Spółdzielnie energetyczne - sposób na efektywne wykorzystanie OZE

Od sierpnia 2019 r. dyrektor generalny KOWR jest uprawniony do prowadzenia wykazu spółdzielni energetycznych, których przedmiotem działalności może być wytwarzanie energii elektrycznej, ciepła lub biogazu w instalacjach odnawialnego źródła energii, stanowiących własność spółdzielni energetycznej albo jej członków.

Podstawą takiej spółdzielni jest zrzeszenie lokalnego społeczeństwa, jednostek samorządu terytorialnego czy też działających na tym obszarze przedsiębiorców, w celu budowy nowych lub łączenia ze sobą już istniejących instalacji odnawialnych źródeł energii, wykorzystujących lokalnie dostępne zasoby.

Spółdzielnia umożliwia także rozłożenie kosztów inwestycyjnych na większą liczbę podmiotów, tym samym daje możliwość wybudowania wydajniejszych instalacji, zaopatrujących w energię większą liczbę odbiorców.

Uzyskanie statusu spółdzielni energetycznej niesie za sobą wiele korzyści. Spółdzielnia energetyczna, której działalność będzie opierała się na wytwarzaniu energii elektrycznej, może skorzystać z tzw. rozliczenia prosumenckiego.

Oznacza to możliwość wprowadzenia do sieci elektroenergetycznej niewykorzystanej energii w celu jej zmagazynowania, a następnie pobrania tej energii w okresach niedoboru produkcji.

Tego rodzaju spółdzielnia jest zwolniona także z części opłat związanych z dystrybucją energii elektrycznej, tj. opłaty OZE, mocowej i kogeneracyjnej. Dodatkowo, nie ma obowiązku uzyskania i przedstawienia do umorzenia świadectw pochodzenia oraz podlega zwolnieniu od podatku akcyzowego, w przypadku gdy łączna moc zainstalowana energii elektrycznej wszystkich instalacji odnawialnego źródła energii nie przekracza 1MW.

Dla lokalnego społeczeństwa spółdzielnie energetyczne są też ważnym elementem gospodarki, gdyż zaangażowanie przedsiębiorców, rolników i rzemieślników z danego regionu wpływa na pobudzenie aktywność gospodarczej regionu, co z kolei przekłada się na korzyści finansowe pojedynczych członków spółdzielni oraz całych lokalnych społeczności.

Rozwojowi spółdzielczości energetycznej towarzyszy także wzrost akceptacji dla odnawialnych źródeł energii. Dzięki temu zwiększa się świadomość mieszkańców w zakresie możliwości pozyskiwania energii ze źródeł odnawialnych oraz samowystarczalności energetycznej regionu.

W Polsce działalność spółdzielni energetycznych jest regulowana przepisami prawa. Na mocy ustawy o odnawialnych źródłach energii (Dz. U. z 2020 r. poz. 261, z późn. zm.) spółdzielnie energetyczne są uprawnione do wykonywania działalności w zakresie wytwarzania energii elektrycznej, biogazu lub ciepła w instalacjach odnawialnego źródła energii oraz równoważenia ich zapotrzebowania wyłącznie na potrzeby własne spółdzielni energetycznej i jej członków.

• Aby spółdzielnia energetyczna mogła działać musi zostać zarejestrowana w wykazie spółdzielni energetycznych, prowadzonym przez dyrektora generalnego Krajowego Ośrodka Wsparcia Rolnictwa. W tym celu musi spełniać następujące warunki:

1. prowadzić działalność na obszarze gminy wiejskiej lub miejsko-wiejskiej w rozumieniu przepisów o statystyce publicznej lub na obszarze nie więcej niż 3 tego rodzaju gmin bezpośrednio sąsiadujących ze sobą,
2. liczba jej członków nie może być większa niż 1000,
3. w przypadku gdy przedmiotem jej działalności jest wytwarzanie:
a) energii elektrycznej, łączna moc zainstalowana elektryczna wszystkich instalacji odnawialnego źródła energii:
umożliwia pokrycie w ciągu roku nie mniej niż 70% potrzeb własnych spółdzielni energetycznej i jej członków,
nie przekracza 10 MW,
b) ciepła, łączna moc osiągalna cieplna nie przekracza 30 MW,
c) biogazu, roczna wydajność wszystkich instalacji nie przekracza 40 mln m3.

Obecnie w wykazie nie zostały zamieszczone dane żadnej spółdzielni energetycznej. Aby spopularyzować ideę spółdzielni energetycznych KOWR planuje zorganizować cykl szkoleń (webinariów) dotyczący ich zakładania na terenach gmin.

W 2021 r. KOWR zaplanował m.in. przeprowadzenie cyklu szkoleń (webinariów) dotyczących zakładania spółdzielni energetycznych na terenach gmin wiejskich i miejsko-wiejskich, a także pokazywania korzyści, jakie płyną z pozyskiwania energii ze źródeł odnawialnych na poziomie lokalnym.

Celem tego projektu jest popularyzowanie idei spółdzielni energetycznych wśród przedstawicieli samorządów terytorialnych, które mogą być członkami spółdzielni energetycznych, a także źródłem informacji dla mieszkańców, instytucji i przedsiębiorców działających na rynku lokalnym, zainteresowanych tym zagadnieniem.