Adiuwanty czy surfaktanty?
Podział dodatków obniżających napięcie powierzchniowe kropli wody a więc preparatów ułatwiających i poprawiających efektywność zabiegów ochrony roślin i nawożenia dolistnego jest bardzo trudny i zwykle sztuczny. Adiuwanty wybierajmy przede wszystkim do środków powierzchniowych lub wgłębnych a surfaktanty do środków systemicznych i nawozów dolistnych.
Preparaty obniżających napięcie powierzchniowe kropli wody najczęściej łączą w swoim działaniu różne funkcje ale dwa podstawowe sposoby działania można łatwo zdefiniować. Pierwszy sposób działania to maksymalne obniżenie napięcia powierzchniowego, dzięki czemu kropla wody doskonale rozpływa się po powierzchni liścia nawet o pionowym pokroju (np. zboża, kukurydza) lub pokrytego woskami (cebula, kapusta) oraz dobrze pokrywa ciała owadów, które też mają woskowe „osłonki” np. mszyce. Tego typu produkty zaliczamy do umownej grupy adiuwantów. W tej grupie są dawno używane zwilżacze alkoholowe lub olejowe oraz nowe grupy substancji zwilżających oparte na silikonach (np. Perifolis).
PrioSpot – nowe zabezpieczenie środków przed podrabianiem
Adiuwanty oparte na silikonach są znacznie bardziej efektywne i umożliwiają znaczące ograniczenie zużycia cieczy roboczej. Przeciętnie stosując zwilżacze silikonowe można uzyskać dobre efekty pokrycia roślin już przy 150-250 litrach wody na hektar, co znacząco przekłada się na ograniczenie kosztów oprysków. Kropla z silikonowym adiuwantem pokrywa przeciętnie nawet 20-30 razy większą powierzchnię liścia niż kropla bez środka zwilżającego, co pozwala również uzyskać lepsze efekty działania środków ochrony roślin – szczególnie preparatów powierzchniowo czynnych i wgłębnych. Stosując zwilżacze silikonowe z racji ich dobrego pokrycia rośliny/szkodnika warto stosować dolne zalecane stężenia środków ochrony oraz trzeba tak dobrać dawkę wody do stosowanej technologii zabiegu oraz sprzętu, aby ciecz pokrywała tylko całą powierzchnię ale nie spływała na glebę (bardzo łatwo dochodzi do spływu części cieczy roboczej z liści – co jest nie tylko nieekonomiczne ale też powoduje skażenie gleby).
Zwilżacze silikonowe chronią przed słabymi opadami deszczu, a także umożliwiają, jeśli to konieczne, nawet oprysk „na rosę”. Kropla cieczy z adiuwantem silikonowym nie tworzy soczewki na liściu ale natychmiast rozpływa się po powierzchni (stopień pokrycia liści np. cebuli sięga nawet 85-90 proc., a dla porównania efektywność zabiegu z użyciem tradycyjnych zwilżaczy rzadko osiąga nawet 50 proc.).
Te właściwości są szczególnie cenne dla preparatów powierzchniowo czynnych (pokrycie większości chronionych części rośliny) i wgłębnych. Duża powierzchnia rozpłyniętej kropli powoduje jednak również bardzo szybkie wysychanie a nie zawsze jest to właściwy/oczekiwany efekt.
Dni Pola CIECH Sarzyna w Ruszkowie
Adiuwanty nie posiadające przeważających cech surfaktantów (wnikaczy) powodują jedynie silne obniżenie napięcia powierzchniowego czyli w efekcie szybkie pokrycia liścia ale również szybkie wysychanie – efekt pożądany dla np. fungicydów czy insektycydów tworzących warstwę ochronną na liściu/owocu – o przeważających funkcjach powierzchniowo czynnych.
Adiuwanty zwykle jedynie pokrywają powierzchnię liścia oraz wnikają do wnętrza tkanki tylko przez aparaty szparkowe. Nie ma jednak pewności czy w czasie zabiegu będą one otwarte np. w czasie suchej pogody. Dlatego też ilość wprowadzonego wgłębnie preparatu jest nieokreślona. Dodatkowo wszystkie środki ochrony roślin, jak również nawozy dolistne, mogą być pobierane jedynie w formie roztworu wodnego a szybko wysychająca kropla wody ogranicza czas pobierania przez tkanki powodując powierzchniową krystalizację czyli przerwanie pobierania/wchłaniania np. nawozów na liściu, co prowadzi do ewidentnych strat.
Powinno się świadomie wybierać zwilżacze: dla preparatów, które mają działanie powierzchniowe wybieramy produkty o przewadze cech adiuwanta, natomiast dla preparatów o działaniu systemicznym i wgłębnym oraz nawozów dolistnych raczej szukajmy adiuwantów o przeważającym działaniu takim jaki mają surfaktanty (wnikacze).
Ogólnie przyjmuje się że surfaktanty nie powodują szybkiego rozpływania kropli cieczy na liściu ale mają inne pozytywne cechy: wygaszają energię kropli powodując łatwe przyklejanie do liści (brak odbijania się kropli, umożliwiają wnikanie cieczy przez woski, chronią ciecz przed słabym opadem oraz utrzymują długo krople w stanie cieczy, przez co ograniczają parowanie). Umożliwia to wnikanie produktu przez całą powierzchnię liścia a nie tylko przez aparaty szparkowe. Takie pozytywne cechy predysponują adiuwanty o przeważających cechach surfaktantów jako znacznie lepsze dodatki do oprysków dla środków systemicznych (herbicydy zawierające glifosat) i nawozów dolistnych.
