Kiła kapusty już od kilkunastu lat stanowi poważne wyzwanie dla plantatorów w Polsce. Jej zwalczanie jest zadaniem wyjątkowo trudnym i badania naukowe wciąż trwają. Jak dotąd najlepszą metodą ograniczania choroby jest uprawa odmian odpornych.
Zgodnie z dyrektywą Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2018/2001 z dnia 11 grudnia 2018 r. w sprawie promowania stosowania energii ze źródeł odnawialnych, od wielu lat obserwuje się systematyczne zwiększanie powierzchni uprawy rzepaku.
Kiła kapusty już od około 35 lat jest groźną i powszechnie występującą chorobą w Europie i Ameryce Północnej, a od kilkunastu lat stanowi poważne wyzwanie dla plantatorów w Polsce. Jedną z możliwości jej ograniczania jest uprawa...
Postanowienia tej dyrektywy zobowiązują kraje członkowskie do wykorzystania biokomponentów na rynku paliw. Obliczono, że dla osiągnięcia zakładanego wzrostu produkcji nasion rzepaku w naszym kraju należy corocznie powiększać areał jego uprawy o około 80 tys. ha.
Wzrost znaczenia rzepaku jako rośliny oleistej zarówno w skali globalnej jak i w Polsce to efekt postępu w pracach badawczych i hodowlanych. Z drugiej strony należy jednak zawsze zwracać uwagę na to, by korzyści płynące z uprawy rzepaku nie naraziły rolników na ryzyko związane z niestabilnością jego plonowania.
Znaczny udział rzepaku ozimego w płodozmianie, uprawa w monokulturze lub nieprzestrzeganie zasad zmianowania, a także bardzo długi okres wegetacji stwarzają bardzo duże możliwości dla rozprzestrzeniania się szkodników i chorób.
SPEC dla suchej zgnilizny
Firma Sumi Agro Poland rozszerzyła rejestrację fungicydu Topsin M 500 SC o zastosowanie w celu ograniczenia występowania kiły kapusty w rzepaku ozimym. Tym samym Topsin M 500 SC jest obecnie jedynym fungicydem posiadającym rejestrację w tym...
Chorobą, która potrafi wyrządzić znaczące szkody w uprawie rzepaku jest sucha zgnilizna kapustnych, powodowana przez grzyby workowe Leptosphaeria maculans i L. biglobosa. W tym przypadku są już dostępne dla plantatorów prognozy zagrożenia zdrowotności roślin takie jak np. system SPEC (www.spec.edu.pl), wskazujący na stężenie zarodników grzybów wywołujących tę groźną chorobę.
Możemy ją dość skutecznie zwalczać dzięki zastosowaniu odpowiednich metod agrotechnicznych i chemicznych. Mamy też do dyspozycji odmiany rzepaku z genem odporności Rlm7, który w Polsce skutecznie przeciwstawia się obecnej populacji L. maculans.
Kiła „rozkłada” kapustowate
W ostatnich kilkunastu latach w Polsce obserwuje się narastanie zagrożenia upraw rzepaku kiłą kapusty powodowaną przez pierwotniaki gatunku Plasmodiophora brassicae. Jest on pasożytem bezwzględnym, czyli rozwija się tylko w żywych roślinach. Jego pojawienie się na polu oznacza, że przez kilka lub kilkanaście lat będzie atakował rośliny z rodziny kapustowatych, tj. rośliny uprawne, takie jak: rzepak ozimy i jary, rzepik, gorczycę białą, a także warzywa kapustowate.
Intensyfikacja uprawy rzepaku w Polsce skutkuje większym nasileniem chorób, wśród których największą szkodliwością cechują się sucha zgnilizna kapustnych (Leptosphaeria spp.) i zgnilizna twardzikowa (Sclerotinia...
Pierwotniak wywołujący kiłę jest patogenem porażającym ponad 330 rodzajów i 3700 gatunków roślin kapustowatych! Prawdopodobnie chrzan pospolity jest jedyną rośliną, na której nie stwierdzono objawów kiły.
Choroba ta stanowi bardzo duże zagrożenie dla zdrowotności roślin i może powodować duże straty plonu. W wyniku porażenia deformacji ulega podziemna część rośliny, tworzą się charakterystyczne wyrośla na korzeniach bocznych i głównych, a niekiedy częściowemu przekształceniu ulega szyjka korzeniowa. W wyniku tych zmian zostają zakłócone procesy fizjologiczne roślin.
Epidemia na polach
Szybkość rozprzestrzeniania się choroby na poszczególnych polach jest wyjątkowo wysoka, co jest związane z łatwym przemieszczaniem się patogena w wodach gruntowych, a także na tych częściach maszyn rolniczych i narzędzi, które mają kontakt z glebą. Stwierdzono, że po trzech latach od wystąpienia objawów na niewielkiej liczbie roślin, w sprzyjających warunkach do rozwoju sprawcy, choroba może opanować całe pole.
Najprostszą metodą zapobiegania stratom powodowanym przez kiłę kapusty jest wybór odmian rzepaku odpornych na tę groźną chorobę. Kiła kapusty to choroba wywoływana pierwotniakiem Plasmodiophora brassicae – bezwzględnym pasożytem,...
Ponadto w kontekście rozpowszechniania się patogena duży problem stanowi występowanie chwastów. Gatunki kapustowate, takie jak np. tasznik pospolity, tobołki czy stulicha psia, mogą być „wektorami” kiły kapusty, dlatego należy zadbać o ich zwalczanie.
W agrotechnicznej walce z chorobą szczególnie zaleca się przestrzeganie właściwego płodozmianu z eliminowaniem uprawy roślin kapustowatych, wapnowanie, regulowanie stosunków wodnych w glebie, czyszczenie maszyn po zakończeniu pracy, a przede wszystkim uprawę roślin z genami odporności.
Najsilniejsze oręże przeciw kile
Hodowla odpornościowa jest obecnie najlepszą metodą walki z patogenem - sprawcą kiły kapusty. Na rynku dostępne są odmiany odporne na różne rasy patogena. Odporność na P. brassicae jest rasowo-specyficzna, co oznacza, że patogen tworzy wiele patotypów i dana odmiana może być odporna na jeden, ale podatna na inny.
Rzepak ozimy uprawia się obecnie w Polsce na ponad 800 tys. ha. Ze względu na duży udział tej rośliny w strukturze zasiewów, a w związku z tym zbyt częstą jej uprawę na poszczególnych stanowiskach, pojawił się problem kiły kapusty. Na...
Badania prowadzone w Instytucie Genetyki Roślin PAN w Poznaniu wskazują, że w Polsce dominują dwa patotypy. W przeważającej większości występuje patotyp P3 (ponad 60 proc. badanych prób) oraz P1 (ponad 20 proc.). Obecnie na liście odmian roślin rolniczych wpisanych do Krajowego rejestru odmian znajduje się 10 odmian kiłoodpornych (SY Alister, Mentor, Archimedes, DK Platinium, Alasco, Augusta, SY Alibaba, Crocodile, Crotora i LG Anarion).
W 2021 r. zarejestrowano kolejne 4 odmiany o zwiększonej odporności na kiłę kapusty (DK Plasma, LG Alltamira, LG Scorpion i Pegazzus). Warto wybierać je do uprawy na polach, które są zagrożone wystąpieniem P. brassicae.
Badania trwają
Obecnie prowadzone są badania nad wykorzystaniem środków chemicznych, biologicznych, a także biotechnicznych oraz induktorów odporności w ograniczaniu objawów kiły kapusty. W przypadku uzyskania obiecujących wyników, będziemy Państwa o tym informować na łamach Przedsiębiorcy Rolnego.
-
Artykuł ukazał się w miesięczniku "Przedsiębiorca Rolny" nr 6 -2021 - ZAPRENUMERUJ