Nawożenie kukurydzy azotem

Pomimo stałego postępu hodowlanego, średnie plony ziarna kukurydzy zbierane przez rolników nadal znacznie odbiegają od potencjału plonotwórczego dla warunków glebowo-klimatycznych Polski, który COBORU ustalił na poziomie 10-12 t/ha. Podstawowe przyczyny to nie tylko błędy w nawożeniu.

W uprawie kukurydzy bardzo ważną rolę odgrywa dobór odpowiedniego stanowiska. O ile kukurydza nie jest wymagająca w stosunku do przedplonu, to jednak wymaga gleb nie tylko zasobnych w składniki pokarmowe, ale także o uregulowanych stosunkach wodno-powietrznych. Niekoniecznie muszą być to gleby ciężkie i średnie, gdyż wyniki doświadczeń wskazują, że przy dobrym zaopatrzeniu w wodę można uzyskać wysokie plony ziarna nawet na glebach lekkich.

Potwierdził to miniony sezon wegetacyjny, w którym przedsiębiorcy rolni uzyskali wysokie plony ziarna kukurydzy nawet na słabszych, bardziej suchych stanowiskach. Zaleca się jednak, aby na terenach, na których występują cykliczne susze, rezygnować z jej uprawy w stanowiskach, które często są zawodne.

Integrowana ochrona kukurydzy przed chorobami i szkodnikami w 2018 roku

Nasilenie agrofagów na plantacjach kukurydzy jest zmienne w latach i w dużej mierze zależy od pogody. Dlatego, aby skutecznie ograniczyć ich liczebność, nie wolno postępować rutynowo. Kukurydza tylko pozornie wydaje się rośliną mało podatną...

czytaj więcej

Uprawa kukurydzy wymaga także od rolników opracowania racjonalnego systemu nawożenia, zgodnego z zasadami integrowanej produkcji. Podstawowe przyczyny niższego plonowania wynikają bowiem ze zbyt kwaśnych gleb, niedostatecznego zaopatrzenia w składniki pokarmowe, a także niedostosowania systemu nawożenia do potrzeb ilościowych, zwłaszcza dynamiki pobierania składników pokarmowych przez rośliny w całym okresie wegetacji.

Trzeba ustalić dawkę

Wysokość dawki należy uzależnić od zapotrzebowania kukurydzy na azot oraz stopnia pokrycia potrzeb przez azot glebowy powstający z mineralizacji. Dawkę azotu można wyliczyć posługując się wzorem:

N_n = (P x P_j) – 1,5 x N_{min (0-90 cm)}

N_n - dawka nawozowa azotu, kg N/ha

P - zakładany plon ziarna, t/ha

P_j - pobranie jednostkowe azotu, kg N/t ziarna + odpowiednia masa słomy

N_min - zawartość azotu mineralnego w glebie w warstwie do 90 cm

Posługując się tym wzorem należy mieć na uwadze szeroki zakres pobierania jednostkowego azotu, które w zależności od warunków glebowych kształtuje się w przedziale 20-33 kg N/t ziarna + odpowiednia masa słomy. W praktyce niższe wartości przyjmuje się na glebach żyznych, które gwarantują dobre zaopatrzenie kukurydzy w azot i inne składniki pokarmowe.

Nowe spojrzenie na nawożenie kukurydzy

Jedną z głównych przyczyn niekorzystnych zmian zachodzących w glebie, często prowadzących do jej degradacji i spadku produkcji roślinnej, jest nadmierna chemizacja środowiska naturalnego przy jednoczesnym zmniejszeniu stosowania...

czytaj więcej

Wysokość dawki azotu, podobnie jak innych nawozów mineralnych, powinna odpowiadać potrzebom kukurydzy z uwzględnieniem ilości przyswajalnych składników, które znajdują się glebie. Stąd też najlepiej wykonać analizę zasobności gleby w stacji chemiczno-rolniczej. Następnie w oparciu o zasobność gleby oraz jednostkowe pobranie składników pokarmowych z plonem ustalić wielkość dawek.

Należy też pamiętać, że kukurydza wyprodukuje wysoki plon jeżeli w tonie ziarna wraz z całą masą słomy jest w stanie zgromadzić dużo innych makroelementów, takich jak potas, magnez i wapń. Tylko wówczas wzrasta produktywność jednostkowego pobrania azotu. Im lepszy stan odżywienia kukurydzy, tym mniejszą dawkę azotu trzeba zastosować, aby wyprodukować taki sam plon ziarna.

Dobrać nawóz i termin

Racjonalne nawożenie kukurydzy azotem wymaga także wyboru optymalnego terminu stosowania. Standardowo zaleca się stosowanie dzielonych dawek, tj. 50-70 proc. przedsiewnie (im gleba lżejsza tym mniej) i pozostałą część pogłównie, lecz najpóźniej do fazy 4-6 liścia. Ważne jest, aby zabieg pogłówny nie był spóźniony, gdyż intensywne pobieranie składników pokarmowych przez kukurydzę rozpoczyna się od fazy 6-8 liści i trwa do końca kwitnienia. Zatem wskazane jest, aby od tej fazy rośliny miały do dyspozycji w glebie znaczne ilości dostępnych składników pokarmowych (w tym azotu). Dobór nawozu powinien przede wszystkim uwzględniać odczyn gleby (na stanowiskach o niższym pH należy unikać stosowania nawozów silnie zakwaszających, np. siarczanu amonu), a także zasobność gleby w inne podstawowe składniki pokarmowe. Przykładowo na stanowiskach ubogich w fosfor i potas część azotu można zastosować przedsiewnie, w nawozach wieloskładnikowych np. Ultra 5, Ultra 8.

Jak wybrać najlepszą odmianę kukurydzy na kiszonkę?

W szerokiej ofercie odmian kukurydzy polecanych do uprawy na kiszonkę, najlepiej wybierać te, które rejestrowane są właśnie jako kiszonkowe. One bowiem gwarantują uzyskanie wysokiego plonu suchej masy oraz dobrą przydatność do kiszenia....

czytaj więcej

Dlaczego mocznik?

Nawożenie przedsiewne kukurydzy w jednej dawce powinno być wykonane w formie nawozów wolniej działających, np. mocznika, na ok. dwa tygodnie przed siewem kukurydzy. Bardzo wskazane jest nawożenie kukurydzy mocznikiem, a wynika ono z kilku powodów. Pierwszym jest wzajemna synergia pobierania formy NH₄ oraz fosforu. Kolejny to mniejsza ilość energii potrzebna roślinie do pobrania i wykorzystania formy amidowej. Trzeba jednak mieć świadomość, że intensywne pobranie azotu następuje przez młode korzenie, a warunki niesprzyjające ich rozwojowi silnie ograniczają transport składników do rośliny. Następnym powodem preferującym nawożenie kukurydzy mocznikiem jest łatwość podania tego nawozu oraz wymieszania go z glebą. Zabezpiecza to przed stratami azotu w postaci amoniaku, a jednocześnie uniezależnia od ewentualnego powierzchniowego przesuszenia gleby.

Mocznik łącząc się z wodą oraz przy udziale enzymu ureazy przechodzi w węglan amonu. Jon amonowy w nieodpowiednich warunkach glebowo-temperaturowych zamiast ulegać procesowi nitryfikacji czyli przejściu do formy azotanowej (NO₃) może przejść w amoniak i jako gaz „uciec” z gleby. Straty azotu w takim przypadku mogą wynosić od 15 do 50 proc. Prawidłowe zastosowanie mocznika tzn. wymieszanie go z glebą przy odpowiedniej wilgotności pozwala ograniczyć straty do ok. 10 proc. W ostatnim okresie producenci kukurydzy stosują mocznik wzbogacony o inhibitory jego rozkładu (inhibitory ureazy, otoczki spowalniające uwalnianie azotu). Takie nawozy prawidłowo zastosowane pozwalają znacznie ograniczyć straty azotu, nawet w średnio korzystnych warunkach.

Jak wybrać odmianę kukurydzy na ziarno?

Rolnicy powinni na bieżąco śledzić informacje dotyczące zarówno wartości, jak i wymagań aktualnie uprawianych odmian kukurydzy, a w nowej ofercie poszukiwać najlepszych, które zapewnią wzrost plonów, mniejsze koszty suszenia,...

czytaj więcej

Rozważnie stosować saletrę amonową

Najszybciej pobieraną przez kukurydzę formą azotu jest forma azotanowa. Największą jej zawartością charakteryzuje się saletra amonowa, bardzo popularna wśród rolników do nawożenia pogłównego. Forma azotanowa wcześnie zastosowana, tzn. w fazie 3-4 liści, jest szybko pobierana przez młode rośliny. Jej duża akumulacja w roślinie powoduje rozrzedzenie soku komórkowego, co zwiększa podatność roślin na uszkodzenia powodowane przez wiosenne przymrozki, najczęściej przypadające na pierwszą dekadę maja.

Szybkie pobieranie tej formy azotu przez kukurydzę w ciągu dnia powoduje też jej transport z korzeni do młodych liści, z pominięciem wbudowywania w aminokwasy. Efektem tego jest żółknięcie, a potem przypalanie wierzchołków i brzegów liści. Objawy takiego szybkiego pobierania azotu są widoczne na roślinach już po kilku dniach od momentu aplikacji nawozu. Stosowanie saletry amonowej w późniejszej fazie rozwoju kukurydzy jest również ryzykowne, ponieważ rozsiewany nawóz może dostawać się w lejki liściowe. Znajdująca się w nich woda (np. rosa, deszcz) w połączeniu z granulą nawozu tworzy roztwór o wysokim stężeniu i zasoleniu, który może je poparzyć. Dlatego bezpieczniej jest nie stosować tej formy azotu pogłównie w kukurydzy, zwłaszcza gdy jest mokro na polach.

Granulaty nie działają podczas suszy

Z kolei podczas suchej wiosny żaden nawóz granulowany nie działa dobrze. Alternatywą jest dolistne zastosowanie np. mocznika, który bardzo dobrze rozpuszcza się w wodzie. Roztwór wykazuje niskie ciśnienie osmotyczne w porównaniu z nawozami nieorganicznymi, ma dużą przyczepność, powoduje rozluźnienie wierzchniej warstwy tkanek. Dlatego jest szybko pobierany przez roślinę i przy jego stosowaniu występują najmniejsze objawy poparzenia kukurydzy.

Stężenie roztworu mocznika do nawożenia kukurydzy powinno wynosić 6 proc., a samo nawożenie trzeba wykonać w fazie 6-7 liści. Z licznych badań wynika, że kukurydza opryskana roztworem mocznika we wczesnych fazach rozwojowych zwiększa plon zielonej masy.

Efektywność dolistnego dokarmiania kukurydzy mocznikiem uzależniona jest od temperatury i względnej wilgotności powietrza. Dlatego najlepszym terminem wykonania tego zabiegu jest późny wieczór oraz wczesny ranek, gdy temperatura jest stosunkowo niska. Powoduje to wolniejsze wyparowanie wody z kropli, natomiast względna wilgotność powietrza sprzyja zachowaniu prawidłowego turgoru w roślinie. Zabieg dolistnego dokarmiania kukurydzy mocznikiem można łączyć z zabiegami ochronnymi.

Tabela 1. Pobranie składników pokarmowych przez kukurydzę (IUNG 2002)

Tabela 2. Względne pobranie podstawowych składników pokarmowych przez kukurydzę w proc. (Grzebisz 2002)

• Artykuł ukazał się w miesięczniku "Przedsiębiorca Rolny" nr 3-2018 - ZAPRENUMERUJ