Skutecznie zapobiec wyleganiu

Środki ochrony roślin mają szeroki wachlarz działania. Insektycydy i fungicydy są tolerancyjne w stosunku do roślin. Herbicydy muszą być tolerancyjne dla roślin uprawnych i fitotoksyczne dla chwastów. Stosunkowo najmniej liczna grupa – retardanty, działają bezpośrednio na wzrost roślin uprawnych i należy je stosować wyjątkowo ostrożnie.

Zboża pozbawione szkodników, ochronione przed działaniem patogenów chorobotwórczych oraz konkurencją chwastów, nie są jeszcze całkowicie bezpieczne. Oprócz ochrony chemicznej, w celu osiągnięcia wysokich plonów, są intensywnie nawożone, zwłaszcza azotem. Ten czynnik może spowodować ich wyleganie i stratę znacznej ilości plonu tuż przed zbiorem. Chcąc zapobiec temu zjawisku należy stosować retardanty.

Co piąty taki sam

Co piąty taki sam to powiedziane w dużym uproszczeniu. Rzeczywiście do skracania zbóż dysponujemy około setką preparatów, reprezentowaną przez pięć substancji czynnych (s.cz.). Jednak liczebnie reprezentowane są w sposób bardzo nieproporcjonalny. Blisko 50 preparatów jako składnik posiada trineksapak etylu, etefon jest reprezentowany przez 25 preparatów, chlorek chlormekwatu przez kilkanaście, a chlorek mepikwatu i proheksadion wapnia odpowiednio przez 3 i 2 produkty. Całość uzupełnia ponad 10 mieszanin fabrycznych złożonych z wyżej wymienionych substancji czynnych. Należy się zdecydować i wybrać jeden ze stu!

Z trineksapakiem etylu

Preparaty zawierające trineksapak etylu produkowane są w kilku formach użytkowych (DC, EC, ME), zawierających różną ilość gramów s.cz. w 1 l preparatu (175, 200, 250, 500). Ma to wpływ na wysokość dawek, chociaż w znacznie mniejszym stopniu na ilość zalecanej substancji czynnej na hektar.

Herbicyd sam nie zadziała

Stosując herbicydy oczekujemy, że w zadowalającym stopniu wyeliminują chwasty z uprawy. Jednak dość często napotykamy przykre „niespodzianki”, kiedy to okazuje się, że po oprysku chwasty nadal pozostają na polu i są w całkiem dobrej...

czytaj więcej

Spośród wszystkich można go stosować najwcześniej, bo już od pełni krzewienia zbóż (oprócz jęczmienia). Do wczesnych zabiegów można zastosować: Chiffchaff, Curve, Haustoris, Meros, Midas, Midas Duo, Moddus, Momos, Power Grain, Proteg, Sonis, Stunt, Tri-Turbo, Windsar (wszystkie 250 EC), Terplex 200 EC oraz Moddus Start i Sonis Start (obydwa 250 DC). W praktyce oznacza to, że na plantacjach o bujnym wzroście, do zabiegów można przystąpić zaraz po ruszeniu wegetacji. W tym okresie nie zawsze występują korzystne temperatury do działania retardantów. Wówczas należy zwrócić uwagę na środki produkowane w formie użytkowej 250 DC, które są przystosowane do zabiegów już w temperaturze od 5^oC. Pozostałe produkty zaleca się stosować od momentu ustabilizowania się temperatury na poziomie powyżej 8^oC, chociaż za optimum uważa się przedział 10-15^oC. Korzystnym elementem jest wykonanie zabiegu w warunkach silnego nasłonecznienia, które powinno się utrzymywać przez kilka dni po oprysku. Preparaty zawierające trineksapak etylu zalecane są również w późniejszych fazach rozwojowych zbóż. Najczęściej zalecanym terminem jest faza od momentu zakończenia krzewienia do całkowitego wykształcenia liścia flagowego (BBCH 29-39). Trzy spośród wszystkich preparatów zawierających trineksapak etylu (Moddus Flexi, Moddus Start, Sonis Start) można stosować w okresie poprzedzającym kłoszenie (BBCH 49), gdy widoczne są pierwsze ości. Trineksapak etylu jest zarejestrowany w czterech podstawowych zbożach ozimych, jarych i formach objętych zaleceniami dla upraw małoobszarowych, jednak należy zwrócić uwagę na zróżnicowane dawki i terminy stosowania.

Jęczmień bez chlorków

W formie chlorków zalecane są dwa typy retardantów: chlorek chlormekwatu i chlorek mepikwatu. Obie substancje nie są selektywne w stosunku do jęczmienia.

Chlorek chlormekwatu zalecany jest w stosunkowo krótkim okresie od zakończenia krzewienia do fazy drugiego kolanka (BBCH 30-32). Wyjątek stanowią środki CCC 750 i Stabilan 750 SL zarejestrowane w życie od pierwszego kolanka do fazy początku rozwoju liścia flagowego (BBCH 31-37). Pierwsze efekty działania są widoczne już przy 7^oC, jednak za optymalny przedział uważa się zakres 10-15^oC. W temperaturze powyżej 18 do 25^oC zaleca się stosować dawki niższe spośród zalecanych. Słoneczna pogoda korzystnie wpływa na efektywne działanie, należy jednak unikać zabiegów podczas suszy.

Zabieg ekonomiczny i bezpieczny

Przyglądając się ziarnom przeznaczonym do siewu nie można "na oko" stwierdzić, że potrzebują ochrony. Często wyglądają zdrowo, ale to tylko pozory, które mylą. Zarówno na powierzchni, jak i we wnętrzu ziarniaków mogą...

czytaj więcej

Chlorek mepikwatu jest reprezentowany przez trzy identyczne preparaty (Invister 300 SL, Mepik 300 SL i Regulato 300 SL), zalecane do skracania źdźbła pszenicy i pszenżyta od zakończenia krzewienia do momentu poprzedzającego kłoszenie (BBCH 30-49). Ma podobne wymagania pod względem temperatury (minimum 7^oC, optimum 10-5^oC). Nie wymaga słonecznej pogody, równie dobrze działa podczas zachmurzenia.

Proheksadion wapnia także pojedynczo

Przez długi okres proheksadion wapnia był dostępny tylko jako komponent mieszanin zalecanych do skracania źdźbła. Aktualnie jest reprezentowany przez dwa identyczne preparaty – Fabulis OD oraz Yawl. Oba produkty są zalecane tak samo, w dawce 1,5 l/ha od końca krzewienia do całkowicie wykształconego liścia flagowego (BBCH 29-39) w czterech podstawowych zbożach ozimych oraz w pszenicy orkisz i twardej (zalecenia dla upraw małoobszarowych). Według etykiet, środków nie należy stosować w okresie wyjątkowo niskich lub wysokich temperatur, czyli za optimum należy uznać przedział 10-20^oC.

Bez pośpiechu z etefonem

Etefon jako jedyny wśród retardantów jest związkiem chemiczny wpływającym na tworzenie się etylenu czyli hormonu starzenia. Zastosowany skraca jedynie międzywęźla, na które został zastosowany, w przeciwieństwie do inhibitorów giberelin, które dodatkowo skracają międzywęźla młodsze, dopiero rozwijające się. Zalecany jest we wszystkich zbożach, ale nie wcześniej niż w fazie pierwszego kolanka (BBCH 31). Terminy graniczne należą rzeczywiście do późnych. Środki: Baia P, Coryx, Etheguard, Ormet można aplikować do końcowej fazy nabrzmiewania pochwy liściowej liścia flagowego (BBCH 45), Ephon Top do okresu poprzedzającego kłoszenie (BBCH 49), a Grassrooter nawet do początku fazy kłoszenia (BBCH 51). Etefon efektywnie działania w przedziale 15-20^o C, nie zaleca się wykonywania zabiegów w temperaturze niższej niż 12^oC i wyższej niż 25^oC. Słoneczna pogoda znacznie poprawia jego działanie. Działa krótko, 2-5 dni na pędy, na które został zastosowany.

Złożone metody skracania

Efekt skracania źdźbła można również uzyskać dzięki stosowaniu fabrycznych i zbiornikowych mieszanin substancji czynnych redukujących wzrost zbóż oraz po aplikacji dawek dzielonych. Mieszaniny są zalecane (podobnie jak stosowanie jednokrotne) w celu zwiększenia redukcji wysokości roślin i ograniczenia wylegania, Ogólnym zaleceniem dawek dzielonych jest możliwość zastosowania dwóch zabiegów taką samą substancją czynną lub wykorzystanie dwóch różnych substancji czynnych. Dawki można podzielić na dwie równe części lub zastosować 1/3 dawki w warunkach niesprzyjających wzrostowi, a po upływie 5-8 dni pozostałą część. W warunkach sprzyjających wzrostowi należy postąpić odwrotnie, stosując do pierwszego zabiegu 2/3 dawki. Poniżej kilka przykładów.

Mieszaniny fabryczne:

• najbardziej uniwersalną mieszaniną jest proheksadion wapnia z chlorkiem mepikwatu (Canopy, Imago Pro 350 SC, Medax Top 350 SC, Tapino). Preparaty zawierające te substancje czynne są identycznie zalecane w czterech podstawowych zbożach. Należy je stosować w fazie BBCH 30-39, w dawce 0,8-1,25 l/ha;
• podobny wariant – proheksadion wapnia + trineksapak metylu (Medax Max, Percival, Serenium) zalecany jest również w czterech podstawowych zbożach, ale w innych terminach i dawkach. W pszenicy i pszenżycie w BBCH 29-32, w dawce 0,3-0,75 l/ha, a w jęczmieniu i życie w BBCH 29-39, w dawce 0,5-1,0 l/ha;
• mieszaninę etefonu z chlorkiem mepikwatu (Swim) można stosować w jęczmieniu i pszenicy w fazie BBCH 31-39, w dawce 2,0 l/ha;
• zbliżona w składzie mieszanina etefonu z chlorkiem chlormekwatu z (Chlormephon PL, Ormet Extra) zalecana jest również w pszenicy i jęczmieniu w dawce 2,0 l/ha, ale w fazie BBCH 32-36.

Mieszaniny zbiornikowe:

• mieszaninę chlorku chlormekwatu i trineksapaku etylu można uzyskać stosując łącznie CCC 720 SL (chlorek chlormekwatu) z jednym z trzech środków: Nexa 500 EC lub Regullo 500 EC lub Tregus 500 EC (trineksapak etylu). Kombinacja jest zalecana w pszenicy w dawce 1,0 + 0,15 l/ha, w fazie BBCH 29-33;
• te same trzy środki: Nexa 500 EC lub Regullo 500 EC lub Tregus 500 EC (trineksapak etylu) można dowolnie łączyć (każdy z każdym) z retardantami: Invister 300 SL lub Mepik 300 SL lub Regulato 300 SL (chlorek mepikwatu). Zalecane są także w pszenicy w tej samej fazie BBCH 29-33, w dawce 0,15 + 1,0 l/ha;
• w pszenicy zalecana jest również mieszanina chlorku chlormekwatu (Antywylegacz płynny 675 SL) z niektórymi preparatami zawierającymi trineksapak etylu w formulacji 250 EC (np.: Felix, Haustoris, Ksapak, Midas Duo, Moddus, Power Grain, Proteg, Tri-Turbo, Windsar). Kombinacje te zalecane są w pszenicy w fazie BBCH 31-33, w dawce 1,0 + 0,3 l/ha;
• jeszcze bardziej rozbudowana mieszanina to łączny zabieg preparatem Medax Top 350 SC (chlorek mepikwatu + proheksadion wapnia – mieszanina fabryczna) z preparatem Cycocel 750 SL lub Pro-3C (chlorek chlormekwatu). Ta kombinacja jest zalecana w pszenicy i życie w fazie BBCH 30-32, w dawce 1,0 + 0,6 l/ha.

Dawki dzielone:

• w pszenicy będącej w fazie pierwszego do drugiego kolanka (BBCH 31-32) można zastosować Antywylegacz płynny 675 SL (chlorek chlormekwatu) w dawce 2,0 l/ha, a następnie po kilku dniach do fazy początku wykształcenia liścia flagowego (BBCH 37) można wykonać zabieg jednym z preparatów zawierających etefon formulacji 480 SL (np.: Cerone, Ephon Top, Etefo, Etephon, Nutefon, Redukt, Retar) w dawce 0,5 l/ha;
• podobny wariant w pszenicy, pod względem składu, przewiduje zastosowanie jakiegokolwiek preparatu zawierającego chlorek chlormekwatu w dawce 900 g s.cz./ha, w terminie BBCH 30, a następnie niektóre z preparatów zawierających etefon (np.: Baia P, Coryx, Etheguard, Ormet) w okresie od fazy widocznego liścia flagowego do końcowej fazy nabrzmiewania pochwy liściowej liścia flagowego, czyli późnej fazy rozwoju kłosa (BBCH 37-45) w dawce 0,5 l/ha;
• w dawkach dzielonych, w pszenicy, pszenżycie i życie można również stosować proheksadin wapnia (Fabulis OD, Yawl). Zalecany jest w trzech wariantach dawek: 2 x 0,75 l/ha; 0,5 i 1,0 l/ha lub 1,0 i 0,5 l/ha. W jęczmieniu ozimym jest zalecany podobnie z pominięciem dawki 2 x 0,75 l/ha. W przypadku dawek dzielonych odstęp pomiędzy zabiegami to minimum 7 dni zakładając, że pierwszy zabieg zostanie wykonany w fazie BBCH 29-32, a drugi w BBCH 37-39. Sumarycznie dawki nie mogą przekraczać 1,5 l/ha.;
• preparaty zawierające trineksapak etylu w formulacji 500 EC (Nexa, Regullo, Tregus) zalecane w czterech podstawowych zbożach, w pszenicy można stosować w dawkach dzielonych. Kolejne dwa zabiegi należy wykonać każdorazowo dawką 0,15 l/ha, w fazach od końca krzewienia do trzeciego kolanka (BBCH 29-33) i od fazy trzeciego kolanka do fazy całkowicie rozwiniętego liścia flagowego (BBCH 33-39). W praktyce to okres 7-25 dni.

Zalecenia stosowania retardantów jednoskładnikowych

* j – jęczmień, p – pszenica, pż – pszenżyto, ż – żyto

Artykuł ukazał się w wydaniu 03/2023 miesięcznika "Przedsiębiorca Rolny". ZAPRENUMERUJ