Drakońskie kary za odmowę wydania państwowych gruntów

Federacja Związków Pracodawców - Dzierżawców i Właścicieli Rolnych przedstawiła uwagi do ministerialnego projektu ustawy o zmianie ustawy o kształtowaniu ustroju rolnego oraz zmianie niektórych innych ustaw z 21 listopada.

Warto podkreślić, że wyniku nowelizacji zostaną wprowadzone zmiany m.in. w następujących ustawach:  o kształtowaniu ustroju rolnego; o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa; wstrzymaniu sprzedaży nieruchomości Zasobu Własności rolnej Skarbu Państwa oraz zamianie innych ustaw, a także Krajowym Ośrodku Wsparcia Rolnictwa.

Organizacja, która zrzesza gospodarstwa wielkoobszarowe podkreśla, że wiele z zaproponowanych rozwiązań prawnych jest nie do przyjęcia, a państwo powinno kształtować zasady ustroju rolnego mając na uwadze "zachowanie potencjału produkcyjnego, bezpieczeństwo żywnościowe kraju".

"Oba wspomniane aspekty mają istotne znaczenie dla aktualnej sytuacji. W wymiarze ekonomicznym państwo powinno eliminować konflikty społeczne, które mogą powstawać w przypadku niekontrolowanych wzrostów cen żywności, a takie mogą wystąpić w przypadku, gdy potencjał produkcyjny i bezpieczeństwo zostaną naruszone" - zaznacza Federacja.

Zdaniem organizacji, należy lepiej doprecyzować w jakich konkretnie sytuacjach Krajowy Ośrodek może nabywać (na własność Skarbu Państwa) odpłatnie albo nieodpłatne nieruchomości lub ich części oraz przedsiębiorstwa lub zorganizowane części przedsiębiorstw w rozumieniu Kodeksu cywilnego. Pobierz projekt ustawy

Ustawodawca do projektu ustawy wprowadza trzy rozwiązania (sankcje): fiskalne; cywilne; i karne - których wyłącznym celem jest przymuszenie dzierżawców do zwrotu dzierżawionych nieruchomości rolnych na wezwanie KOWR. W przypadku tzw. bezumownego użytkowania państwowych gruntów obowiązująca dziś 5-krotność czynszu wzrośnie do 30-krotności.

"W uzasadnieniu ustawy brakuje oceny skutków regulacji. Z treści uzasadnienia nie wynika, dlaczego nastąpił tak znaczny wzrost czynszu. Paleta sankcji, które mogą być użyte przez KOWR w stosunku do dzierżawcy w związku z odmową wydania nieruchomości nie znajduje uzasadnienia. Ustawa nie przewiduje sytuacji, w których odmowa wydania nieruchomości rolnej ma uzasadnienie prawne" - zauważa Federacja.

Zdaniem organizacji, ustawodawca w sposób "nieprzemyślany" wprowadza do relacji cywilno-prawnej regulacje karne. "Brak jest uzasadnienia prawnego do wprowadzenia odpowiedzialności karnej w stosunku do osób, które objęły w posiadanie nieruchomość rolną Zasobu bez tytuły prawnego i pomimo wezwania, nie wydały tej nieruchomości KOWR" - zauważa Federacja Związków Pracodawców - Dzierżawców i Właścicieli Rolnych.

"Co istotne przepis nie różnicuje sytuacji podmiotów, które objęły nieruchomość w posiadanie mając ku temu tytuł prawny, a tytuł utraciły z uwagi na nieprzedłużenie okresu dzierżawy, a jednocześnie pozostają w sporze cywilno-prawnym z KOWR" - czytamy w wystąpieniu.

Oprócz szczegółowych zmian prawnych dotyczących ustawy, zaprezentowano także dziesięć uwag o charakterze bardziej ogólnym.

1. Nabycie nieruchomości, udziałów/akcji oraz sposób określania ceny

Ustawa przewiduje sytuacje, w których Krajowy Ośrodek może nabywać na własność Skarbu Państwa nieruchomości rolne oraz akcje i udziały w spółkach prawa handlowego, które są właścicielami lub użytkownikami wieczystymi nieruchomości rolnych (vide art. 1 pkt 12 projektu ustawy).

Uzasadnieniem dla nabycia udziałów/akcji jest realizacja zadań określonych w ustawie. Ustawa w bardzo nieprecyzyjny sposób określa zadania, co może prowadzić do sytuacji, w której KOWR w uznaniowy skorzysta z prawa przyznanego przez ustawę, uzasadniając jego realizację zdaniami ustawy, które są niejasne i nieprecyzyjne.

Skoro ustawodawca z prawa KOWR robi wyjątek, a nie regułę to należałoby do ustawy wprowadzić zamknięty katalog sytuacji, w których KOWR może skorzystać z przysługującego mu uprawnienia, bo w przeciwnym razie dochodziło będzie do wywłaszczenia.

Ponadto projektowany przepis (vide art. 1 pkt 12 projektu ustawy) w sposób nieprecyzyjny określa sposób ustalania ceny po jakiej KOWR nabędzie nieruchomości rolne, akcje/udziały.

W ocenie Federacji należy wykreślić zwrot "uwzględniających ich obciążenia". Użycie przez ustawodawcę zwrotu "po cenie odpowiadającej ich wartości rynkowej" jest wystarczające i poprawne.

2. Podwyższenie kapitału zakładowego, umorzenie udziałów/akcji

W ocenie Federacji, w przypadku gdy w spółkach prawa handlowego dochodzi do podwyższenia kapitału zakładowego, umorzenia udziałów/akcji, KOWR nie powinny przysługiwać żadne uprawnienia do nabycia nieruchomości, nabycia akcji/udziałów.

3. Zasiedzenie

KOWR nie powinien ingerować w administracyjny sposób w stosunki cywilno- prawne. W przypadku, gdy osoba trzecia zasiaduje (art. 172 - 176 k.c.) nieruchomość rolną należącą do Skarbu Państwa, Skarb Państwa może skorzystać z odpowiednich przepisów ustawy Kodeks cywilny, żeby chronić swoje prawa.

Sankcje przewidziane w projekcie ustawy prowadziły będą do pozbawienia praw przysługujących podmiotom zasiadującym nieruchomości w obawie przed odpowiedzialnością karną, finansową.