Chwościk nie odpuszcza burakom
"Aktywność życiowa" chwościka wzrasta wraz ze wzrostem temperatury. Fot_Bogumił Jasiński
Uprawa buraka cukrowego, w stosunku do wielu innych roślin rolniczych, wymaga bardzo starannego nadzoru i szybkiej reakcji na pojawiające się w polu zagrożenia ze strony chorób i szkodników. Jednym z najgroźniejszych jest chwościk.
Patogen ten rokrocznie pojawia się na polach buraka powodując straty w plonach korzeni i cukru. Szkodliwość w poszczególnych latach zależy od warunków pogodowych, skuteczności wybranego systemu ochronnego dostosowanego do lokalnych warunków oraz umiejętności osoby zarządzającej ochroną roślin w gospodarstwie. Wśród nich zasadniczo jedynie przebieg pogody stanowi zagadkę, pozostałe są w pełni znane i przewidywalne.
Nie przegap chwościka!
Na południowym wschodzie zaobserwowano już pierwsze przypadki występowania chwościka buraka. To sygnał do natychmiastowego wykonania zabiegu fungicydowego. Należy go przeprowadzić natychmiast po zauważeniu choćby jednej charakterystycznej plamki z...
Kiedy pojawia się zagrożenie?
Chwościk buraka pojawia się w Polsce, w zależności od rejonu i przebiegu warunków pogodowych, od połowy czerwca do początków sierpnia. Łącząc obserwacje prowadzone przez lata z warunkami pogodowymi jesteśmy w stanie dosyć precyzyjnie wskazać moment pojawienia się zagrożenia ze strony choroby. Wywołujący chwościka grzyb Cercospora beticola jest organizmem ciepło- i wilgociolubnym.
Jego aktywność życiowa wzrasta wraz ze wzrostem temperatury. W zakresie 10-15ᵒC jest bardzo niska, powyżej 15ᵒC zaczyna wzrastać, by osiągnąć najwyższą zdolność do rozwoju i infekowania roślin w zakresie temperatur 25-32ᵒC w ciągu dnia i powyżej 15ᵒC w nocy. Temperaturom tym musi towarzyszyć wysoka wilgotność powietrza, której optimum dla chwościka wynosi 95-100%.
Warunki takie występują w łanie buraka często, szczególnie po opadach deszczu. Gdy wilgoci w glebie jest dużo, mogą utrzymywać się, pomimo braku dalszych opadów, przez dosyć długi okres czasu. Tego typu sytuacja obserwowana była w 2020 r., co miało swoje konsekwencje w rozwoju choroby na plantacjach. Niewątpliwie, poza sygnałami z cukrowni, właśnie obserwacja pogody może znacząco ułatwić zauważenie momentu pojawienia się pierwszych objawów choroby w polu.
W ostatnich latach coraz więcej gospodarstw korzysta z systemów „wczesnego ostrzegania” opartych na obserwacji warunków pogodowych, a oferowanych przez firmy doradcze. Wszystkie metody sygnalizacji należy traktować jako pomocnicze.
Oporność chwościka na fungicydy
Unijne rozporządzenia w ostatnich latach pozbawiły producentów rolnych możliwości korzystania z bardzo wielu substancji czynnych, znacząco ograniczając walkę z agrofagami i zjawiskiem odporności. Problem dotyczy też ochrony buraków...
Decyzję o podjęciu ochrony chemicznej musi podjąć bezpośrednio osoba odpowiedzialna za pola buraczane. Na dużych plantacjach zawsze wysiewanych jest kilka różnych odmian, często pochodzących z różnych hodowli. W tym przypadku, jeszcze przed siewami warto zapoznać się z cechami rolniczo-użytkowymi tych odmian. Wszystkie różnią się między sobą stopniem podatności czy też odporności na chwościka.
Obserwację pól należy rozpocząć od odmian najbardziej podatnych. Fragmentami pól najbardziej zagrożonymi są także te, które położone są najbliżej ubiegłorocznych buraczysk czy też miejsc formowania pryzm.
Przygotuj program ochrony
Ważnym elementem strategii walki z chwościkiem jest wcześniejsze zaopatrzenie się w fungicydy. Pozwoli to na przygotowanie odpowiedniego programu ochrony. Tym bardziej, że każdy plantator doskonale wie, ilokrotnie (średnio) wykonuje zabiegi ochronne. Oczywiście, nie co roku będzie ich tyle samo, jednak należy przyjąć wariant najmniej pożądany przez plantatora, czyli maksymalnej ilości zabiegów koniecznych do wykonania.
Chwościk buraka - nie spóźnić się z zabiegiem
Jednym z głównych czynników decydujących o skuteczności ochrony buraka cukrowego jest właściwy termin oprysku. Rolnik może opierać się na własnych obserwacjach, wspomagać się pomocą doradców agrotechnicznych z cukrowni oraz...
Zasadą doboru preparatów musi być minimalizowanie powtórnego używania tych samych substancji czynnych. Zadanie to jest niestety coraz trudniejsze, na skutek czasem zupełnie niezrozumiałych decyzji UE, wycofującej z rynku kolejne substancje. Utrudnia to skuteczną walkę z chwościkiem ze względu na pojawiające się coraz częściej w populacji tego grzyba odporności.
Zasadniczo chwościk całkowicie uodpornił się już na tiofanat metylu oraz strobilurny. W obu przypadkach odporności te są warunkowane mutacjami genowymi. Zmiany takie są bardzo trwałe i praktycznie nieusuwalne z populacji grzyba. Dlatego stosowanie fungicydów zawierających tylko powyższe substancje czynne jest wyjątkowo ryzykowne.
Także w przypadku innych grup fungicydów działających systemicznie, obserwowane są coraz częstsze odporności chwościka. Z tego powodu najlepszym rozwiązaniem jest użycie do zabiegów ochronnych preparatów dwuskładnikowych. Wskazane jest stosowanie w kolejnych zabiegach różnych substancji czynnych. Jeżeli jest to niemożliwe, należy wprowadzać je do ochrony plantacji przemiennie.
Dodaj preparaty z miedzią
Chwościk po raz drugi
Rolnicy zajęci żniwami nie mogą zapomnieć o ochronie buraka cukrowego. Na południowym wschodzie kraju konieczne było wykonanie już drugiego oprysku fungicydowego przeciwko chwościkowi buraka. Spóźnienie się z wykonaniem zabiegu może mieć...
W ostatnich latach, w których we wszystkich rejonach uprawy obserwowany jest wzrost zagrożenia ze strony chwościka, do zabiegów ochronnych włącza się związki miedzi. Pierwiastek ten działa kontaktowo i wykazuje dobrą skuteczność w zwalczaniu grzyba, bez względu na odporności na systemicznie działające substancje czynne. Ze względu na brak zarejestrowanych fungicydów zawierających miedź, można sięgnąć po nawozy nalistne zawierające jej dużą ilość i dodać do pierwszych dwóch, trzech zabiegów ochronnych.
W takim przypadku należy koniecznie dodawać do cieczy opryskowej adiuwant przeznaczony do stosowania z fungicydami. Umożliwi on lepsze rozprowadzenie miedzi oraz przyklejenie się jej do powierzchni liści. Bardzo ważna jest kolejność wprowadzania poszczególnych składników cieczy opryskowej: adiuwant, miedź, a na końcu preparat grzybobójczy o działaniu systemicznym. W innym przypadku może dojść do wytrącenia się poszczególnych składników, utraty skuteczności ochronnej mieszaniny oraz zapychania się dysz opryskiwaczy.
RAMKA
Ochronę plantacji buraka rozpoczyna się natychmiast po stwierdzeniu pierwszych objawów choroby. Jednak o wykonaniu kolejnych zabiegów musi zadecydować sam plantator na podstawie obserwacji pogody oraz zdrowotności liści na plantacji. Ocena musi być prowadzona regularnie, nie rzadziej niż co kilka dni. Opóźnienie decyzji o kolejnym zabiegu może skutkować sytuacją, która obserwowana była w roku ubiegłym, kiedy to plantacje z daleka wyglądały pięknie, ale starsze okółki liści były systematycznie niszczone przez chwościka. Było to jedną z przyczyn niskiego plonu cukru uzyskanego z naszych pól. Zwykle zabiegi ochronne prowadzi się co około trzy tygodnie. Ochronę późno zbieranych pól należy zakończyć w momencie wyraźnego obniżenia temperatur powietrza, gdyż poniżej 10ᵒC grzyb nie jest już aktywny. Zwykle ma to miejsce pod koniec września.
- Artykuł ukazał się w miesięczniku "Przedsiębiorca Rolny" nr 6 -2021 - ZAPRENUMERUJ
