Patogeny nie znają granic
O badaniach nad agrofagami, a także o działalności naukowej i komercyjnej Kliniki Chorób Roślin IOR – PIB opowiada prof. dr hab. Natasza Borodynko-Filas, kierownik kliniki.
- Rok 2020 został przez ONZ ustanowiony Międzynarodowym Rokiem Zdrowia Roślin. W jaki sposób Klinika Chorób Roślin wpisuje się w promowane z tej okazji idee?
- Znaczenie roślin dla funkcjonowania naturalnych ekosystemów, które stanowią podstawę łańcucha pokarmowego, rolnictwa i bezpieczeństwa żywnościowego, nie podlega dyskusji. Przez cały okres wegetacji rośliny są narażone na ataki szkodliwych agrofagów i tutaj właśnie zaczyna się działanie kliniki. Ponieważ niezmiernie ważne jest, aby szkodliwy wpływ patogenu został jak najszybciej ograniczony, niezbędne jest jego właściwe i szybkie rozpoznanie. Pozwala to bowiem na wdrożenie niezbędnych działań ochronnych, a w konsekwencji przekłada się na wyższe i lepsze jakościowo plony.
Liczne szkodniki w rzepaku. IOR ostrzega
Instytut Ochrony Roślin – PIB informuje o licznym występowaniu różnych szkodników na roślinach rzepaku ozimego w Winnej Górze (woj. wielkopolskie). Szczególnie groźne dla roślin rzepaku we wrześniu...
- Klinika Chorób Roślin prowadzi działalność badawczą, ale świadczy także usługi komercyjne. W jakim zakresie?
- Analizy przeprowadzane w klinice wykonywane są przez pracowników naukowych Kliniki Chorób Roślin i Banku Patogenów oraz Zakładu Wirusologii i Bakteriologii Instytutu Ochrony Roślin - PIB w Poznaniu. Udoskonalili oni obecne i opracowali zupełnie nowe techniki diagnostyczne, dzięki którym jesteśmy w stanie zidentyfikować patogeny w ciągu 3-4 godzin. To znaczące osiągnięcie, gdyż w przypadku wystąpienia porażenia roślin czas gra kluczową rolę - trzeba jak najszybciej uruchomić procedury ochronne, aby ograniczyć straty w uprawach, jednakże wcześniej musimy wiedzieć, przeciwko czemu walczymy. Dostarczane do Kliniki Chorób Roślin i Banku Patogenów próbki roślinne stanowią ponadto doskonały materiał badawczy dla naszych naukowców.
Instytut Ochrony Roślin w Poznaniu zmodyfikował swoją strukturę organizacyjną
Zmiany w strukturze Instytutu Ochrony Roślin - Państwowego Instytutu Badawczego są odpowiedzią nauki na nowe europejskie regulacje dotyczące rozwoju rolnictwa. Przyjęte przez Komisję Europejską strategie „Od pola do stołu”...
- W jaki sposób powstała kolekcja patogenów w banku? Jak jest rozbudowywana?
- Kolekcja została ufundowana przez Ministerstwo Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej w 1996 roku. Liczy ponad dwa tysiące izolatów grzybów i ponad dwieście szczepów bakterii. Każdy patogen zabezpieczany jest co najmniej dwiema uzupełniającymi się metodami i ma sporządzoną dokładną dokumentację. Zdecydowana większość patogenów pochodzi z Polski. Przechowywane mikroorganizmy to m.in. grzyby z rodzajów: Fusarium, Alternaria, Colletotrichum, Verticillium, Sclerotinia, Rhizoctonia, Botrytis, Cladosporium, Phoma i in., oraz bakterie rodzajów: Erwinia, Pseudomonas, Clavibacter, Pectobacterium, Xanthomonas, Agrobacterium, Dickeya, Pantoea i in. W Banku Patogenów zdeponowane są także mikroorganizmy kwarantannowe, które ze względów bezpieczeństwa przechowywane są w Centrum Badań Organizmów Kwarantannowych, Inwazyjnych i Genetycznie Zmodyfikowanych IOR – PIB.
- Ile próbek roślin zostało dotychczas przebadanych w Klinice Chorób Roślin?
Z wirusem żółtaczki rzepy nie ma żartów
Od kilku lat w Polsce coraz częściej mówi się o problemie jakim jest wirus żółtaczki rzepy porażający rośliny rzepaku. Potrafi spowodować straty plonu dochodzące nawet do 50%, dodatkowo pogarszając jakość nasion. Co dzisiaj wiemy o...
- Czy jeśli badanie wykaże obecność agrofaga, który może zagrozić okolicznym uprawom, wdrażane są jakieś procedury monitoringu okolicznych upraw?
Na pracownikach Instytutu Ochrony Roślin-PIB, którego częścią jest klinika, spoczywa obowiązek informowania służb fitosanitarnych o pojawieniu się nowego zagrożenia dla roślin uprawnych. Procedura jest taka, że kierownik kliniki zgłasza wystąpienie lub podejrzenie nowego patogenu do dyrektora IOR-PIB, który o zdarzeniu informuje inspekcję ochrony roślin (właściwą dla miejsca, gdzie zagrożenie wystąpiło). Istnieje też lista patogenów, które nie są na liście kwarantannowej, ale podlegają obowiązkowi zwalczania, i wówczas każdorazowo pojawienie się agrofaga również musi być zgłaszane. Przykładem jest rak bakteryjny (Clavibacter michiganensis subsp. michiganensis) czy pojawiający się w całej Europie, w uprawie pomidora, wirus brązowej wyboistości owoców pomidora (Tomato brown rugose fruit virus, ToBRFV).
- Kto najczęściej korzysta z usług kliniki?
Instytut Ochrony Roślin - PIB w Poznaniu deklaruje wsparcie w walce z pandemią
Instytut Ochrony Roślin – Państwowy Instytut Badawczy w Poznaniu zadeklarował Ministerstwu Rolnictwa i Rozwoju Wsi gotowość do włączenia się w walkę z koronawirusem. Instytut dysponuje odpowiednio zaawansowanym sprzętem i wyposażonymi...
Ponadto z zasobów Banku Patogenów IOR-PIB odpłatnie korzystają m.in. pracownicy środowiska naukowego (w celu prowadzenia badań) oraz firmy hodowlane zajmujące się tworzeniem nowych odmian roślin uprawnych odpornych na poszczególne patogeny, czy przedsiębiorstwa prowadzące badania rejestracyjne środków ochrony roślin.
- Czy dokonania naukowe kliniki znajdują zastosowanie w praktyce?
- Oczywiście. Największym osiągnięciem wirusologów pracujących w klinice było przeprowadzenie badań, na podstawie których w 2017 roku zarejestrowano w Polsce szczepionkę przeciwko wirusowi mozaiki pepino występującemu na pomidorze.
- Które patogeny są obecnie największym zagrożeniem dla polskich upraw?
Grzyby panoszą się w łanach
Obfite opady deszczu występujące w ostatnich tygodniach na terenie całego kraju przyniosły z jednej strony wiele dobrego, ponieważ uzupełniły niedobory wody w glebie, z drugiej jednak, wysoka wilgotność w łanie przyczyniła się do intensywnego...
- Jakie są źródła pojawiania się nowych patogenów?
Jest to z jednej strony związane ze zmianami klimatu, a z drugiej - z bardzo dużym obrotem materiałem roślinnym, zarówno w Europie, jak i pomiędzy kontynentami. Dobrym przykładem są wirusy na cukinii. Do 2005 roku uprawę cukinii stanowiły przydomowe ogródki, a tym samym pojedyncze rośliny. Wraz ze wzrostem areału upraw, na roślinach tych masowo zaczęły żerować mszyce, które przenoszą wirusy. I tak stopniowo w Polsce na cukinii zaczęły pojawiać się wirusy, które wcześniej identyfikowano na południu Europy. Z czasem zaczęły się one pojawiać w uprawach u naszych południowych sąsiadów, a stamtąd trafiły również do Polski. Część wirusów jest przenoszona do nas wraz z nasionami, które pomimo odkażania pozostają w niewielkim stopniu skontaminowane i stanowią pierwotne źródło infekcji w danej uprawie. Oczywiście materiał sprowadzany do kraju, bądź eksportowany z Polski, jest badany i posiada certyfikat jakości, jednak przy tak dużym obrocie nie ma możliwości zapewnienia w 100%, że patogen wraz z sadzonkami, cebulami czy nasionami nie zostanie rozprzestrzeniony na inne uprawy i na duże odległości.
- Krok po kroku w zakresie doboru odmian, nawożenia i ochrony. Zamów prenumeratę miesięcznika "Nowoczesna Uprawa" już teraz
