Walka ze smogiem musi być teraz priorytetem

Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej zamierza przeznaczyć blisko 10 mld zł na poprawę jakości powietrza w Polsce.

Urzędnicy przekonują, że środki unijne i krajowe - dostępne w kilkunastu działaniach i programach priorytetowych, koordynowanych i tworzonych przez NFOŚiGW - pozwalają na bieżąco podejmować kompleksowe działania inwestycyjne, edukacyjne i monitoringowe.

Program o nazwie "Region" to tylko jedna z propozycji NFOŚiGW na ograniczenie niskiej emisji i podniesienie efektywności energetycznej w Polsce.

- Obecnie NFOŚiGW dysponuje szeroką ofertą (finansowaną zarówno ze środków krajowych, jak i z Unii Europejskiej) wpisującą się w działania na rzecz likwidacji lub ograniczania niskiej emisji - mówi Kazimierz Kujda, prezes zarządu Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej.

- Poprawa jakości powietrza jest, była i będzie jednym z priorytetów NFOŚiGW, jednak osiągnięcie tego celu wymaga przede wszystkim działań skoordynowanych na szczeblu samorządowym. Konieczność ich realizacji w sposób kompleksowy - z jednoczesnym uwzględnieniem uwarunkowań i potrzeb regionów - sprawia, że opracowanie hierarchii zadań oraz wsparcie lokalnych i regionalnych przedsięwzięć w tym zakresie, w szczególności działań naprawczych związanych z ograniczaniem i eliminowaniem emisji z niskich źródeł, powinny w pełni przejąć jednostki samorządu terytorialnego (z centralnym wsparciem w zakresie regulacyjno-legislacyjnym) - tłumaczy prezes Kujda.

NFOŚiGW wraz z wojewódzkimi funduszami ochrony środowiska i gospodarki wodnej tworzą wspólnie system finansowania ochrony środowiska i gospodarki wodnej w Polsce.

Narodowy Fundusz jest w tej branży dużą, centralną instytucją publiczną (największą tego typu w Europie), która zarządza unijnymi działaniami i dużymi programami krajowymi, przeznaczając środki finansowe na strategiczne dla Polski przedsięwzięcia proekologiczne, w tym również w szerokim zakresie na walkę z niską emisją.  

NFOŚiGW jest instytucją wdrażającą pierwszą oś unijnego Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko 2014-2020 (POIiŚ), w ramach którego zrealizowano już 6 konkursów i 3 nabory ciągłe. Dla wszystkich z nich zakończono nabory i wpłynęło w związku z tym do NFOŚiGW ponad 380 wniosków, a kolejny, siódmy konkurs ogłoszono na początku grudnia 2016 r.

Chodzi o możliwość pozyskania dotacji w ramach poddziałania 1.1.1 Wspieranie wytwarzania i dystrybucji energii z OZE. Łączny budżet tylko tego konkursu to kwota 210 mln zł.

W ramach działania 1.2 Promowanie efektywności energetycznej i korzystania z odnawialnych źródeł energii w przedsiębiorstwach na pomoc zwrotną zaplanowano 500 mln zł. Złożono 10 wniosków, które obecnie oceniane są pod kątem merytorycznym. Na poddziałanie 1.3.1 Wspieranie efektywności energetycznej w budynkach użyteczności publicznej, w ramach którego było do rozdysponowania pierwotnie 200 mln zł, a w konsekwencji zwiększono budżet naboru do kwoty 690 mln zł.

W ramach konkursu wpłynęły 204 wnioski oraz jeden wniosek pozakonkursowy na łączną kwotę dofinansowania ponad 303 mln zł. Podpisano już 21 umów na kwotę ponad 430 mln zł.

Z kolei na poddziałanie 1.3.2 Wspieranie efektywności energetycznej w budynkach mieszkalnych złożono 39 wniosków, które są na etapie oceny formalnej. W formie pomocy zwrotnej i premii inwestycyjnej do rozdysponowania będzie w sumie 821 mln zł.

Na działanie 1.5 Efektywna dystrybucja ciepła i chłodu wpłynęło 8 wniosków w konkursie i 43 pozakonkursowo. Wszystkie podlegają jeszcze ocenie. Na konkurs zaplanowano 66,8 mln zł w formie dotacji, a na nabór pozakonkursowy ponad 1,2 mld zł. Z kolei poddziałanie 1.6.1 Źródła wysokosprawnej kogeneracji - z budżetem 300 mln zł w formie dotacji - zainteresowało 49 wnioskodawców, a poddziałanie 1.6.2 Sieci ciepłownicze i chłodnicze dla źródeł wysokosprawnej kogeneracji zakończyło się wpłynięciem 3 wniosków w konkursie i 27 pozakonkursowo. Tutaj zarezerwowano na konkurs 65 mln zł i poza konkursem ponad 641 mln zł.

W I i II kwartale br. NFOŚiGW planuje ogłosić kolejne nabory w ramach powyższych działań unijnych. Warto jednak wiedzieć, że poza unijnym POIiŚ, dodatkowo NFOŚiGW koordynuje Program Operacyjny PL 04 Oszczędzanie energii i promowanie odnawialnych źródeł energii finansowany ze środków Mechanizmu Finansowego EOG oraz Norweskiego Mechanizmu Finansowego.

Zakres tego przedsięwzięcia składa się z dwóch części, koncentrujących się na kompleksowej termomodernizacji i wymianie przestarzałych źródeł energii zaopatrujących termomodernizowane budynki na nowoczesne źródła, w tym wykorzystujących energię ze źródeł odnawialnych (OZE) oraz na redukcji emisji gazów cieplarnianych i zanieczyszczeń powietrza oraz zwiększeniu udziału energii pochodzącej ze źródeł odnawialnych w ogólnym bilansie zużycia energii.

"Dostrzegając potrzebę skutecznych działań na rzecz walki z niską emisją i chcąc wesprzeć w tej mierze samorządy terytorialne, poza uruchomieniem nowej formy wsparcia skierowanej do regionów (program Region), NFOŚiGW podjął się realizacji unikatowego w skali europejskiej projektu partnerskiego "Ogólnopolski system wsparcia doradczego dla sektora publicznego, mieszkaniowego oraz przedsiębiorstw w zakresie efektywności energetycznej oraz OZE", w którym uczestniczy 14 wojewódzkich funduszy ochrony środowiska i gospodarki wodnej oraz województwo lubelskie. Usługi doradcze są bezpłatne i dostępne dla każdego" - informuje biuro prasowe Funduszu.

W trakcie dotychczasowej działalności (do połowy grudnia 2016 r.) zweryfikowano już ponad 1200 PGN (Plany Gospodarki Niskoemisyjnej), udzielono ponad 6066 indywidualnych konsultacji, zrealizowano 778 działań informacyjno-promocyjnych, którymi objęto 9577 osób w całym kraju. Wsparto inwestorów w przygotowaniu do realizacji 62 inwestycji.

W ramach projektu - w zależności od zgłoszonych potrzeb samorządów - zostaną wyszkoleni energetycy gminni, których zadaniem będzie wspieranie samorządu i lokalnej społeczności w działaniach z zakresu oszczędzania energii, efektywności energetycznej, planowania energetycznego i poprawy jakości powietrza.

Ponadto, w ramach projektu, zorganizowano w minionym roku trzy regionalne konferencje "Efektywność energetyczna i OZE - oferta finansowa i wsparcie doradcze", które odbyły się w Siedlcach, Ostrołęce i Łomży. Następna w Szczecinie zaplanowana jest na 16 stycznia 2017 r., a kolejne - m.in. w Katowicach - są już w przygotowaniu.

Zarząd NFOŚiGW ujednolicił listę programów priorytetowych, wyznaczając tym samym nowe kierunki finansowania, którymi są przede wszystkim: odnawialne źródła energii (OZE), termomodernizacja obiektów niekomercyjnych, dostosowanie polskich firm do norm unijnych, wsparcie polskiej innowacyjności oraz umożliwienie skorzystania ze środków UE (ciepłownictwo/współfinansowanie).

Na dofinansowanie przedsięwzięć w tym zakresie zarezerwowano budżet w wysokości 5,8 mld zł.

Co więcej, nowy program priorytetowy NFOŚiGW o nazwie Region będzie wdrażany za pośrednictwem wojewódzkich funduszy ochrony środowiska i gospodarki wodnej ze środków udostępnionych przez NFOŚiGW. Ma on charakter otwarty i daje możliwość kształtowania ostatecznej oferty dla osób fizycznych przez wojewódzkie fundusze.

Program ten przewiduje szczególne preferencje w zakresie działań przyczyniających się do poprawy jakości powietrza. W najbliższym czasie ogłoszone zostaną nabory na pośredników finansowych. Należy więc oczekiwać, że w regionach środki mogą być dostępne od pierwszego kwartału 2017 r.

Planowana łączna alokacja środków na 2017 r. wynosi do 40 mln zł dla zwrotnych form dofinansowania, w tym dla funduszu podstawowego - 8 mln zł; dla zobowiązania wieloletniego "OZE i efektywność energetyczna" - 28 mln zł i dla zobowiązania wieloletniego "Gospodarowanie odpadami" - 4 mln zł. Formą finansowania będą preferencyjne pożyczki i brane będą pod uwagę wszystkie typy przedsięwzięć ujęte w planach działalności WFOŚiGW, w tym również na przedsięwzięcia o charakterze lokalnym, które nie mogłyby zostać sfinansowane w ramach programów z aktualnej oferty NFOŚiGW (dotyczy to w szczególności "małych" przedsięwzięć oraz tych finansowanych dotychczas z programów: Kawka, Ryś i Prosument).