Trucizna może stać się lekiem? Trwają przełomowe badania
Cyjanobakterie, popularnie zwane sinicami, pojawiające się latem w jeziorach i morzu to zmora kąpiących się. Metabolity sinic są niebezpieczne dla zdrowia. Naukowcy z Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie pracują nad wykorzystaniem ich jako leku m.in. na nowotwory.
Prof. Paweł Brzuzan z Katedry Biotechnologii w Ochronie Środowiska Wydziału Nauk o Środowisku prowadzi badania dotyczące roli jednego z metabolitów sinic w procesie powstawania stanów zapalnych wątroby. Modelem badawczym została sieja, ryba, której badaniami prof. Brzuzan zajmuje się od 30 lat.
W SGGW powstanie nowoczesne centrum badania żywności
Sinice wytwarzają mikrocystyny, związki te zanieczyszczają wodę. Ich spożycie może poważnie uszkodzić wątrobę, a nawet wywołać chorobę nowotworową. Zespół naukowców pod kierunkiem prof. Brzuzana zauważył, że wątroba siei pod działaniem pewnej mikrocystyny najpierw uległa uszkodzeniu, następnie zregenerowała się, a w końcu stała się niewrażliwa na kolejne dawki toksyn.
Naukowcy zauważyli, że zmianom tym towarzyszą zmiany ilości wątrobowych cząsteczek mikroRNA (miRNA) - niekodujących, krótkich cząsteczek kwasu rybonukleinowego, które odgrywają istotną rolę w rozwoju i funkcjonowaniu komórek.
Naukowcy ocenili populację winniczka. W kwietniu ruszy zbiór
Naukowców zainteresował szczególnie jeden mikroRNA - MiR92b-3p. Badania nad nim stanowią temat drugiego grantu rozpoczętego w ubiegłym roku. Prace badawcze potrwają do 2020 r. Kwota uzyskana na badania wynosi ponad mln zł i także pochodzi z programu Opus NCN.
- To właśnie ten mikroRNA towarzyszył procesom uszkodzenia i regeneracji wątroby u ryb. MiR92b-3p. występuje także u ludzi. W zdrowej wątrobie jest liczny, jednak w stanach patologicznych jego liczebność istotnie się zmienia. Na przykład zwiększoną ekspresję MIR92b-3p wykazano w wirusowym zapaleniu wątroby, zaś zmniejszoną np. w marskości wątroby. To skłoniło nas do badania jego funkcji u ryb. Ryby otrzymywały dawkę mikrocystyny wywołującą stany zapalne wątroby - tłumaczy prof. Brzuzan.
Naukowcy chcą wyhodować superkarpia. Ryba będzie odporna na choroby
- Szukamy odpowiedzi, czy nadmiar lub brak MiR92b-3p wywoła określone efekty w uszkodzonej wątrobie i czy możliwe jest ograniczenie toksycznego uszkodzenia wątroby za pomocą kontrolowania ilości tego mikroRNA. Spodziewamy się uzyskać wyniki pozwalające na zastosowanie mikroRNA 92b-3p w leczeniu uszkodzeń wątroby - mówi naukowiec.
Trzeci grant (także z NCN) prowadzony niemal równolegle z drugim dotyczy bardziej medycyny ludzkiej. W skład zespołu badawczego oprócz naukowców z UWM wchodzą także naukowcy z Uniwersytetu Gdańskiego oraz Międzynarodowego Instytutu Biologii Molekularnej i Komórkowej w Warszawie.
- Ten projekt badawczy, bardzo wysoko oceniony przez ekspertów, ma m.in. dać odpowiedź na pytanie, które metabolity sinic mogą blokować mikroRNA, czyli spowolnić funkcje naszego MiR92b-3p. Ten szczególny mikroRNA ma bardzo duży wpływ na zachowanie ludzkich komórek. Jego nadmiar w komórkach wątroby prowadzi do ich niekontrolowanych podziałów. Jesteśmy przekonani, że nie jest kwestią pytanie: czy, ale raczej kiedy leki zawierające cząsteczki RNA będą w powszechnym użyciu - dodaje prof. Paweł Brzuzan.
- Agrobiznes bez tajemnic. Zamów prenumeratę miesięcznika "Przedsiębiorca Rolny" już dziś