Możliwości wykorzystania mikrobiologii w uprawie tytoniu
Od pewnego czasu obserwujemy stałe wycofywanie substancji aktywnych stosowanych w ochronie roślin, przy jednoczesnym niemalże braku nowych środków. Problem ten będzie narastał z uwagi na planowane dalsze ograniczenia w ilości substancji aktywnych. Dotyczy to też w dużym stopniu producentów tytoniu.
Zawęża się ilość dopuszczonych do stosowania środków, a także możliwość ich rotacji. Ograniczenia w możliwości chemicznej ochrony roślin skłaniają producentów do poszukiwania alternatyw. Naprzeciw tym problemom wychodzą środki oparte o mikrobiologię.
Jednym z gospodarstw wykorzystującym tego typu środki, jest gospodarstwo rolne państwa Popielec z Zamojszczyzny. Uprawa tytoniu zajmuje w ich gospodarstwie powierzchnię około 3,5 ha. Przyjrzyjmy się zatem jak wykorzystują oni mikrobiologię w uprawie tytoniu, oraz jakie to niesie za sobą korzyści.
Pierwszym etapem uprawy tytoniu jest wyprodukowanie rozsady w tunelach, przy zachowaniu określonych, kontrolowanych warunków. Na końcowym etapie produkcji rozsady (krótko przed wysadzeniem na pole) jest ona podlewana mikrobiologiczną zaprawą SuperPower wykorzystującą bakterie z grupy PGPB (ang. Plant growth promoting bacteria – bakterie promujące wzrost roślin). Choć gleba pełna jest różnego rodzaju grzybów, pierwotniaków, bakterii, promieniowców i glonów, to z reguły są one rozmieszczone nierównomiernie, a także może być zachwiany stosunek między nimi.
Na ogół są one w większości skoncentrowane w ryzosferze, czyli strefie przykorzeniowej. Mikroorganizmy mogą wywierać wpływ na rośliny na trzy sposoby. Oddziaływanie może być korzystne, neutralne lub szkodliwe. Bakterie należące do grupy PGPB są wolnożyjącymi organizmami mogącymi wchodzić w symbiotyczne relacje między nimi a roślinami. Niezależnie od różnic między samymi bakteriami mogą one wpływać na rośliny bezpośrednio oraz pośrednio.
Oddziaływanie bezpośrednie to m.in. zwiększenie ilości dostępnych składników pokarmowych poprzez ich wiązanie, oraz uwalnianie z form trudnodostępnych dla roślin (azot, żelazo, fosfor). Ograniczenie stresów poprzez wytwarzanie i regulację fitohormonów. Rolnik zaznacza tutaj jak dużym stresem dla rośliny jest przesadzenie jej z tunelu/szklarni na pole uprawne. Bakterie PGPB regulując gospodarkę hormonalną zmniejszają ten stres. Syntetyzują one m.in. auksyny, cytokininy oraz gibereliny. Ograniczają również wydzielanie etylenu. Wpływa to na lepszy rozwój zarówno części nadziemnych jak i podziemnych, większy wigor sadzonek oraz na poprawę przyjmowania się rozsady.
Oddziaływanie pośrednie bakterii PGPB to m.in. synteza wielu naturalnych antybiotyków. Pozwalają one ograniczać rozwój patogenów takich jak grzyby, bakterie i wirusy. Bakterie hamują również rozwój patogenów poprzez konkurowanie z nimi o miejsce bytowania i składniki odżywcze. Rolnik wskazuje tu na wysoką zdrowotność plantacji w początkowych fazach po stosowaniu zaprawy.
Nie bez znaczenia jest również odpowiednie przygotowanie stanowiska pod uprawę tytoniu. Gleba powinna odznaczać się uregulowanym odczynem, odpowiednią zasobnością w składniki pokarmowe (szczególnie potasu, którego tytoń potrzebuje najwięcej, a każdy niedobór silnie obniża jakość handlową liści), strukturą gruzełkowatą oraz dobrą przepuszczalnością i brakiem podeszwy płużnej. Aby zapewnić właściwe warunki glebowe oraz przerwać parowanie wody z gleby, rolnik wczesną wiosną stosuje doglebowy oprysk środkiem rewitalizującym glebę Rewital Pro+, po czym płytko uprawia pole. Zawiera on w swoim składzie wysokoskoncentrowane szczepy bakterii mające na celu odzyskanie równowagi życia glebowego, a także mineralizację i humifikację resztek pożniwnych mogących być nosicielami chorób. Dużym ryzykiem jest również możliwość znajdowania się w glebie form przetrwalnikowych zgnilizny twardzikowej.
Zgnilizna twardzikowa - przeciwnik wagi ciężkiej w uprawie tytoniu
Preparat ma na celu wspomóc ich rozkład przez co ogranicza presję choroby. Inną ważną cechą rewitalizatora jest udostępnianie składników pokarmowych z form trudno dostępnych dla roślin oraz poprawa struktury gleby. Drugi zabieg tym preparatem wykonywany jest już po zbiorach, na resztki roślinne.
Wspomniana wcześniej zgnilizna twardzikowa to jedna z najgroźniejszych chorób tytoniu. Ale nie jedyna. Istnieje cały szereg chorób tylko czekających, aby zaatakować plantację przez cały okres wegetacyjny. Problemem z ochroną tytoniu jest jego charakterystyka. Rośliny są wysokie, a ich liście zakrywają międzyrzędzia jeszcze na długo przed uzyskaniem pełnej wysokości, przez co większość plantatorów nie ma możliwości wykonania zabiegów gdy ten, zakryje międzyrzędzia bez niszczenia roślin. Należy również przestrzegać okresów karencji, a tytoń zrywany jest etapami, wraz z dojrzewaniem liści. Aby ograniczyć presję chorób oraz wydłużyć ochronę, w momencie ostatniego możliwego wjazdu na plantację rolnik stosuje środek Baktotarcza P. To kolejny mikrobiologiczny środek wykorzystywany w uprawie tytoniu u państwa Popielec. Wykorzystuje on "efekt zajętego miejsca". Bakterie znajdujące się w preparacie konkurują z patogenami o miejsce i składniki odżywcze ograniczając możliwości ich rozwoju. Indukują również naturalną odporność roślin.
Podsumowując środki mikrobiologiczne w uprawie tytoniu można wykorzystać na szereg sposobów. Ich działanie jest szerokie, a produkty wzajemnie się uzupełniają. W dobie zmniejszania się puli dostępnych środków ochrony roślin, konieczne jest poszukiwanie nowych rozwiązań, niekoniecznie chemicznych.
***
Według danych FAOSTAT, Polska w 2019 roku była drugim producentem liści tytoniu w Unii Europejskiej. Uprawa tytoniu zajmowała ponad 15 tys. hektarów, a polscy producenci wyprodukowali ponad 28 tys. ton nieprzetworzonych liści. Z uwagi na specyficzne wymagania siedliskowe tej rośliny, większość krajowej produkcji zlokalizowana jest na terenie województwa lubelskiego.
- Krok po kroku w zakresie doboru odmian, nawożenia i ochrony. Zamów prenumeratę miesięcznika "Nowoczesna Uprawa" już teraz
