Śnieg na polach
Sprawdziły się przewidywania meteorologów i początek tygodnia przywitał nas opadami śniegu. To co martwi kierowców, cieszy rolników.
W obecnej sytuacji oziminom nie grozi więc ani wymarznięcie, ani wysmalanie. Warto przypomnieć, że szkodliwość wymarzania nie polega głównie na zamarzaniu wody w roślinach, jak najczęściej mylnie się sądzi, ale na denaturacji, czyli nieodwracalnym zniszczeniu białka. Wysmalanie zachodzi zaś w warunkach mroźnych wiatrów, braku okrywy śnieżnej oraz przy zamarzniętej glebie. Wiatr wysusza wtedy rośliny, a system korzeniowy nie jest w stanie uzupełnić niedoboru wody, bo ta jest zamarznięta w glebie. Panuje wówczas tzw. susza fizjologiczna. Rośliny wyglądają jak spalone, stąd nazwa tego zjawiska. Do wysmalania dochodzi najczęściej na wzniesieniach.
Brak jest także warunków do wyprzenia. To zjawisko zachodzi w sytuacji, gdy na niezamarzniętą glebę spadnie gruba warstwa śniegu. Pod śniegiem panuje dodatnia temperatura, więc rośliny prowadzą intensywne oddychanie, wydzielają m.in. dwutlenek węgla. Po pewnym czasie tlen pod śniegiem się kończy i rośliny się duszą. Na to zjawisko najbardziej narażone jest żyto, szczególnie wcześnie zasiane, które wytwarza najbujniejszą masę wegetatywną jesienią. Żyto, które ulegnie wyprzeniu jest łatwo porażane przez pleśń śniegową.
Jak podaje literatura (Fowler i Carles, 1979) dobrze zahartowane zboża ozime zachowują w przeciętnych warunkach zdolność regeneracji w temperaturze: od minus 15°C w przypadku jęczmienia, przez minus 21°C u pszenicy do minus 30°C u żyta. Oczywiście zdolność roślin do przezimowania jest modyfikowana przez wiele czynników, z których najważniejszym jest grubość okrywy śnieżnej. Wystarczy warstwa śniegu grubości 7,5 cm, aby skutecznie ochronić rośliny przed mrozem. Szczególnie ważna jest temperatura panująca na głębokości węzła krzewienia. Jak podają Budzyński i Szempliński (1999) dopuszczalna mierzona w tym miejscu wynosi: od minus 10°C do minus 12°C dla jęczmienia, od minus 14°C do minus 17°C dla pszenicy i minus 25°C dla żyta. Wymagania pszenżyta są pośrednie pomiędzy pszenicą a żytem.
