Ozima, przewódka czy jara?
Trwają zbiory buraków cukrowych i kukurydzy na ziarno, po których rolnicy często wysiewają pszenicę. Rodzi się jednak pytanie: jaką pszenicę wysiać? Ozimą, przewódkę czy jarą?
Uważam, że wysiewanie przewódek czyli odmian jarych pszenicy, które przechodzą jaryzację zarówno przy siewach jesiennych, jak i wiosennych, nie ma żadnego uzasadnienia, choć w tej chwili panuje swoista moda na ich uprawę.
Pszenica: ile siać przy opóźnionym terminie siewu?
O przewadze pszenicy ozimej nad przewódkami świadczą wyniki doświadczeń z siewami późnymi (po 10 listopada) prowadzonymi w ramach badań PDO przez COBORU (tabela 1). Przewódki szczególnie zawiodły w tym roku, gdy zima była krótka, ale mroźna. Dużo lepiej wypadły w 2015 r. Natomiast w 2014 r. też było gorzej.
Uprawa pszenicy jarej to już zło konieczne dla rolników. Trzeba ją siać, gdy siew pszenicy ozimej jest niemożliwy do przeprowadzenia. W części gospodarstwa pszenica jara jest uprawiana z konieczności dywersyfikacji upraw.
Jakość ziarna pszenicy jarej jest co prawda wysoka, ale plony osiągane w praktyce są zdecydowanie niższe. Dopłata za wyższą jakość ziarna w skupie w żadnej mierze nie rekompensuje mniejszych zbiorów.
W badaniach PDO w 2016 r. plon wzorca pszenicy jarej na wysokim poziomie agrotechniki wyniósł 74,8 dt/ha, czyli był o 3,2 dt/ha (4,1 proc.) mniejszy niż przy siewie późnym pszenicy ozimej. Jednak w dwóch poprzednich latach różnice były jeszcze większe na niekorzyść pszenicy jarej. W 2015 r. wzorzec dla pszenicy jarej wyniósł 78,0 dt/ha i było to o 19,9 dt/ha (20,3 proc.) mniej niż dla formy ozimej, zaś w 2014 r. było to 84,8 dt/ha, czyli o 11,3 dt/ha (11,8 proc.) niżej.
Oczywiście plony uzyskiwane w produkcji są dużo mniejsze (tabela 2). W 2016 r. plon pszenicy jarej był niższy o 22 proc. niż ozimej, w 2015 r. o 30 proc., a w 2014 r. o 24 proc.
Główną wadą pszenicy jarej jest duża podatność na susze wiosenne, a te zdarzają się coraz częściej. Nie może bowiem korzystać z zapasów wody pozimowej, jak pszenica ozima. Prognozy ekspertów zgodnie wskazują, że występowanie suszy będzie się nasilać. Pszenica jara ma także zdecydowanie krótszy okres wegetacji niż ozima, więc rośliny mają mniej czasu na wytworzenie plonu.
Tabela. Plonowanie odmian pszenicy ozimej i jarej w późnych siewach w badaniach PDO w latach 2014-2016
|
Odmiany |
Odchylenie, dt/ha |
||
|
2016 |
2015 |
2014 |
|
|
Wzorzec, dt/ha |
78,0 |
97,9 |
96,1 |
|
Pszenica ozima Klasa A Klasa B |
od –13,3 do +2,3 od –14,8 do +3,1 |
od –12,8 do +0,8 od –5,0 do +1,7 |
–11,8 do 4,0 –3,1 do +5,9 |
|
Pszenica jara Klasa A Klasa B |
od –51,5 do –37,4 od –46,8 do –39,0 |
od –12,3 do –0,7 –3,7 |
od –11,5 do –3,4 – |
Źródło: COBORU
Tabela 2. Plonowanie pszenicy ozimej i jarej w produkcji w latach 2014-2016
|
Forma |
dt/ha |
||
|
2016 |
2015 |
2014 |
|
|
ozima |
47,4 |
47,6 |
51,5 |
|
jara |
37,1 |
33,5 |
39,3 |
|
Różnica |
10,3 |
14,1 |
12,2 |
Źródło: GUS
