Długa i ciepła jesień sprzyja rozwojowi i wzrostowi zbóż, ale w tym czasie rozwijają się także grzyby chorobotwórcze.
W ostatnich sezonach wegetacyjnych bez szczególnych analiz meteorologicznych można zauważyć, że jesień jest coraz cieplejsza i dłuższa, a dodatnie temperatury notuje się jeszcze w czasie kalendarzowej zimy. Sytuacja ta ma wpływ na oziminy, organizmy chorobotwórcze i szkodniki, które są wektorami np. chorób wirusowych.
Taki stan pogody ma wpływ na klimat, a to powoduje zmiany w biologii i szkodliwości organizmów chorobotwórczych, co obserwuje się szczególnie w uprawie jęczmienia i wcześniej sianych pszenic, a niekiedy też w pszenżycie.
Długa i ciepła jesień sprzyja rozwojowi i wzrostowi zbóż, ale w tym czasie rozwijają się także grzyby chorobotwórcze. Z kolei mszyce przenoszące wirusy, np. żółtej karłowatości jęczmienia (BYDV) mają więcej czasu, żeby przenosić choroby z rośliny na roślinę.
Skuteczność zabiegów z użyciem środków ochrony roślin zależy w dużym stopniu od warunków pogodowych. Jeżeli terminem zabiegu fungicydowego jest wczesna wiosna, warto wybrać produkt o sprawdzonej skuteczności działania w...
Dominują gatunki ciepłolubne
Ocieplenie klimatu sprzyja rozwojowi grzybów ciepłolubnych, czyli takich, które szybko rozwijają się w wyższych temperaturach. Wpływa to na zmiany w układzie roślina-gospodarz, np. zboża-patogen/grzyb. Jednym z efektów ocieplenia jest wcześniejsze wystąpienie porażenia przez grzyby, które wyznacza z kolei próg szkodliwości i wskazuje na konieczność wykonania zabiegu opryskiwania.
Dzieje się tak, ponieważ w przypadku grzyba powodującego rdzę brunatną (Puccinia recondita) zakres temperatur do infekcji zaczyna się już od 2oC, a kończy na 15oC, a w odniesieniu do sprawcy rdzy żółtej (Puccinia striiformis) wynosi d 10oC do 30oC. W przypadku łamliwości źdźbła (np. Oculimacula yallundae) grzyb najintensywniej zarodnikuje w temperaturze od 5oC do 10oC. Z kolei sprawca pleśni śniegowej (Microdochium nivale) największe straty powoduje w temperaturze około 5oC.
Stąd należy wnioskować, że ocieplenie jesienią może zmniejszyć znaczenie pleśni śniegowej. Jednak nie można spodziewać się, że choroba ta zniknie z plantacji zbóż, bo z dostępnych informacji wynika, że wywołujący ją grzyb jest groźny także w czasie bezśnieżnych zim.
Niebezpieczeństwem dla upraw zbóż ozimych w warunkach ocieplenia klimatu, kiedy gleba jesienią jest słabo uwilgotniona, a temperatura wynosi od 10 do 15oC, są dogodne warunki do rozwoju takich gatunków jak: Fusarium culmorum i Fusarium graminearum, porażających podstawę źdźbła, korzenie i liście zbóż.
Fungicyd Topsin M 500 SC zawiera tiofanat metylowy, substancję czynną z grupy benzimidazoli, która od kilkudziesięciu lat powszechnie wykorzystywana jest do ochrony wielu gatunków roślin uprawnych na całym świecie. Przy użyciu tego...
Konieczny T-0
W warunkach ocieplania klimatu zachodzi wiele zmian ważnych dla ochrony zbóż i innych gatunków roślin uprawnych. Są to np. zmiany w czasie trwania cyklów życiowych patogenów.
Grzyby mogą wytworzyć więcej pokoleń zarodników propagacyjnych zagrażających stanowi zdrowotnemu plantacji już jesienią. Pośrednio zmiana czasu trwania cyklów życiowych patogenów ma też wpływ na skuteczność chemicznego zwalczania chorób.
Rośliny zaatakowane przez choroby, osłabione już jesienią, później reagują obniżeniem plonowania. Dlatego obecnie w wielu gospodarstwach uprawiających intensywnie zboża wykonuje się zabieg T-0, który pozwala ograniczyć lub całkowicie wyeliminować porażenie jęczmienia przez grzyby powodujące takie choroby jak np.: rdza jęczmienia, rynchosporioza zbóż, plamistość siatkowa czy mączniak prawdziwy zbóż i traw. W pszenicy zabieg T-0 uniemożliwia rozwój grzybów powodujących np. rdzę brunatną, brunatną plamistość liści (DTR), septoriozę liści, czy mączniaka prawdziwego zbóż i traw (tabela 1).
Do jesiennych zabiegów w ochronie zbóż zaleca się stosowanie fungicydów zawierających substancje czynne z grup chemicznych, które działają skutecznie w niższych przedziałach temperatur. Ich przykłady podano w tabeli 2.
Należy zwrócić szczególną uwagę na zakres temperatur działania substancji czynnych i pamiętać o wpływie pogody na skuteczność zabiegów. Szczególnie ważne są dni po wykonaniu oprysku.
Tabela 1. Choroby, których objawy mogą wystąpić na liściach zbóż jesienią
|
Choroba/Grzyb
|
Gatunek zboża
|
|
Mączniak prawdziwy (Blumeria graminis)
|
pszenica, jęczmien, żyto, pszenżyto
|
|
Septorioza liści (Septoria spp.)
|
pszenica
|
|
Rdza brunatna (Puccinia recondita)
|
pszenica, żyto
|
|
Rdza jęczmienia (Puccinia hordei)
|
jęczmień
|
|
Rynchosporioza zbóż (Rynchosporium secalis)
|
żyto, pszenżyto, jęczmień
|
|
Plamistość siatkowa (Pyrenophora teres)
|
jęczmień
|
|
Fuzarioza liści (Fusarium spp.)
|
żyto, pszenżyto, pszenica, jęczmień
|
Tabela 2. Przydatność fungicydów w zwalczaniu chorób w terminie T-0
|
Choroba/Grzyb
|
Przykłady substancji czynnych i grup chemicznych o wysokiej skuteczności zwalczania chorób jesienią
|
|
Mączniak prawdziwy (Blumeria graminis)
|
metrafenon, cyflufanamid, proquinazid
|
|
Septorioza liści (Mycosphaerella graminicola, Phaeosphaeria nodorum)
|
protiokonazol, epoksykonazol, triazole + strobiluryny, karboksyamidy, karboksyamidy + triazole
|
|
Rdza brunatna (Puccinia recondita)
|
epoksykonazol, tebukonazol, pikoksystrobina, triazole + strobiluryny, karboksyamidy, karboksyamidy + triazole
|
|
Rdza jęczmienia (Puccinia hordei)
|
epoksykonazol, tebukonazol, pikoksystrobina, triazole + strobiluryny, karboksyamidy, karboksyamidy + triazole
|
|
Fuzarioza liści (Fusarium spp.)
|
triazole, ketoaminy + triazole
|
-
Artykuł ukazał się w miesięczniku "Przedsiębiorca Rolny" nr 9-2019 - ZAPRENUMERUJ
