Wpływ pogody na działanie herbicydów

Na efektywność działania środków ochrony roślin znaczący wpływ mają warunki pogodowe. Ich znajomość pozwala rolnikom wybrać optymalny herbicyd i zastosować go w najbardziej odpowiednim terminie. Szczególnie ważne są temperatura i wilgotność powietrza oraz gleby, a także opady deszczu przed i po zabiegu.

Rzadko zdarza się, aby w okresie późnoletnim, jesiennym a często także wczesnowiosennym występowały optymalne warunki pogodowe dla wykonania zabiegu odchwaszczającego.

Zazwyczaj w tym czasie pogoda jest dość kapryśna, występują długotrwałe susze, duże wahania temperatury, wiatr i przymrozki, które utrudniają wykonanie zabiegu i wpływają negatywnie na prawidłowe działanie zastosowanych herbicydów.

Zboża ozime - skuteczne odchwaszczanie jesienne

Rolnicy w Polsce coraz częściej decydują się na jesienne zabiegi herbicydowe w zbożach ozimych. Na co należało zwrócić uwagę, dobierając preparaty do wczesnego zwalczania chwastów? Jakie czynniki warto uwzględnić w kolejnych sezonach?...

czytaj więcej

Temperatura niezbyt wysoka, ale też nie za niska

Wrażliwość chwastów na herbicydy jest związana z procesami biochemicznymi, jakie zachodzą tylko w określonych przedziałach temperatur. Generalnie w wyższych temperaturach procesy biochemiczne przebiegają szybciej (następuje szybsze pobieranie substancji czynnych), dlatego obserwuje się skuteczniejsze działanie herbicydów. Zbyt wysokie jednak temperatury, podobnie jak zbyt niskie, mogą zakłócać procesy życiowe zarówno roślin uprawnych, jak i chwastów. Obserwuje się wówczas słabsze działanie chwastobójcze herbicydów i wyraźne uszkodzenia roślin uprawnych.

Z kolei jeżeli po aplikacji środka nie ma sprzyjających warunków do jego działania (np. zbyt niska temperatura), to chwasty mają więcej czasu na dezaktywacje (metabolizowanie) związków trujących do form mniej lub prawie nieaktywnych. Stąd ważne jest, aby herbicydy do zabiegu wybierać nie tylko pod kątem wymaganego spektrum zwalczanych chwastów, ale także z uwzględnieniem warunków zewnętrznych, w tym temperatury otoczenia. Dla skutecznego działania większości herbicydów odpowiednia temperatura mieści się w najczęściej granicach 10-25⁰C. Jest to taki zakres, w których tempo procesów fizjologicznych zarówno chwastów, jak i roślin uprawnych jest na zbliżonym, optymalnym poziomie. Nie jest to regułą, gdyż na temperaturę w różny sposób reagują substancje czynne herbicydów, stosowne w różnych terminach agrotechnicznych.

Lepiej późno niż wcale

Ogólne założenie ochrony plantacji przed chwastami, to szybkie wyeliminowanie konkurencji, które pozwala na prawidłowy rozwój rośliny uprawnej. Nie stanowi to problemu w gospodarstwach małoobszarowych, ale im większy areał, tym...

czytaj więcej

Takim podstawowym kryterium różnicującym aktywność chwastobójczą jest przede wszystkim minimalna temperatura działania herbicydów z określonej grupy środków. W tabelach zestawiono wybrane substancje czynne herbicydów zalecanych do stosowania w rzepaku i zbożach, z uwzględnieniem temperatury minimalnej potrzebnej do zapoczątkowania procesu zwalczania chwastów, a także temperatury optymalnej oraz maksymalnej, których przekroczenie grozi fitotoksycznym działaniem na rośliny uprawne.

Na postawie tych danych widać wyraźnie zróżnicowane wymaganie temperaturowe poszczególnych substancji czynnych. Dość długa lista herbicydów, szczególnie do stosowania w zbożach, pozwala na właściwy wybór środków, które będą skuteczne działać nawet w szerokim zakresie temperatur, i stąd możliwe jest wykonywanie zabiegów późną jesienią lub wczesną wiosną. Jeżeli herbicyd zalecany jest w zakresie dawek „od-do”, to podczas niskiej temperatury lepiej wybierać dawki wyższe z zalecanych.

Należy pamiętać, że do skutecznego działania herbicydu minimalna temperatura powinna utrzymywać się co najmniej przez kilka godzin dziennie i to przez około tydzień po zabiegu. Stosując mieszaniny herbicydów lub środek zawierający substancje czynne o różnych wymaganiach minimalnej temperatury do efektywnego działania, termin zabiegu należy dostosować do zaleceń dotyczących substancji czynnych o niższych wymaganiach co do minimalnej temperatury.

Jakość wody - istotna w zabiegach herbicydowych

Herbicydy stosowane są w postaci roztworów wodnych, warto więc zwrócić baczniejszą uwagę na jakość wody używanej do zabiegów. Jest to problem często bagatelizowany, tymczasem woda złej jakości może niekorzystnie wpłynąć na ich...

czytaj więcej

Czego potrzebują zabiegi doglebowe?

Do właściwego działania herbicydów doglebowych istotne znaczenie ma odpowiednia temperatura gleby oraz stan jej uwilgotnienia. Minimalna temperatura powinna pozwolić na sprawnie skiełkowanie chwastów i umożliwić ich kontakt z herbicydem. Niska temperatura i susza opóźniają wschody chwastów lub wydłużają je w czasie. Po zabiegu doglebowym, gdy gleba zostaje bardzo przesuszona, dochodzi do adsorpcji cząstek herbicydu, co ogranicza efektywne działanie środka chwastobójczego i rodzi konieczność wykonania dodatkowego zabiegu uzupełniającego w późniejszym terminie.

Dla większości chwastów wschodzących jesienią zakres optymalnej temperatury gleby waha się od 2 do 5^oC. Jest ona na tyle niska, że wielu producentów herbicydów doglebowych nie informuje w ogóle o wymaganej minimalnej temperaturze podczas zabiegu. Substancją czynną najbardziej przystosowaną w do niskich temperatur jest chlorotoluron. Zabieg przy jego użyciu można wykonać, gdy temperatura nie jest niższa niż minus 3^oC. Oznacza to, że cechy fizykochemiczne chlorotoluronu pozwalają na wykonanie zabiegu w tak niskiej temperaturze, ale działanie chwastobójcze i tak rozpoczyna się w momencie nastania temperatur dodatnich. W zbożach ozimych, do zabiegów doglebowych można zastosować pendimetalinę już w granicach 0^oC, jednak zdecydowanie lepsze działanie rozpoczyna się od minimum 5^oC.

W przypadku chlomazonu (np. herbicyd Command), środka powszechnie stosowanego do zabiegów doglebowych w uprawie rzepaku, minimalna temperatura powietrza powinna być wyższa niż 2^oC. Z drugiej strony chlomazon jest substancją bardzo lotną i podczas stosowania w wysokich temperaturach może dojść do zjawiska inwersji, czyli unoszenia się oparów cieczy użytkowej na znacznej wysokości i po ochłodzeniu opadania jej na inne plantacje w promieniu nawet kilkuset metrów. Jeżeli opary te spadną na rośliny wrażliwe, mogą spowodować ich uszkodzenie lub zniszczenie. Dlatego też podczas zabiegu i najlepiej kilka dni po nim, temperatury powietrza nie powinny przekraczać 20^oC.

Jesienne odchwaszczanie pszenicy, żyta i pszenżyta

Terminy siewu zbóż ozimych, poza jęczmieniem, przypadają w podobnym czasie. Stąd ich ochrona przed zachwaszczeniem również prowadzona jest w zbliżonym terminie. Ułatwia to organizację i skraca czas pracy, szczególnie w dużych...

czytaj więcej

Optymalne warunki do zabiegów nalistnych

Przyjmuje się, że dla działania większości herbicydów nalistnych, optymalną temperaturą jest przedział od 5 do 25^oC. Wysoka temperatura z jednej strony sprzyja szybkiemu pobieraniu substancji czynnych herbicydów przez chwasty, ale z drugiej, powoduje szybsze wysychanie cieczy użytkowej, co ogranicza pobieranie. Tylko w nielicznych etykietach stosowania herbicydów można znaleźć informację o granicznych wartościach temperatur podczas ich aplikacji. Generalnie za taką maksymalną temperaturę przyjmuje się wartość nieprzekraczającą 25^oC. Stosowanie herbicydów w wyższej temperaturze wywołuje stres i grozi uszkodzeniem (deformacje, przypalanie) czy nawet zniszczeniem roślin uprawnych. należy też unikać zabiegów podczas silnego nasłonecznienia.

Herbicydy sulfonylomocznikowe zalecane w okresie jesiennym do zabiegów nalistnych (np. jodosulfuron i mezosulfuron), wymagają dość wysokiej temperatury do skutecznego działania. Optymalna temperatura wynosi 10-20^oC, dolna granica to około 5-6^oC, ale wówczas środki te muszą być stosowane w najwyższych zalecanych dawkach. Taki zakres temperatur najczęściej jest barierą ograniczającą powszechne stosowanie tych substancji w okresie jesiennym i z reguły większość herbicydów z tej grupy zalecana jest do wiosennych aplikacji (np. amidosulfuron, flupyrsulfuron, propoksykarbazon, sulfosulfuron, tifensulfuron, triberunuron).

Inna substancja czynna z grupy herbicydów sulfonylomocznikowych to chlorosulfuron (np. Glean), który może być stosowany w zbożach ozimych w temperaturze już powyżej 0^oC w zabiegach doglebowych lub nalistnych na młode chwasty, ponieważ działa wtedy głównie przez glebę. W niższych temperaturach dobrze radzi sobie typowy graminicyd zbożowy – pinoksaden (Axial), który jako jedyny z tej grupy polecany jest do zwalczania chwastów jednoliściennych wschodzących już jesienią (skuteczne działa od około 1°C, a bardzo efektywnie już w granicach 4-6^oC).

Regulatory wzrostu zwane także syntetycznymi auksynami (np. 2,4-D, MCPA, mekoprop, dikamba), z uwagi na sposób działania w roślinach, zdecydowanie gorzej działają w niższych temperaturach, dlatego nie są polecane do jesiennych zabiegów w zbożach. Dla tej grupy środków minimalna średnia temperatura wynosi 8-12°C.

W uprawie rzepaku nalistny zabieg z użyciem propyzamidu (np. Kerb) wykazuje szczególnie dobre działanie w niskich temperaturach, a temperaturą minimalną jest 0°C. Warto zwrócić uwagę, że temperatura maksymalna to zaledwie 15^oC. Substancja ta rozkłada się szybciej przy silnym nasłonecznieniu i w wyższej temperaturze, stąd im później stosowana (krótsze dni) tym wolniejsze tempo rozkładu i lepsze działanie chwastobójcze. Z kolei chlopyralid jest powszechnie wykorzystywany do odchwaszczania rzepaku w okresie zarówno jesiennym, jak i wiosennym (po ruszeniu wegetacji).

Minimalna temperatura do efektywnego działania tej substancji czynnej wynosi od 3 do 6^oC. W uprawie rzepaku często istnieje potrzeba wykonania zabiegu na samosiewy zbóż i inne chwasty jednoliścienne już w okresie jesiennym. Takie możliwości dają dwie grupy graminicydów, popularnie nazywanych "fop" i "dym", których efektywne działanie rozpoczyna się w przedziale 5-8^oC.

Według wielu doniesień, większość substancji czynnych herbicydów zalecanych do jesiennych zabiegów nalistnych można stosować także w nieco gorszych warunkach temperaturowych, tj. w około 0°C. Jednak dla zachowania odpowiedniej skuteczności lepiej nie czekać do takich spadków temperatur i jeśli to tylko możliwe, zabieg wykonać gdy temperatura powietrza wynosi powyżej 5-6°C.

Jeżeli panuje zbyt niska temperatura (w okolicach minimalnej dopuszczalnej wartości), uniemożliwiająca optymalne działanie herbicydu, zgodnie z zaleceniami, warto dawkę zwiększyć do pełnej, a sam zabieg wykonać na rośliny suche. Przed zabiegiem zawsze należy temperaturę zmierzyć na polu, a nie sugerować się temperaturą odczytaną np. z termometru umieszczonego na budynkach mieszkalnych czy gospodarczych.

Czy można uniknąć uszkodzeń herbicydowych?

Herbicydy, chociaż skutecznie niszczą chwasty powodując zakłócenia w przebiegu ich procesów życiowych, mogą być jednak fitotoksyczne dla rośliny uprawnej. Po zabiegach odchwaszczania obserwuje się wtedy budzące uzasadnione obawy...

czytaj więcej

Wilgotność powietrza i opady deszczu

Istotnym czynnikiem pogodowym wpływającym na działanie herbicydów jest wilgotność powietrza. Niska wilgotność w powiązaniu z wysoką temperaturą utrudniają lub opóźniają wnikanie substancji czynnych herbicydów do wnętrza tkanek chwastów, które często wytwarzają grubą warstwę kutykuli. Ponadto przy utrzymującej się niskiej wilgotności powietrza (poniżej 40 proc.) dochodzi do szybkiego odparowania kropel cieczy użytkowej z powierzchni liści i w konsekwencji do ograniczenia pobierania substancji czynnych herbicydu. Najlepiej, gdy podczas aplikacji herbicydów wilgotność względna powietrza mieścić się w zakresie 50-90 proc.

W przypadku zabiegów doglebowych niewielkie opady deszczu nie wpływają na ich skuteczność i mogą występować zarówno przed, jak i po zabiegu. Inaczej jest w przypadku zabiegów nalistnych, kiedy substancje czynne muszą zostać zatrzymane na powierzchniach zwalczanych roślin. Liście chwastów powinny być wówczas suche. Opad w krótkim czasie po oprysku zmywa środek z powierzchni chwastu i substancja czynna dostaje się do gleby, gdzie traci swoją aktywność. Okres, po którym opad deszczu nie wpływa ujemnie na skuteczność działania herbicydu nalistnego wynosi od 2 do 6 godzin.

Tabela 1. Temperaturowy zakres stosowania wybranych substancji czynnych herbicydów, zalecanych do zabiegów doglebowych lub wczesno-nalistnych w rzepaku i zbożach

* Do zabiegów typowo doglebowych nie jest wymagana tak wysoka temperatura

Tabela 2. Temperaturowy zakres stosowania wybranych substancji czynnych herbicydów, zalecanych do zabiegów nalistnych w rzepaku ozimym i zbożach

** - temperatura, w której można stosować (środek działa >0°C)

• Artykuł ukazał się w miesięczniku "Przedsiębiorca Rolny" nr 11-2017 - ZAPRENUMERUJ