Zwalczanie chwastów na ścierniskach
Jedną z ważniejszych prac polowych jest odchwaszczanie stanowisk pod rośliny następcze. Całkowite wyeliminowanie chwastów jest niemożliwe, ponieważ żywotność tzw. „banku nasion” w glebie wynosi od kilku do kilkudziesięciu lat. Jest to niewątpliwie naturalny czynnik wpływający na rozwój bioróżnorodności w środowisku, ale praktyka rolnicza preferuje czyste pola. Dlatego zalecane są zabiegi chwastobójcze na ścierniskach.
Zwalczanie chwastów na ścierniskach to dość monotonny program, praktycznie oparty na stosowaniu nieselektywnego glifosatu. Różnią się tylko producenci i nazwy handlowe. Ten mało skomplikowany sposób ochrony ściernisk można wykorzystać, łącząc mniejsze pola w jedną całość przeznaczoną do zabiegu. Warunkiem jest zbliżony termin zbioru przedplonów, umożliwiający wykonanie oprysku w optymalnym terminie zwalczania chwastów, znajdujących się w podobnych fazach wzrostu (wrażliwości).
W jaki sposób uprawiać późne ściernisko?
W optymalnym terminie
W zdecydowanej większości etykiet preparatów zawierających glifosat i jednocześnie zalecanych do odchwaszczania ściernisk, jest zamieszczona uwaga: „Po zbiorze rośliny uprawnej, a przed zastosowaniem środka nie przeprowadzać żadnych zabiegów uprawowych. W momencie zabiegu perz powinien osiągnąć wysokość 10-25 cm i wytworzyć co najmniej 3-4 w pełni wykształcone liście. Jednoroczne chwasty jednoliścienne powinny mieć co najmniej 5 cm wysokości, a chwasty dwuliścienne powinny w pełni wykształcić dwa liście właściwe”. Co do drugiej części zalecenia, czyli faz rozwojowych chwastów, nie ma żadnych wątpliwości, natomiast pierwsza uwaga wydaje się kontrowersyjna. Oczywiście przed opryskiem nie należy zalecać zabiegów uprawowych, ale również nie można ich eliminować. Ochroną w znacznej mierze „rządzi” pogoda. Niejednokrotnie zbiorów dokonuje się w czasie panującej suszy, która trwa czasami do późnej jesieni. W takich warunkach, mimo znacznego dostępu światła, chwasty nie kiełkują, a te, które wzeszły, obumierają z powodu braku wody. W tych ogólnie niekorzystnych warunkach (nie w każdej sytuacji), jedynie zabieg mechaniczny może pobudzić chwasty do wschodów i wzrostu (np. podorywka). Po osiągnięciu zalecanych faz można przystąpić do zabiegu.
Oczekiwanym efektem odchwaszczania ściernisk jest zniszczenie jak największej liczby chwastów zarówno po względem liczebnym, jak i gatunkowym. Przygotowane stanowiska muszą być też „wolne” od działania następczego. Takie warunki spełnia wyłącznie środek nalistny o nieselektywnym (totalnym) działaniu systemicznym.
Bruksela chce przedłużyć o 10 lat zgodę na stosowanie glifosatu
Tylko jedna substancja czynna
Jedynym takim środkiem na krajowym rynku jest glifosat – jedna substancja czynna (s.cz.) reprezentowana przez około 100 produktów handlowych. Większość z nich jest oficjalnie zalecana do odchwaszczania ściernisk. Uwzględniając dopuszczone herbicydy, ich formy użytkowe, możliwość stosowania z adiuwantami oraz możliwość regulowania wysokości dawek w zależności od ilości zużytej do zabiegu wody, praktyka rolnicza dysponuje około 150. wariantami zabiegowymi. Wiele z nich oczywiście się dubluje i różni tylko nazwą handlową.
Najbardziej popularna formulacja to „360 SL”, ale w handlu także znajdują się formy użytkowe „450 SL”, „480 SL”, „490 SL”, oraz 680 WG (pomijając formy przeznaczone dla użytkowników działek i ogrodów przydomowych). Niestety coraz częściej rejestrowane środki mają nazwy handlowe bez oznaczenia ilości substancji czynnej i/lub formy użytkowej. Wśród „glifosatów” to przykładowo takie jak: Acomac, Charger, Clayton Rhizeup SL, Torinka SL, Vesuvius czy nawet z grupy prekursorów tego związku, czyli Roundup Max 2. Nieco szkoda, że zgodnie z procedurami rejestracyjnymi pojawiają się preparaty o niepełnych „trójbitowych” nazwach, utrudniając ich szybkie zaszeregowanie.
Jakość wody - istotna w zabiegach herbicydowych
Z adiuwantem lub bez
Dawka s.cz. do odchwaszczania ściernisk w zdecydowanej większości waha się od 1080 do 1800 g glifosatu/ha. Można zauważyć tendencję (nie regułę), że niższe dawki (najczęściej 1080 g glifosatu/ha) są zalecane w 100-150 l wody/ha, a wyższe w 200-300 l wody/ha. Niektóre zalecenia z etykiet podają po prostu 250 l wody/ha. Wiele herbicydów można także stosować w dawkach niższych, ale łącznie z adiuwantami. W tych wariantach obowiązuje standardowa ilość wody, czyli 200-300 l/ha. Do oficjalnie zalecanych (znajdujących się w etykietach) adiuwantów należą między innymi: AS 500 SL, Mediator Max i popularny siarczan amonu. Do łącznych zabiegów można wykorzystać także np. Efectan 650 SL, adiuwant zalecany poza etykietami, pozwalający ograniczyć zużycie glifosatu o około 30 proc.
Dawka w zależności od gatunku
O znacznym zróżnicowaniu treści etykiet, świadczą zalecenia pojedynczych herbicydów, czego przykładem może być np. Roundup Max 2. Dawka tego środka jest uzależniona od liczby roślin perzu występujących na 1 m2. Przykładowo na ścierniskach, na których znajduje się do 75 roślin/1m2 zaleca się stosować 1,5 kg/ha (1020 g glifosatu/ha), a po przekroczeniu tej liczby 2,0 kg/ha (1360 g/glifosatu/ha). To nie jedyna etykieta z pewnymi zawiłościami. W niektórych etykietach znajduje się informacja, że po zwalczaniu perzu na ściernisku, można przystąpić do uprawy po pięciu dniach od zabiegu. W przypadku zwalczania tylko chwastów jednorocznych taki termin można w pełni zaakceptować, jednak w przypadku zwalczania perzu lub innych gatunków wieloletnich, lepiej odczekać do widocznego butwienia organów podziemnych (np. korzeni, kłączy, bulw itp.). Glifosat jako substancja nieselektywna powinien niszczyć wszystkie gatunki. Jednak w etykietach podawane są listy z ich wrażliwością. Niestety bardzo się między sobą różnią.
Skuteczne zabiegi zależą od odczynu i twardości wody
Najczęstszy model, w którym wysokość dawki uwzględnia występujące gatunki chwastów, przedstawiono poniżej:
- w dawce 720-1080 g s.cz/ha: chwastnica jednostronna, gwiazdnica pospolita, komosa biała, samosiewy zbóż, tasznik pospolity, wiechlina roczna, żółtlica drobnokwiatowa;
- w dawce 1540 g s.cz./ha: bodziszek drobny, fiołek polny, jasnota biała, jasnota różowa, koniczyna biała, kupkówka pospolita, lucerna mieszańcowa, maruna bezwonna, pięciornik kurze ziele, pokrzywa zwyczajna stokłosa płonna, szarłat szorstki, tymotka łąkowa;
- w dawce 1800 g s.cz./ha: bylice, czyściec błotny, jaskier rozłogowy, jasnota purpurowa, krwawnik pospolity, łopian mniejszy, marchew zwyczajna, mniszek pospolity, przymiotno kanadyjskie, ostrożeń polny, perz właściwy, szczawie.
Łatwo wyciągnąć wniosek, że najwyższe dawki zalecane są do niszczenia chwastów wieloletnich.
Normy i wyjątki
Każdy z herbicydów ma indywidualną rejestrację, czyli trudno powiedzieć, że zalecenia są skomplikowane, chociaż łatwo doszukać się w programie innych zaleceń dla identycznych pod względem składu (glifosat) preparatów. Zdecydowanie prościej byłoby, w celu zwalczania perzu i pozostałych chwastów na ściernisku, zalecić 1080-1800 g glifosatu/ha. Dodatkowo poinformować, że dawkę niższą można stosować w przypadku wydatkowania cieczy roboczej w granicach 100-150 l/ha lub w przypadku łącznego stosowania preparatu z adiuwantem. Niestety, jest to niezgodnie z aktualnymi przepisami!
Czy można uniknąć uszkodzeń herbicydowych?
Warto wspomnieć, że w tej masie „identycznych” zaleceń dotyczących stosowania w różnych wariantach samego glifosatu, istnieje jeden wyjątek. To Kileo 400 SL, w którym glifosat uzupełniono 2,4-D. Preparat stosuje się podobnie pod względem terminu i faz rozwojowych chwastów jak wszystkie pozostałe. Dawka wynosi 3,0-4,0 l/ha. Rejestracje dotyczące stosowania graminicydów w celu niszczenia jedynie gatunków jednoliściennych (głównie perzu), już nie obowiązują, chociaż nie ma przeciwwskazań ich stosowania. Nie mniej, przed podjęciem takiej decyzji, warto przeprowadzić rachunek opłacalności tego typu zabiegu.
Zalecenia stosowania herbicydów dotyczą wszystkich ściernisk. Oczywiście istnieją wyjątki. Herbicydy: Agrosar, Glifoherb i Pilaround zalecane są tylko na stanowiska po pszenicy i rzepaku.
