Wykorzystać adiuwanty
Czas między nakładami, a ich zwrotem, to trudny okres płynności finansowej. Stąd dążenie do zminimalizowania nakładów z jednoczesnym założeniem zwiększenia zysków, jest tak istotne zwłaszcza w dużych gospodarstwach. Jednym z elementów umożliwiających zrealizowanie takich założeń jest stosowanie adiuwantów.
Praktycznie tyle ile publikacji, tyle definicji adiuwantów. Ich istotą jest brak własnej aktywności biologicznej przy jednoczesnej zdolności polepszania jej. Dotyczy to niektórych substancji czynnych środków ochrony roślin, a także płynnych nawozów mineralnych. Podstawowa klasyfikacja adiuwantów to podział na aktywujące i modyfikujące.
Adiuwanty nowej generacji
Surfaktanty są bazą
Podstawową grupę adiuwantów stanowią surfaktanty nazywane także związkami powierzchniowo czynnymi. Do ich podstawowych właściwości należy możliwość rozpuszczania się w wodzie i tłuszczach. Cecha ta pozwala z łatwością rozprowadzić adiuwant w wodzie (ciecz robocza), a po wykonaniu oprysku i naniesieniu na liście rozpuścić i przemieścić się przez ich wierzchnią warstwę, czyli kutikulę i woski, które z punktu widzenia chemii są tłuszczami.
Drugą cechą adiuwantów jest zmniejszenie napięcia powierzchniowego. Ciecz robocza w trakcie zabiegu przyjmuje formę kulistych kropli, które pod wpływem adiuwanta rozpływają się na powierzchni liścia. W efekcie takiej zmiany cech fizycznych substancja czynna znajdująca się w kropli wody ma możliwość większego kontaktu z powierzchnią liścia, na której dodatkowo została rozpuszczona bariera jaką stanowiła warstwa tłuszczy (kutikula, wosk).
Znaczna liczba adiuwatów to różne typy samych surfaktantów. Adiuwanty bardziej złożone, na bazie olejów roślinnych lub mineralnych, a także wielofunkcyjne, oprócz innych związków posiadają w składzie właśnie surfaktanty.
Adiuwanty powinny być rejestrowane
Podstawowy cel
Analizując zalecenia adiuwantów, nieomalże na każdej etykiecie można znaleźć informację, że obniżają napięcie powierzchniowe, poprawiają równomierność pokrycia cieczą użytkową, redukują proces spływania lub zmywania środka (rosa, deszcz) oraz że zwiększają skuteczność działania środków ochrony roślin. Ostatnia cecha jest bardzo istotna z ekonomicznego punktu widzenia, ponieważ pozwala na obniżenie zalecanych dawek, co jednocześnie obniża koszty zabiegu.
W ramach szerokiego wykorzystania adiuwantów podczas równoczesnego stosowania ze środkami ochrony roślin oraz nawozami, należy zwrócić uwagę, że najczęściej są wykorzystywane do zabiegów z herbicydami. Dlatego bardzo ważną zaletą adiuwantów jest zwiększanie skuteczności działania herbicydów w stosunku do chwastów średnio wrażliwych na daną substancję czynną. Ponadto są bardzo przydatne w zwalczaniu chwastów, które przekroczyły optymalną fazę wrażliwości. Zwalczanie gatunków średnio wrażliwych i nieco przerośniętych to istotna cecha mało podkreślana w praktyce.
W ramach stosowania adiuwantów w mieszaninach z herbicydami należy zwrócić uwagę na nowy trend. To tzw. adiuwanty doglebowe, które są stosowane łącznie ze środkami zalecanymi przedwschodowo. Ich rolą jest spowalnianie przemieszczania się preparatów w głąb gleby. Szacuje się, że zapobiegają one wymywaniu herbicydów, zatrzymując je przez dłuższy czas w górnej, około 5 cm warstwie gleby. To przestrzeń, w której znajdują się nasiona chwastów, a także strefa, przez którą muszą się przebić kiełkujące chwasty z głębszych warstw. Skumulowana substancja czynna powoduje zamieranie wszystkich wrażliwych kiełkujących nasion.
Zakaz stosowania glifosatu jako środka chwastobójczego i desykantu
Cele pośrednie
Problemów związanych ze skutecznym działaniem środków ochrony roślin i optymalnym ich stosowaniem jest wiele. To właśnie adiuwanty modyfikujące niwelują niepożądane cechy środków ochrony roślin lub udoskonalają sposób ich stosowania. Jednym z bardziej popularnych są środki przeciw pieniące (Zero Piany), antydryfujące, ograniczające znoszenie kropel (Anty Dryft Maxx, Dedal, Ikar) czy zwiększające przylegania zapraw nasiennych (Polikrust), zapobiegające pękaniu łuszczyn - popularnie nazywane sklejaczami (AquaFol Stick, Elastiq 550 EC, Elastiq Ultra, Flexi). Znaczną grupę stanowią kondycjonery wody niwelujące ujemne działanie kationów np. wapnia++, magnezu++ czy żelaza+++, jednocześnie będące buforami pH (Niagara, pH Controler, Pro Aqua, Soft). Dodaje się je do twardej wody.
Wybór adiuwantów
Na krajowym rynku znajduje się aktualnie ponad sto adiuwantów, których zalecenia można podzielić na trzy zasadnicze grupy. Należy zaznaczyć, że zgodnie z obecnymi przepisami adiuwanty nie są rejestrowane, ale… Część z nich, obligatoryjnie jest zalecana przez producentów, głównie herbicydów. Oznacza to, że są one wymienione w etykietach poszczególnych herbicydów, jako konieczne suplementy zabiegu. Najczęściej są to produkty bezpłatnie załączane do konkretnych preparatów podczas zakupu lub obciążone minimalną ceną (np. Biopower, Dash HC, Mero 842 EC, Trend 90 EC i inne). Druga grupa adiuwantów to środki zalecane przez producentów herbicydów. Są one również wymienione w etykietach. Ich użycie nie jest obligatoryjne, a jedynie zalecane w celu np. obniżenia dawki czy zwiększenia skuteczności. Wśród nich znajdują się zalecane obligatoryjnie lub takie jak np. Atpolan, 80 EC Atpolan Bio 90 EC, Olbras 88 EC, Olejan 85 EC, Olstick 90 EC.
Największą grupę stanowią wspomagacze zalecane przez samych producentów adiuwantów. Wśród nich znajduje się wiele, już od kilku lat sprawdzonych na rynku (np. AS 500 SL, Asystent, Efectan 650 EC, z grupy AquaFol) oraz wiele takich, które dopiero zdobywają popularność. Do tej grupy można także zaliczyć możliwość stosowania związków mineralnych jako adiuwantów (azotan amonu, siarczan amonu, a nawet rsm).
Wpływ pogody na działanie herbicydów
Wielo-funkcyjne, -zadaniowe, -kierunkowe i -komponentowe
To grupa adiuwantów różnie nazywanych, ale przeznaczonych do jednoczesnego szerokiego zastosowania. Spełniają równocześnie kilka funkcji. Czasami trudno je jednoznacznie sklasyfikować. Niestety, producenci często je szeroko reklamują, a skąpo informują o ich składzie. Stąd podział adiuwantów może budzić pewne wątpliwości. Niemniej rola adiuwantów wielofunkcyjnych jest nieoceniona, ale niestety nie zawsze wykorzystywana. Przykładem jest stosowanie metody mikrodawek w odchwaszczaniu buraka cukrowego. Wiele zagranicznych i krajowych badań wykazało ich pozytywny wpływ podczas stosowania obniżonych dawek herbicydów w burakach - niestety ostatecznie w kraju, tej ekonomicznej zalety, nie wykorzystano podczas rejestracji.
Wady i zalety
O wadach trudno mówić. Jedynym przeciwwskazaniem jest nie stosowanie uprzednio nie badanych "adiuwantów". Mowa tu o wykorzystywaniu substancji z ubocznej produkcji, olejów uzyskiwanych z odzysków (zużytych do innych celów), oraz "cudownych" związków, których lepiej nie wymieniać, by nikogo nie kusić ich stosowaniem. Adiuwanty należy stosować wyłącznie zgodnie z zaleceniami, to znaczy np. nie stosować z herbicydami formulacji "OD", które już mają adiuwant wbudowany w produkt. Adiuwantów nie należy stosować ze środkami parzącymi. Ich intensyfikacja działania w tym przypadku może doprowadzić do uszkodzenia rośliny uprawnej.
Zaletą jest trudność przedawkowania adiuwanta. Praktycy twierdzą, że zawyżona dawka nie jest szkodliwa, co nie oznacza, że te stosunkowo tanie preparaty można stosować bez ograniczeń. Po to ustala się dawkę, aby ją stosować zgodnie z zaleceniami.
- Artykuł ukazał się w miesięczniku "Przedsiębiorca Rolny" nr 11-2018 - ZAPRENUMERUJ
