Łożyska toczne
Montaż łożysk tocznych
Łożysko powinno się zużywać jedynie na skutek zmęczenia powierzchni bieżni i elementów tocznych, co objawia się ich charakterystycznym łuszczeniem. Przy prawidłowo zamontowanym łożysku i jego poprawnej eksploatacji zwykle nie występuje ścieranie oraz ugniatanie się bieżni i elementów tocznych. Nie powinno również nastąpić pęknięcie pierścienia lub koszyczka.
Sposób montażu łożysk tocznych zależy przede wszystkim od ich rodzaju. Inaczej powinny być montowane łożyska ogólnego przeznaczenia, np.: kulkowe produkowane w bardzo szerokim asortymencie, a inaczej specjalne, takie jak stożkowe czy igiełkowe.
Śruby i gwintowanie
Połączenia gwintowe są w szerokim zakresie stosowane w konstrukcjach maszyn rolniczych. Wynika to głównie z istotnych ich zalet, takich jak: prosty sposób wykonania, łatwość regulacji siły zacisku, niezawodność, możliwość łatwego...
W maszynach i urządzeniach należy montować nowe łożyska, gdyż to daje pewność ich trwałości przez dłuższy czas. Jeśli jednak, z pewnych względów, zdecydujemy się na montaż łożyska eksploatowanego, to należy wybrać takie, które nie wykazuje nadmiernych luzów i łuszczenia powierzchni roboczych pierścieni. Nie powinno też być na nim pęknięć, wykruszeń i wgnieceń. Nie warto też stosować takich łożysk, które przekroczyły swą trwałość, wyrażaną w liczbie obrotów lub godzinach pracy. Jeśli mamy wątpliwości co do stanu technicznego i trwałości łożyska, najlepiej z niego zrezygnować lub ostatecznie zamontować w miejsce, które w razie awarii będzie łatwo dostępne.
Pomimo niekiedy dużych różnic, jakie występują pomiędzy poszczególnymi rodzajami i typami łożysk, w czasie ich montażu powinny być uwzględniane pewne wspólne parametry. Jednym z nich jest przede wszystkim luz występujący w łożysku obciążonym, czyli tzw. luz roboczy. Łożysko, przed założeniem na wałek lub umieszczeniem w gnieździe kadłuba, ma pewien luz wewnętrzny, którego wartość, dla najpopularniejszego typu pod względem wielkości, wynosi 5-25μm, a która po montażu ulega znacznemu zmniejszeniu. Przyczyną tego są odkształcenia pierścienia wewnętrznego i zewnętrznego występujące przy wciskaniu łożyska. Odkształcenia i zmiany luzów będą tym większe, im większe jest obciążenie łożyska. Dlatego dla uzyskania prawidłowego luzu roboczego należy je zacisnąć wstępnie przy montażu. Uzyskuje się to przez ciasne pasowanie pierścienia wewnętrznego na czopie, a suwliwe pasowanie pierścienia zewnętrznego w osłonie, w przypadku tzw. ruchomego wałka. Jeśli osłona jest ruchoma, ciasno pasuje się pierścień zewnętrzny w osłonie, a suwliwie – wewnętrzny na czopie.
Uzyskanie właściwej wielkości zacisku wstępnego jest trudne i wymaga dużego doświadczenia. Dotyczy to przede wszystkim łożysk pracujących przy obciążeniach o zmiennych kierunkach. Pozostawienie choćby niewielkiego luzu między obracającym się wałem i osadzonym na nim pierścieniem łożyska może spowodować toczenie się wału po pierścieniu, co prowadzi do ścierania i zużycia czopa wału.
Kolejnym czynnikiem, mającym wpływ na jakość i dokładność montażu łożyska, jest sposób bazowania go na czopie i w gnieździe kadłuba. Należy pamiętać o tym, że pierścienie łożyska mają małą sztywność. Dla zabezpieczenia ich przed ukośnym ustawieniem podczas montażu należy przyjmować za bazę powierzchnię czoła pierścienia, starając się, aby pierścienie szczelnie przylegały do osadzeń wału lub kadłuba. Aby uzyskać taką szczelność, miejsca osadzeń pierścieni powinny być wykonane z dużą dokładnością oraz należycie oczyszczone i przygotowane do montażu. W czasie montażu łożyska tocznego należy zadbać o mycie i suszenie elementów, gdyż jednym z podstawowych warunków poprawnego montażu jest zachowanie czystości. Łożyska powinny być przemyte rozpuszczalnikiem, który nie powoduje korozji, np.: naftą, benzyną lub trójchloroetylenem.
Główną zasadą przy zakładaniu łożysk tocznych jakiegokolwiek typu jest dotrzymanie warunku, aby siły użyte do osadzania nie były przenoszone przez elementy toczne. Nieprawidłowe nabijanie łożyska prowadzi do powstawania wgnieceń na bieżniach, przez co zmniejsza się jego trwałość. Również niedopuszczalne jest uderzanie bezpośrednio w pierścień, ponieważ wtedy może nastąpić jego uszkodzenie, pęknięcie kulki, uszkodzenie bieżni itp. Przy takich uderzeniach pierścienie mogą również ustawiać się ukośnie. Z tych względów poprawne zakładanie łożyska można wykonać tylko przy zastosowaniu odpowiednich trzpieni. Pozwalają one na przyłożenie siły do całej powierzchni montowanego pierścienia. Gdy zakładamy łożysko na czop, to używamy rury lub trzpienia, które przykładamy do czoła pierścienia wewnętrznego i równomiernie w nie uderzamy. Jeśli wtłaczamy łożysko do kadłuba – wówczas przykładamy trzpień do pierścienia zewnętrznego.
Przy pasowaniu ciasnym pierścienia wewnętrznego na czopie łożysko można podgrzać w wannie olejowej w temperaturze 60-100oC w ciągu 10-15 min, a następnie wtłaczać na wał. Jeżeli koniec wału jest nagwintowany, to można go wykorzystać jako element do zamocowania uniwersalnego śrubowego przyrządu, do wtłaczania łożysk na wał.
W przypadku gdy łożysko osadza się w obudowie wykonanej z miękkiego metalu (np. stopu aluminium), należy wcześniej wtłoczyć w otwór tulejkę pośrednią ze stali lub brązu, która ułatwia obróbkę otworu. Ochroni ona także zewnętrzny pierścień łożyska przed oblepianiem miękkim stopem podczas eksploatacji.
Powyższe zasady dotyczą głównie łożysk kulkowych, z uwagi na ich budowę. Inaczej trzeba podejść do montażu łożysk stożkowych czy igiełkowych.
