Polska może być wieprzową potęgą, ale niezbędna jest współpraca

Rekomendacja

Uzasadnienie

Szczegółowe rekomendacje

1

Powołanie niezależnej jednostki klasyfikacyjnej

Zgodnie z klasyfikacją tusz EUROP, oceniana jest jedynie masa i tzw. mięsność, natomiast nie określa się stopnia występowania wad technologicznych mięsa, co z kolei dla usprawnienia funkcjonowania rynku jest niezbędne.

Powołanie zespołu do opracowania zasad klasyfikacji w skład którego weszliby przedstawiciele producentów i przetwórców.

System kwalifikacyjny winien być możliwie koherentny wobec wdrażanych systemów jakości (np.: QAFP)

2

Integracja służb kontroli produkcji, jakości i  bezpieczeństwa produktów pochodzenia zwierzęcego

W obecnym stanie faktycznym i prawnym kompetencje organów kontroli w dużym stopniu się pokrywają. Nierzadko pomiędzy organami brak jest odpowiedniej wymiany informacji, co w skrajnych wypadkach prowadzi do wydawania nawet sprzecznych decyzji kontrolnych.

Dokonanie zmian legislacyjnych w zakresie struktury organów kontroli tego obszaru i doprowadzenie do powołania jednej instytucji skupiającej w sobie kompetencje obecnych instytucji kontrolnych.

3

Powstanie elektronicznej giełdy towarowej tusz i systemu rejestru ich jakości

Wymiana tusz w obecnym stadium rozwoju rynku wieprzowiny w Polsce jest realizowana w oparciu o pośredników, którzy będąc wyspecjalizowanymi przedsiębiorcami są zdolni, przy braku innych dostępnych na rynku instrumentów pozyskać jednolite pod względem jakościowym partie surowca. Jednocześnie działania pośredników hamują procesy integracyjne producentów i mają znaczący wpływ na kształtowanie cen rynkowych.

Stworzenie takiego systemu pozwoliłoby również wykorzystać finansowe instrumenty pochodne między innymi w oparciu o grupy producenckie; co z kolei miałoby wpływ na siłę finansową branży.

Wprowadzenie takiej platformy skorelowane być winno z utworzeniem systemu kwalifikacyjnego, o którym mowa w rekomendacji 1.

System elektronicznej giełdy towarowej winien być zrealizowany w oparciu o dotychczasowe doświadczenia (między innymi POLSUS) w integracji z dotychczasowymi działaniami informatyzacji wsi.

Rekomendacja winna korespondować z rekomendacjami 4 i 5.

4

Zawieranie długoterminowych umów kontraktacyjnych pomiędzy producentami i przetwórcami

Zawieranie kontraktów ad hoc na rynku wieprzowiny, jak i innych produktów rolnych nie pozwala na stabilizację cen, jak i utrudnia, czy wręcz uniemożliwia ich przewidywalność. Powoduje to, że opłacalność produkcji jest nie do ustalenie zarówno w krótszej, jak i dłużej perspektywie czasu. Jednocześnie stosunkowo niewielka liczba tego typu  kontaktów determinuje rolę pośredników i ich udział w kształtowaniu ceny.

Długoterminowa kontraktacja umożliwiłaby również intensyfikacje integracji poziomej. 

Opracowanie i wdrożenie, w oparciu o zbudowanie elektronicznej giełdy towarowej oraz zwiększenie systemu zachęt do zawierania kontraktów długoterminowych, programu promocji kontraktowania długoterminowego.

Opracowanie i wdrożenie, w porozumieniu z instytucjami finansowymi produktów finansowych dla wspierania rozwoju produkcji rolnych w oparciu o długoterminowe umowy kontraktacyjne.

Przeprowadzenie szkoleń i opracowanie materiałów propagujących zawieranie tego typu umów.

5

Stworzenie korzystniejszych warunków finansowania produkcji rolnej, głównie poprzez wdrożenie i upowszechnienie nowoczesnych instrumentów finansowych związanych z obrotem artykułami rolnymi w tym wieprzowiną, w postaci między innymi kontraktów terminowych i struktur z udziałem producentów, przetwórców, instytucji finansowych oraz dostawców środków produkcji rolnej.

Jedną ze wskazywanych często bolączek polskiego sektora rolnego w tym producentów i przetwórców wieprzowiny jest brak dostępu do kapitału, umożliwiającego, czy to zwiększenie produkcji czy jej opłacalności.

Na polskim rynku rolnym w umiarowym stopniu obecne są nowoczesne instrumenty finansowe pozwalające optymalizować obrót artykułami rolnymi jak i  pozyskiwać w oparciu o nie dodatkowych środków na produkcję rolną.

Wypracowanie, przy udziale instytucji finansowych, instrumentów finansowych dostosowanych do obecnej sytuacji rynku rolnego umożliwiających prowadzenie obrotu takimi instrumentami.

Działania te winny być prowadzone etapowo w korelacji z działaniami podejmowanymi zgodnie z rekomendacjami 3 i 4.

6

Konsolidacja producentów rolnych między innymi poprzez tworzenie grup producenckich lub porozumień o wspólnych sprzedażach.

Konsolidacja przetwórców poprzez doprowadzenie do specjalizacji poszczególnych zakładów mięsnych, celem zwiększenia efektywności produkcji.

Na rynku realizowane są przedsięwzięcia w postaci grup zakupowych skupiających niezależne podmioty zajmujące się obrotem towarowym. Takie porozumienie obowiązują również na rynku wieprzowiny. Możliwym jest stworzenie analogicznych organizacji wspierających wspólne zbywanie produktów przez producentów.

Pochodna tezy o konsolidacji branży dystrybucji spożywczej z projektu ustawy PSL o zwalczeniu nieuczciwych praktyk rynkowych przedsiębiorców zajmujących się obrotem produktami spożywczymi lub rolnymi wobec dostawców tych produktów

7

Monitorowanie metod „obchodzenia” wspólnotowych regulacji mających zapewnić równość konkurencji na rynku wspólnotowym.

Stały monitoring działań faktycznych i prawnych stosowanych przez poszczególne państwa członkowskie w perspektywy regulacji art. 211 rozporządzenia nr 1308/2013 z dnia 17 grudnia 2013 r. ustanawiającego wspólną organizację rynków produktów rolnych oraz uchylające rozporządzenia Rady (EWG) nr 922/72, (EWG) nr 234/79, (WE) nr 1037/2001 i (WE) nr 1234/2007.

Poszczególne państwa członkowskie Unii Europejskiej podejmują niejednokrotnie działania z pogranicza prawa wspólnotowego, wykorzystując dla ochrony własnego rynku często niespójne lub sformułowane na poziomie zbyt ogólnym normy prawa unijnego. Nierzadko dochodzi również do instumentalizacji prawa unijnego celem osiągniecia celu niezakodowanego i nieprzewidzianego w prawodawstwie wspólnotowym.

Powołanie podmiotu prowadzącego stały monitoring wskazanych działań i prowadzącej upowszechnianie informacji na ten temat.

Ewentualnie stworzenie wsparcia merytorycznego dla istniejących organizacji umożliwiającego im podejmowanie działań w zakresie monitorowania i upowszechniania wyników badań.

Opracowanie i wdrożenie jednolitej platformy wymiany informacji pomiędzy producentami, przetwórcami, instytucjami kontrolnymi (docelowo jedną, zgodnie z rekomendacją 2), UOKiK, i Komisją Europejską, itp.

8

Dopracowanie zasad współpracy z nowoczesnymi kanałami dystrybucji produktów mięsnych.

Biegunowość relacji podmiotów dystrybuujących, zwłaszcza sieci handlowych, rozwijających nowoczesne kanały dystrybucyjne i przetwórców, sprawia, że dialog w zakresie prawideł gry rynkowej jest bardzo utrudniony. Brak aktywności organów powołanych do ochrony konkurencji powoduje konieczność podejmowania samodzielnych działań uczestników.

Opracowanie i alternatywnie wdrożenie lub upowszechnienie zasady dobrej praktyki

w relacjach podmiotów funkcjonujących w łańcuchu dostaw żywności, między innymi w oparciu o obecnie prowadzone pod auspicjami MRIRW.

9

Zwiększenie świadomości i wiedzy osób piastujących funkcje decydenckie w organach władzy publicznej odpowiedzialnych za zapewnienie przestrzeganie zasad uczciwej gry rynkowej na rynku wieprzowiny.

Brak partycypacji w funkcjonowaniu rynku rolnego, wielokrotnie również brak świadomości realiów rynkowych, pozycji poszczególnych uczestników łańcucha dostaw, stanowi utrudnienie, a niekiedy wręcz niemożliwość podejmowania przez organ powołane do zabezpieczenia prawidłowego stosowania reguł konkurencji racjonalnych reakcji na zachowania poszczególnych naruszających w sposób zawoalowany uczestników tego obrotu.

Przeprowadzenie szkoleń opartych na technice case study wskazujących naruszenia reguł uczciwej konkurencji oraz metody stosowane dla utrudnienia możliwości identyfikowania owych działań jako czyny nieuczciwej konkurencji.

Monitorowanie i informowanie organów o zachowaniach naruszających reguły uczciwej konkurencji.

Skonstruowanie i bieżącą rozbudowę katalogu konkretnych zachowań naruszających ideę uczciwej konkurencji.

Zintegrowanie tych działań z działaniami wskazanymi w rekomendacji 7 i 8.

10

Działania zmierzające do stworzenia partnerskich relacji pomiędzy poszczególnymi uczestnikami łańcucha dostaw.

Przyczyną braku transparentnej współpracy i występowania zakłóceń na rynku wieprzowiny i jej przetworów jest między innymi  brak dialogu, regularnej wymiany informacji pomiędzy uczestnikami łańcucha dostaw produktów wieprzowych.

Przeprowadzenie regularnych akcji informacyjnych, szkoleń oraz stworzenie serwisu internetowego lub podserwisu informującego o wzajemnych relacjach pomiędzy uczestnikami łańcucha dostaw.

11

Podjęcie zintegrowanych działań z wykorzystaniem wdrożonych systemów jakości, zmierzające do stworzenia warunków wspierania marek produktów regionalnych.

Obecnie wśród docelowych odbiorców produktów rolnych, w tym wieprzowiny,  dzięki  wzrastającej  zamożności konsumentów, lansowaniu zdrowego trybu życia, promocji   tradycyjnych  smaków i w ogóle  powrotu do tradycji umacniają się tendencję do poszukiwania produktów o wysokiej jakości, ekologicznych nawiązujących nierzadko do tradycji regionalnych. Tendencje te w perspektywie spadku spożycia wieprzowiny i jej przetworów, stanowią szansę, zwłaszcza dla producentów małych i średnich w spieraniu, do zaistnienia i utrwalenia swojej pozycji na danym rynku.

Zachęcenie uczestników łańcucha dostaw do regionalizacji produktów jako elementu wyróżniającego produkt wobec innych obecnych na rynku.

Budowanie warunków wspierania dystrybucji produktów regionalnych przez lokalnych dystrybutorów (w tym operujących w danym regionie dystrybutorów sieciowych) między innymi poprzez stosowanie ulg w opłatach lokalnych na rzecz dystrybutorów podejmujących się dystrybucji tego typu produktów.

Tworzenie sieci dystrybucyjnych lokalnych produktów poprzez integrację kanałów dystrybucyjnych przetwórców mięsa wieprzowego na danym regionie (wspólne sklepy regionalne), jak również innych branż (międzybranżowe sklepy regionalne).