą kamer w specjalnie wydzielonym pomieszczeniu na terenie cukrowni. Obraz z kamer obejmuje w szczególności: pobierak, stół selekcyjny i ogólny rzut części czystej laboratorium. Zapis z kamer jest przechowywany przez minimum 30 dni.
Kontrola prawidłowości oznaczania zawartości cukru jest sprawdzana w laboratorium zewnętrznym posiadającym akredytację na badania polaryzacji zgodnie z normami ICUMSA stosowanymi w przemyśle cukrowniczym. Proces sprawdzania odbywa się w następujący sposób: upoważnieni przedstawiciele RZPBC pobiorą z placu surowcowego w cukrowni reprezentatywne próby 20-30 kg buraków (w 5 powtórzeniach). Buraki poddane zostaną ocenie na zawartość cukru w laboratorium surowcowym cukrowni.
Burak cukrowy: lista rekomendowanych odmian na 2022 rok
Z przygotowanej w laboratorium jednorodnej miazgi (z każdej z 5 pobranych prób buraków) wykonana zostanie ocena zawartości cukru. Z tej samej miazgi pobrane zostaną dodatkowo 2 próby do zamrożenia. Jedna z tych prób zostanie dostarczona do akredytowanego laboratorium zewnętrznego a druga pozostanie w cukrowni. W uzgodnionym dniu równolegle w laboratorium zewnętrznym i laboratorium surowcowym próby zamrożone poddane zostaną ocenie na zawartość cukru. Analizy zostaną przeprowadzone tą samą metodą. Uzyskane wyniki ze wszystkich analiz zostaną zestawione i porównane.
Na każdym etapie kontroli, oprócz upoważnionego przedstawiciela RZPBC, uczestniczy upoważniony pracownik spółki. Wyniki analiz, a tym samym poprawność pracy laboratorium na linii oceny surowca, uznaje się za zadawalającą jeżeli różnica ze średnich wyników analiz pomiędzy próbami wykonanymi w dniu pobrania i wynikami z zamrożonych prób wykonanymi w laboratorium zewnętrznym oraz laboratorium surowcowym nie przekracza 0,5 p.p. W przypadku, gdyby różnica byłaby większa, wdrożona zostaje procedura kontrolna pracy laboratorium surowcowego. Kontrola prawidłowości oznaczania zawartości cukru będzie wykonywana nie mniej niż 3 razy w kampanii z zastrzeżeniem, że pierwsza kontrola zostanie wykonana w pierwszej dekadzie po rozpoczęciu kampanii przez daną cukrownią.
W trakcie trwania skupu producent cukru będzie prowadził działania edukacyjne oraz umożliwi w uzgodnionych z dyrektorem/z-cą dyrektora ds. surowcowych terminach wizytę grupy plantatorów (5 do 10 osób) w cukrowni celem zapoznania się z pracą linii oceny surowca.
Nie przegap chwościka!
Wymagania jakościowe
Dostarczane korzenie buraków cukrowych powinny być świeże, zdrowe, o naturalnym, właściwym dla buraka cukrowego zabarwieniu i kształcie, nieporośnięte, prawidłowo ogłowione, wolne od pośpiechów i oczyszczone z nadmiaru ziemi, o masie nie mniejszej niż 0,1 kg i o zawartości cukru po 1 października nie mniejszej niż 14 proc. Korzeń główny jak również korzenie boczne powinny być obcięte do średnicy 1 cm. Pozostałe drobne korzonki odrzucone.
Należy usunąć wszystkie nadpsute części korzenia, jak również korzenie odtajałe po zamarznięciu. Korzenie zamarznięte i nieodtajałe, bez objawów gnicia będą przyjęte w ilościach, miejscach i terminach wskazanych przez cukrownię. Niedopuszczalne jest zanieczyszczenie korzeni: żużlem, odłamkami cegły i innymi materiałami porozbiórkowymi, drewnem, znaczną ilością kamieni i innymi przedmiotami twardymi m.in. częściami metalowymi, tworzywami sztucznymi, które mogą uszkodzić urządzenia techniczne cukrowni (np. pobierak), korzeniami innych gatunków buraków i roślin, szczątkami zwierząt. Jeżeli plantator dostarczy korzenie buraka cukrowego nie odpowiadające powyższym warunkom, cukrownia może odmówić ich przyjęcia.
Życie weryfikuje diagnozy
Ilość pobieranych prób korzeni
Klasyfikacja dostarczonych buraków odbywa się w dwojaki sposób: w laboratorium surowcowym lub organoleptycznie w miejscu odbioru (w przypadku niemożności mechanicznego pobrania próby - awaria laboratorium). Metodę klasyfikacji określa KSC S.A, po uwzględnieniu technicznych możliwości poszczególnych cukrowni.
Celem określenia jakości dostarczonego surowca z każdej dostawy będzie pobierana próba buraków. W przypadku wyrażenia zgody przez plantatora i jej zaakceptowaniu przez cukrownię istnieje możliwość zredukowania ilości prób. W takiej sytuacji ilość pobieranych i losowo identyfikowanych prób od poszczególnych plantatorów jest uzależniona od wielkości kontraktu buraków i wynosi do 100 t - 1 próba z każdej dostawy, 101-175 t - 1 próba przy pierwszej dostawie i 1 próba na każde następne 50 t, 176-350 t - 1 próba przy pierwszej dostawie i 1 próba na każde następne 70 t i powyżej 350 t - 1 próba przy pierwszej dostawie i 1 próba na każde następne 100 t. Proces pobierania prób w kolejnym dniu rozpoczyna się od początku zgodnie z wyżej wymienioną regułą. Jako wynik ostateczny przyjmuje się średnią ważoną wszystkich dokonanych analiz, przy czym do dostaw bez prób przypisuje się na bieżąco średnią ważoną polaryzację i zanieczyszczenie z dotychczas fizycznie pobranych prób w danym dniu.
Mospilan dopuszczony do zwalczania mszyc w buraku
Klasyfikacja buraków
Plantatorów najbardziej interesuje kwestia klasyfikacji buraków cukrowych w laboratorium surowcowym. Laboratorium oraz pobierak działa automatycznie zgodnie z programem sterującym producenta maszyny. Przed mechanicznym pobraniem próby kierowca ustawia pojazd pod pobierakiem w miejscu wskazanym przez sygnalizację. Miejsce pobierania jest wybierane losowo przez komputer. W przypadku ustawienia pojazdu w miejscu innym niż wskazane losowo przez komputer inicjacja poboru próby nie nastąpi. Kierowca musi wyłączyć silnik, zaciągnąć hamulec ręczny, wysiąść z pojazdu i przyłożyć identyfikator do czytnika oraz sam wywołać proces pobierania próby przez naciśnięcie przycisku „Start” (dopuszcza się indywidualne modyfikacje tego procesu w zależności od technicznych możliwości danej cukrowni).
W przypadku awarii hamulca ręcznego kierowca ma obowiązek zablokować możliwość przetoczenia się pojazdu przez podłożenie klinów pod koła. W trybie automatycznym program sterujący wybiera losowo jedną z pozycji w kierunku poprzecznym jako miejsce pobrania próby z partii surowca. Cylinder pobieraka wciska się w masę buraków, pobierając jednorazowo słup buraków od wierzchniej warstwy do dna pojazdu. Pobrana próba nie powinna być mniejsza niż 20 kg. Wielkość próby zależy od wysokości pryzmy buraków na załadowanym pojeździe. Pobrana próba jest wysypywana do leja zsypowego, stamtąd trafia do wagi brutto. Waga brutto próby jest automatycznie rejestrowana w systemie informatycznym.
W dalszej kolejności próba jest transportowana do płuczki. Po umyciu wypada na stół selekcyjny, gdzie usuwane są ręcznie zanieczyszczenia organiczne i nieorganiczne. Korekta ogłowienia korzeni źle ogłowionych odbywa się mechanicznie w ogławiaczu lub za pomocą noża. Gdy na stole selekcyjnym pozostaną tylko korzenie o wartości przemysłowej - technologiczne, próba transportowana jest do wagi netto.
Czynności te wykonywane są przez pracowników linii oceny surowca przeszkolonych przez osobę odpowiedzialną za funkcjonowanie laboratorium ze strony cukrowni przy udziale przedstawicieli RZPBC sprawujących czynności kontrolne, o ile są obecni.
Krzem pomaga burakom cukrowym
Waga netto jest odczytywana automatycznie i zapisywana w systemie informatycznym. Na podstawie różnicy między wagą netto a wagą brutto system oblicza procent zanieczyszczenia dostarczonej partii buraków. Do tak uzyskanego wyniku dodaje się 1 proc. jako równowartość masy wody pozostałej na korzeniach buraków. W przypadku gdy próby pobierane są ze wszystkich dostaw i w pobranej próbie stwierdzone zostanie zanieczyszczenie wyższe niż ustawiony maksymalny poziom alarmu pojazd powinien być skierowany do ponownego pobrania próby na określenie stopnia zanieczyszczenia. W takim przypadku wynik analizy na zawartość cukru jest przypisany z pierwszej próby, natomiast wynik zanieczyszczenia uzyskany w próbie powtórzonej jest wynikiem ostatecznym.
W przypadku awarii linii oceny surowca następuje uruchomienie procedury kontrolnej opisanej w instrukcji zasad postępowania w sytuacjach awaryjnych na linii oceny surowca polegającej na sprawdzeniu stanu płuczki oraz poprawności odczytów wagi brutto i netto zgodnie z instrukcją i postępowaniem w laboratorium surowcowym w czasie awarii linii oceny surowca. Dodatkowo analizie podlegają zapisy z monitoringu procesu skupu i oceny surowca (buraków na naczepie lub przyczepie pojazdu przy pobieraniu próby, próba na stole selekcyjnym po wysypaniu, próba po oczyszczeniu przed transportem do wagi netto). Wynik oceny zostaje odnotowany jest w specjalnym formularzu. Jeżeli w procedurze postępowania lub działaniu urządzeń nie zostaną stwierdzone błędy, to postępowanie jest zgodne z obowiązującą instrukcją, a uzyskany z próby wynik jest wynikiem ostatecznym.
Mszyce atakują buraki na Zamojszczyźnie
Z wagi netto buraki podnośnikiem są przenoszone do miazgownika, który frezem tarczowym wycina miazgę z korzeni do podstawionego pojemnika. Dąży się do uzyskania wagi miazgi nie mniejszej niż 350 g. W celu zabezpieczenia możliwości powtórzenia próby pobiera się 2 próby miazgi do oznaczeń.
W cukrowniach KSC S.A. w zależności od możliwości technicznych stosowane są dwa sposoby oceny zawartości cukru w burakach: klasyczna za pomocą linii dygestii i filtracji oraz za pomocą dedykowanego robota. Obydwie metody co do zasady technologicznej oceny są tożsame.
W przypadku uzyskania skrajnych wyników polaryzacji (poniżej 14 i powyżej 20 proc.) próbę należy powtórzyć z zapasowej miazgi, traktując jej wynik jako ostateczny. Wynik zawartości cukru wraz z procentem zanieczyszczeń badanej partii buraków jest zapisywany w systemie informatycznym.
Średnia ważona zawartości cukru z wszystkich dostarczonych partii buraków przez plantatora stanowi podstawę do wyliczenia ceny za dostarczony przez niego surowiec oraz rozliczenia ilości buraków.
System informatyczny przetwarza, kontroluje, zbiera oraz zachowuje informacje zebrane przez system analizy jakości buraka w sposób anonimowy. Sprawdzanie urządzeń do oznaczania polaryzacji (zawartości cukru) odbywa nie rzadziej niż co godzinę. Urządzenia laboratorium muszą posiadać wszystkie atesty i certyfikaty. Bezwzględnej atestacji i certyfikacji podlega polarymetr oraz wagi.
Szarek komośnik już jest!
Kontrola jednorodności miazgi
W celu określenia jednorodności miazgi raz na dobę przeprowadzany jest test powtarzalności. Wynik testu jest akceptowalny, gdy analiza pięciu równoległych oznaczeń tej samej miazgi nie różni się o więcej niż o 0,3 p.p. Jeżeli wynik testu jest nieakceptowalny należy przeprowadzić kontrolę stanu frezu i homogenizatora, a następnie usunąć stwierdzone nieprawidłowości włączając w to wymianę frezu i odnotować w odpowiednim rejestrze.
Procedura odwoławcza
Plantator ma prawo do reklamowania błędów w realizacji procedur. Sprawdzanie prawidłowości stosowania procedury odbywa się po zgłoszeniu zastrzeżeń przez plantatora do dyrektora/z-cy dyrektora ds. surowcowych, pod jego nieobecność do inspektora zmianowego lub do przedstawiciela RZPBC. Kontrola procedur odbywa się komisyjnie. W skład komisji wchodzi przedstawiciel cukrowni i przedstawiciel RZPBC.
W przypadku stwierdzenia nie zachowania procedur, analizę należy traktować jako błędną, a wynik dostawy wpisać w postaci średniej ważonej pozostałych dostaw danego plantatora. W przypadku nie posiadania wyniku jednej z wielu dostaw plantatora wpisywany będzie wynik w postaci średniej ważonej z pozostałych dostaw zapisanych w systemie informatycznym.
W przypadku, gdy plantator wykona tylko jedną dostawę i z niej nie będzie możliwe uzyskanie wyniku, zostanie mu przypisany wynik w postaci średniej ważonej z doby cukrowni, w której nastąpiła dostawa.
- Krok po kroku w zakresie doboru odmian, nawożenia i ochrony. Zamów prenumeratę miesięcznika "Nowoczesna Uprawa" już teraz
