Wiosenna ochrona rzepaku ozimego przed chorobami
Na liście odmian rzepaku ozimego zalecanych do uprawy w Polsce na podstawie wyników uzyskanych w ramach Porejestrowych Doświadczeń Odmianowych (PDO) znajduje się ich kilkadziesiąt, w katalogu wspólnotowym są ich setki. Mimo że wszystkie mają wysoki potencjał plonowania, wymagają ochrony przed porażeniem przez grzyby, które mogą powodować znaczące straty w plonie.
W doborze brakuje odmian, które są odporne jednocześnie na kilka chorób stanowiących zagrożenie dla rzepaku. Niewiele jest odmian odpornych lub o podwyższonej odporności na porażenie przez grzyby powodujące suchą zgniliznę kapustnych, ale znane są odmiany o podwyższonej odporności na kiłę kapusty oraz odporne na wirusa żółtaczki rzepy, którego wektorami są mszyce. Należy pamiętać, że odporność może jednak ulec załamaniu i nigdy nie wiadomo, kiedy to nastąpi. Dlatego plantacje rzepaku wymagają stałego monitoringu i w razie potrzeby wykonania zabiegu ochrony.
Stosowanie fungicydów triazolowych wiosną w rzepaku
Choroby grzybowe
Wiosna to czas, kiedy chroni się rośliny, które przetrwały w lepszym lub gorszym stanie okres zimy i będą brały udział w powstawaniu plonu. Jest to ochrona konieczna, ponieważ w fazie wydłużania pędu głównego rzepak porażany jest przez grzyby powodujące suchą zgniliznę kapustnych, czerń krzyżowych, czy szarą pleśń, a wszystkie je można zwalczać chemicznie. Niekiedy wiosną zagraża rzepakowi również cylindrosporioza, która także może być w tym czasie ograniczana za pomocą fungicydów, chociaż bardziej skutecznie chorobę tę zwalcza się jesienią.
Objawy suchej zgnilizny występują głównie na starszych liściach, ale również na młodszych mogą pojawić się dość charakterystyczne owalne plamy, na powierzchni, których po kilku dniach powstają czarne, liczne, kuliste owocniki stadium konidialnego grzyba. W tym czasie mogą też być widoczne brązowe lub ciemnobrązowe zagniwające plamy na podstawie łodygi, często w okolicach blizn po liściach. To też są objawy porażenia przez suchą zgniliznę, ale umiejscowione na łodydze. Wcześniej, bowiem grzybnia przerosła tkanki liści i zasiedliła szyjkę korzeniową. Uszkodzenie tkanek w tym miejscu jest o tyle groźne, że powoduje zakłócenia przewodzenia substancji pokarmowych i wody oraz w przyszłości może być przyczyną wylegania roślin.
Gdy zostaną stwierdzone podczas monitoringu takie zmiany chorobowe na liściach i łodygach, jest to wskazanie do wykonania zabiegu opryskiwania. Jednak przed przystąpieniem do oprysku należy stwierdzić, na jakim procencie ocenianych roślin zmiany chorobowe się znajdują. Jeżeli procent porażonych roślin wynosi 10-15, oznacza to, że został osiągnięty próg szkodliwości i jest wskazanie, żeby użyć odpowiedni środek grzybobójczy i zniszczyć skutecznie przyczynę choroby.
Nowe odmiany rzepaku
Zwalczając suchą zgniliznę kapustnych zwalcza się też czerń krzyżowych, którą może powodować kilka gatunków grzybów z rodzaju Alternaria. Choroba objawia się w postaci czarnych, brązowych lub brunatnych plam na liściach, niekiedy otoczonych chlorotyczną obwódką. Na powierzchni plam może też być widoczna luźna czarna grzybnia z trzonkami konidialnymi. Na niektórych plamach pojawiają się koncentryczne linie podobne do słojów ściętego drzewa.
Po zimie, gdy rusza wegetacja, wiele liści jest uszkodzonych przez różne czynniki, np. wahania temperatury, zalegający śnieg, żerowanie szkodników, przejazd maszynami i żerowanie zwierzyny. Takie liście, a wkrótce potem także łodygi, często są porażane przez grzyb powodujący szarą pleśń. Choroba rozpoczyna się od pożółknięcia części liścia uszkodzonego, z czasem plama przybiera barwę brązową, pojawia się mokra zgnilizna, a na powierzchni plamy rozwija się szara grzybnia z trzonkami konidialnymi i porażona tkanka zamiera. Gdy choroba wystąpi na pędzie, po 2-3 tygodniach zostaje on całkowicie zahamowany we wzroście i pokryty szarą grzybnią.
Wybór fungicydu
Wiosną, gdy rusza wegetacja i wydłuża się pęd, temperatura w dzień i w nocy wynosi od kilku do kilkunastu stopni, a to ma znaczenie przy wyborze środka grzybobójczego. W tym terminie zaleca się stosować do oprysków fungicyd składający się z dwóch lub więcej substancji czynnych, które należą do różnych grup chemicznych, a więc o odmiennych mechanizmach działania na zwalczany grzyb i różnie działające w roślinie. Najlepiej, aby jedna substancja czynna działała układowo, a druga wgłębnie lub powierzchniowo. Dobrze też jest, aby środek skutecznie działał w szerszym zakresie temperatur, np. od 8 do 20°C.
Plany na ten rok
Jeśli plantacje rzepaku były chronione jesienią, nie oznacza to, że wiosną nie trzeba będzie zastosować fungicydu. Jednak należy pamiętać, że każdy zabieg powinna poprzedzać lustracja pola i określenie progu ekonomicznej szkodliwości choroby. Obecny monitoring wielu plantacji rzepaku wskazuje, że w tym roku trzeba będzie wiosną wykonać zabieg ochrony chemicznej, ponieważ wiele odmian było już w lutym dość silnie porażonych przez suchą zgniliznę kapustnych. Zaleca się, aby w przypadku stwierdzenia konieczności wykonania oprysku zastosować fungicyd w wyższej zarejestrowanej dawce. Należy też zwrócić uwagę, że niektóre substancje czynne są zalecane tylko do jednokrotnego lub dwukrotnego stosowania w sezonie, jak np. triazole.
- Artykuł ukazał się w miesięczniku "Przedsiębiorca Rolny" nr 3-2018 - ZAPRENUMERUJ
