Bonitacja gleb pod łąkami i pastwiskami
Fot. Arkadiusz Artyszak
Na trwałych użytkach zielonych (TUZ) wyróżnia się sześć klas bonitacyjnych gleby: I, II, III, IV, V i VI. Kryteria podziału to: budowa profilu glebowego, potencjalne możliwości produkcyjne gleby, skład botaniczny roślin oraz ich wydajność, warunki klimatyczne, ukształtowanie terenu, dostępność, kamienistość, zabagnienie.
- Klasa I (użytki zielone najlepsze) – trwałe użytki zielone na glebach mineralnych, zasobnych w próchnicę o trwałej strukturze, przewiewnych, przepuszczalnych i zasobnych w składniki pokarmowe. Powierzchnia jest równa, bez kamieni, kęp i zarośli. Stosunki wodne są korzystne i możliwe do uregulowania. W runi więcej niż 80% stanowią wartościowe trawy i rośliny motylkowe, ziół i chwastów jest do 13%, a turzyc do 3%. Łąki są przeważnie trzykośne i dają 5 t siana dobrej jakości z hektara.
- Klasa II (użytki zielone bardzo dobre) – trwałe użytki zielone położone na glebach mineralnych i mułowo-torfowych, o podobnych właściwościach jak w klasie I, lecz bez pełnej możliwości regulowania stosunków wodnych. W składzie runi jest więcej niż 50% dobrych traw i motylkowych, ziół i chwastów do 35%, turzyc do 5%. Łąki są co najmniej dwukośne, o wydajności nie mniejszej niż 4 t siana dobrej jakości z hektara. Klasa I i II tworzą kompleks użytków zielonych bardzo dobrych i dobrych.
- Klasa III (użytki zielone dobre) – trwałe użytki zielone na glebach mineralnych i mułowo-torfowych o właściwościach fizycznych i chemicznych gorszych, niż w klasie I i II, oraz na glebach torfowo-murszowych, wytworzonych z torfów niskich o uregulowanych stosunkach wodnych. Mają powierzchnię równą, ale roztopy mogą okresowo utrudnić do nich dostęp. Okresowo na glebach mineralnych może być za sucho lub za mokro. W runi jest ponad 15% wartościowych traw oraz roślin motylkowych. Główną masę stanowią trawy średniej jakości. Zioła, chwasty i turzyce stanowią nie więcej niż 50%. Z hektara zbiera się średnio 3 t siana średniej jakości.
- Klasa IV (użytki zielone średniej jakości) – trwałe użytki zielone na glebach, takich jak w klasie III, o zbliżonych właściwościach fizycznych i chemicznych. Występują one jednak w gorszych warunkach, utrudniających gospodarowanie na skutek zakrzaczenia, lub też dużej ilości kamieni, pni. Stosunki wodne w glebach tej klasy są wadliwe z powodu niedoboru lub nadmiaru wody. W składzie runi trawy wartościowe (bardzo dobre i dobre) stanowią ponad 6%, turzyce poniżej 60%, trawy średnie i gorszej jakości oraz zioła poniżej 34%. Łąki te są przeważnie jednokośne i dają przeciętnie 2 t siana średniej i niskiej jakości z hektara. Klasa III i IV należą do kompleksu użytków zielonych średnich.
- Klasa V (użytki zielone słabe) – trwałe użytki zielone na glebach mineralnych, słabo próchnicznych, ubogich w składniki pokarmowe, zbyt suchych lub zbyt wilgotnych przez większość okresu wegetacji, mułowo-torfowych i torfowych, zbyt mokrych. Mają powierzchnię nierówną i kępiastą, dużo kamieni i pni, przez co ich użytkowanie jest utrudnione. W składzie runi przeważają turzyce i gorsze trawy, traw wartościowych jest 5-6%, a traw średniej i niskiej jakości 20%. Łąki tej klasy są zachwaszczone, jednokośne i dają 1,5 t słabej jakości z hektara.
- Klasa VI (użytki zielone najsłabsze) – trwałe użytki zielone, będące częściowo nieużytkami, na glebach torfowych i torfowo-murszowych silnie zmurszałych, lub na glebach mineralnych albo torfowych, stale podtapianych, trudno dostępnych, gdzie zbiór siana odbywa się jedynie ręcznie. Porośnięte są głównie turzycami, chwastami i trawami niskiej jakości. Dają 1,5 t siana najgorszej jakości z hektara. Łąki i pastwiska klasy V i VI zalicza się do kompleksu użytków zielonych słabych i bardzo słabych.
