Samotni rolnicy dyskryminowani. RPO interweniuje u ministra
Rolnicy, którzy są osobami samotnymi, nie mogą liczyć na pomoc finansową państwa wobec szkód spowodowanych zjawiskami pogodowymi. W sposób nieuzasadniony racjonalnymi przyczynami różnicuje to rolników ze względu na stan cywilny - wskazuje rzecznik praw obywatelskich (RPO) Marcin Wiącek, który wystąpił w tej sprawie do ministra rolnictwa.
Do RPO wpływają skargi na par. 13zs rozporządzenia Rady Ministrów z 27 stycznia 2015 r. w sprawie szczegółowego zakresu i sposobów realizacji niektórych zadań Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa. Wynika z niego, że pomoc jest przyznawana w celu wsparcia finansowego rodziny, której zagraża utrata płynności finansowej.
„Przez rodzinę należy rozumieć osoby pozostające w faktycznym związku, wspólnie zamieszkujących i gospodarujących. Na tej podstawie ARiMR odmawia rolnikom - osobom samotnym - pomocy finansowej w związku ze szkodami rolnymi spowodowanymi zjawiskami pogodowymi” – wskazuje w swoim serwisie informacyjnym RPO.
Resort rolnictwa odpowiedział RPO ws. interwencyjnego odbioru zwierząt. Będzie zmiana?
W przekonaniu rzecznika, wspomniany par. 13zs rozporządzenia, jak i wynikające z niego odmowy przyznawania pomocy osobom samotnym, naruszają zasadę równości i zakaz dyskryminacji (art. 32 ust. 1 i 2 Konstytucji, art. 14 Europejskiej Konwencji Praw Człowieka oraz art. 21 ust. 1 Karty Praw Podstawowych UE).
Już we wcześniejszych wystąpieniach do Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi dotyczących aplikacji suszowej - w 2022 r. i 2023 r. - RPO wskazywał na wykluczenie osób samotnych z programu wsparcia producentów rolnych poszkodowanych w wyniku suszy. Jednak w odpowiedzi z 3 lutego 2023 r. resort nie odniósł się do celowości rozróżnienia sytuacji rolników samotnych i żyjących w rodzinach w odniesieniu do publicznej pomocy finansowej.
„Wobec kolejnych skarg samotnych rolników problem został poddany w Biurze RPO głębszej analizie. Doprowadziła ona do wniosku, że par. 13zs rozporządzenia w sposób nieuzasadniony racjonalnymi przyczynami różnicuje rolników ze względu na stan cywilny. Mniej korzystnie traktuje bowiem osoby samotne niż żyjące w rodzinach, a są one w porównywalnej sytuacji, jaką jest ubieganie się o pomoc finansową w obliczu zagrożenia utraty płynności finansowej w związku ze szkodami” – zwraca uwagę rzecznik.
I przypomina, że zasada równości oraz zakaz dyskryminacji znajdują podstawę w art. 32 ust. 1 i 2 Konstytucji RP. A ich istotą jest równe traktowanie podmiotów znajdujących się w takiej samej sytuacji lub należących do tej samej kategorii (klasy podmiotów).
RPO po raz kolejny za niekonstytucyjnością przepisów o wyłączaniu z dzierżaw 30 proc. ziemi rolnej
„Podmioty znajdujące się w podobnej sytuacji powinny być traktowane w sposób podobny, według jednakowej miary, bez zróżnicowań dyskryminujących i faworyzujących. Jeśli dochodzi do odmiennego traktowania podmiotów o podobnej sytuacji, to trzeba uzasadnić, że zróżnicowanie było usprawiedliwione – było obiektywne i racjonalne uzasadnione” – podkreśla RPO.
Jak dodaje, w ten sam sposób należy rozumieć zasadę równości i odstępstwa od niej na gruncie prawa międzynarodowego, zwłaszcza że w świetle art. 21 Karty Praw Podstawowych UE państwa członkowskie są obowiązane do przestrzegania zakazu wszelkiej dyskryminacji na każdym etapie wdrażania programów i projektów finansowanych z funduszy Unii Europejskiej.
„A wszyscy rolnicy poszkodowani negatywnymi zjawiskami atmosferycznymi i znajdujący się w obliczu zagrożenia utraty płynności finansowej należą do tej samej grupy i są w podobnej sytuacji. Dlatego podział na osoby samotne i żyjące w rodzinach, i przyznanie publicznej pomocy finansowej tylko drugiej grupie, jest odstępstwem od zasady równości, które nie może być uznane za dopuszczalne” – zaznacza rzecznik.
I wylicza, że - po pierwsze - zróżnicowanie to nie jest relewantne. Nie znajduje ono bowiem racjonalnego uzasadnienia w świetle celu regulacji. Osoby samotne można uznać nawet za bardziej narażone na utratę płynności, gdyż nie mają możliwości wsparcia od innych członków rodziny.
Od 1,5 tys. zł do 6 tys. zł na hektar dla poszkodowanych rolników. Znamy szczegóły pomocy
Po drugie: za niedopuszczalne wydaje się przyjęcie jako podstawy rozróżnienia statusu cywilnego. Posługiwanie się tym kryterium nie jest wykluczone, ale musi być racjonalnie uzasadnione kontekstem sprawy.
Po trzecie: art. 4 ust. 6 ustawy o ARiMR stanowi, że Rada Ministrów określi w drodze rozporządzenia szczegółowy zakres i sposoby realizacji ustawowych zadań ARiMR, w tym warunki i tryb udzielania wsparcia w ramach tych zadań, mając na względzie priorytety polityki państwa w zakresie rolnictwa, rozwoju wsi i rynków rolnych oraz efektywne wykorzystanie środków finansowych. Ustawowe zadania ARiMR nie są z kolei podmiotowo ograniczone do wspierania rodzin. Z przepisów ustawy nie wynika zatem nakaz zawężenia pomocy finansowej do rodzin. Oznacza to, że źródłem dyskryminacji są wyłącznie przepisy rozporządzenia o ARiMR.
„Rzecznik prosi pana ministra o podjęcie inicjatywy zmiany par. 13zs rozporządzenia dla zapewnienia równego traktowania samotnych rolników w zakresie dostępu do pomocy w obliczu zagrożenia utratą płynności finansowej w związku ze szkodami rolnymi spowodowanymi zjawiskami pogodowymi” – brzmi wystąpienie RPO do ministra rolnictwa Czesława Siekierskiego.
- Agrobiznes bez tajemnic. Zamów prenumeratę miesięcznika "Przedsiębiorca Rolny" już dziś
