Buraki cukrowe: głębokie spulchnianie wiosną
Stosując wiosenną uprawę roli pod buraki cukrowe należy poważnie rozpatrywać stan gleby, ze szczególnym uwzględnieniem jej gospodarki wodnej. Wstępne doświadczenia wskazują, że w przypadku suchej wiosny lub niedoboru wody w glebie wyraźnie lepsze warunki wzrostu roślin zapewnia technologia polegająca na głębokim spulchnianiu bez jej mieszania.
Podstawowe zadanie uprawek wiosennych to przygotowanie roli do wysiewu nasion. Nie należy ograniczać się jednak wyłącznie do stworzenia "łoża siewnego". W praktyce trzeba przygotować glebę do rozwoju systemu korzeniowego roślin, zapewniając im optymalną wilgotność, temperaturę oraz dostępność składników pokarmowych. Niezmiernie ważne jest, aby optymalne warunki stworzone do rozwoju roślin utrzymywały się jak najdłużej w trakcie wegetacji.
Dobór odmian buraka cukrowego
Nie można popaść w rutynę
Uprawiając rolę rolnicy bardzo często kierują się pewnymi standardami i działają rutynowo. Jest to następstwem wieloletniej praktyki, ale sprawdza się wyłącznie w typowych warunkach pogodowych. Tymczasem ostatnie lata charakteryzują się bardzo zróżnicowanym przebiegiem pogody. Wiosny bywają coraz krótsze, cieplejsze i suche. Opady w nadmiernych ilościach występują natomiast w okresie żniw. Sezon 2017 jest tego doskonałym przykładem, z tą różnicą, że nadmierne opady występowały od czerwca do grudnia.
Teoretycznie zabiegi wiosenne należy rozpocząć od bronowania pola (w praktyce zabieg ten podobnie jak wiosenne włókowanie odchodzi w zapomnienie). Obecnie najczęściej pierwszym wiosennym zabiegiem uprawowym jest zastosowanie agregatów uprawowych na bazie kultywatora, które przygotowują pole do siewu już podczas jednego przejazdu. Doskonale mieszają nawozy z glebą, przyspieszają jej ogrzewanie, ale jednocześnie powodują przesuszanie gleby. Najgorszym rozwiązaniem jest wykonywanie orki wiosennej. Jest to zabieg skrajnie niekorzystnie wpływający na gospodarkę wodną gleby.
Proteus 110 OD dopuszczony do zwalczania szarka komośnika
Prowadzono doświadczenia z burakiem
Burak cukrowy należy do roślin głęboko korzeniących się, ponadto rozrastający się korzeń spichrzowy potrzebuje dość luźnej gleby w warstwie powierzchniowej. Najczęściej głęboka uprawa podstawowa wykonywana jest już jesienią. Okres zimowy powoduje jednak samoczynne osiadanie gleby i jej zagęszczenie. Zjawisko to nasila się podczas przekropnych zim przy braku silnych mrozów. Wymaga to powtórnego doprawienia gleby na wiosnę, ale zabiegi wiosenne ogranicza się najczęściej do warstwy powierzchniowej o miąższości około 15 cm.
W Politechnice Koszalińskiej prowadzono badania polowe, których celem było określenie reakcji buraka cukrowego na modyfikację technologii wiosennej uprawy roli. Zlokalizowano je w gospodarstwie rolnym na Dolnym Śląsku. Buraki uprawiano na glebie średniozwięzłej w stanowisku po pszenicy ozimej, powierzchnia pola wynosiła 8 ha. Jesienią na połowie pola (traktowanej jako uprawa klasyczna) zastosowano agregat składający się z brony talerzowej oraz kultywatora o zębach mających kształt zbliżony do wycinka walca. Kształt ten zapewnia bardzo dobre mieszanie gleby i resztek pożniwnych. Agregat pracował na głębokość 10 cm - talerze uprawowe i 30 cm - zęby uprawowe. Na drugiej części pola zastosowano ten sam agregat, ale ograniczono zasięg pracy zębów uprawowych do około 15 cm, talerze pracowały na tą samą głębokość jak w uprawie klasycznej.
O mątwiku burakowym na 58. Sesji Naukowej IOR-PIB w Opalenicy
Zmodyfikowano wiosenną uprawę
Początek sezonu wegetacyjnego 2017 charakteryzował się niedoborem opadów. Zjawisko to skłaniało do modyfikacji wiosennej uprawy roli. Na części pola traktowanej jako uprawa klasyczna zastosowano ten sam agregat co jesienią. Maszyna została ustawiona w taki sposób, aby talerze uprawowe pracowały na około 8 cm, natomiast zęby kultywatora na około 10-12 cm. Agregat stosowany na pozostałej części pola (uprawa spulchniająca) został zmodyfikowany. Na odkładnię zębów kultywatora zamontowano nakładki, które powodowały rozcinanie i spulchnianie gleby bez jej mieszania, dodatkowo zęby zaopatrzono w pogłębiacze umożliwiające spulchnienie głębszych warstw gleby. Zmodyfikowany agregat ustawiono w taki sposób, aby talerze uprawowe pracowały na głębokość około 8 cm, zęby uprawowe (wraz z nakładką) na głębokość 30 cm, natomiast pogłębiacz spulchniał dodatkowo warstwę o miąższości 5 cm. Łącznie zmodyfikowany agregat pracował na głębokość 35 cm.
Co zaobserwowano?
Uprawa spulchniająca spowodowała spulchnienie roli sięgające do głębokości 35 cm. Zjawisko mieszania gleby w tej technologii zostało ograniczone do warstwy powierzchniowej - uprawianej przez talerze robocze zastosowanego agregatu. Umożliwiło to wymieszanie nawozów mineralnych z glebą przy jednoczesnym zminimalizowaniu strat wody. Pogłębienie uprawy uaktywniło gospodarkę wodną głębszych warstw gleby zwiększając zasięg swobodnego wzrostu systemu korzeniowego buraka.
Stan roślin był wyraźnie uzależniony od zastosowanej technologii uprawy roli. Przeciętna obsada na plantacji uprawianej klasycznie wynosiła 10,2 roślin/m2, na plantacji z uprawą spulchniającą była większa o 6 proc. W trakcie wegetacji było podobnie - lepiej rozwijały się rośliny na części pola uprawianej wiosną przez spulchnianie. Średnica korzenia mierzona w fazie intensywnego wzrostu roślin wynosiła w uprawie klasycznej 25,2 mm, na polu uprawianym przez spulchnianie była większa o 17 proc. Zależność ta przełożyła się na masę roślin, która w uprawie klasycznej wynosiła 44,2 g (masa pojedynczej rośliny) w uprawie spulchniającej była większa o 19 proc.
Tendencja stwierdzonych w trakcie wegetacji różnic utrzymywała się do zbioru, ale różnice uległy pewnemu zniwelowaniu. Masa pojedynczego korzenia buraka cukrowego uprawianego w technologii klasycznej wynosiła przeciętnie 0,83 kg, w technologii z wiosennym spulchnianiem była o 5 proc. większa. Najważniejszym parametrem z punktu widzenia praktycznego jest jednak plon roślin. W technologii klasycznej osiągnięto plon wielkości 83,4 t/ha, zastosowanie głębokiego spulchniania gleby bez jej mieszania zapewniło plon większy o 11 proc., który wynosił 92,6 t/ha.
Tab. 1. Wpływ technologii uprawy roli na rozwój i plonowanie buraka cukrowego
|
Badana cecha |
Uprawa klasyczna (spulchnianie i mieszanie) |
Uprawa spulchniająca |
|
Obsada roślin (szt./m2) |
10,2 |
10,8 |
|
Średnica korzenia w pełni wegetacji roślin (mm) |
25,2 |
29,4 |
|
Masa rośliny w pełni wegetacji (g) |
44,2 |
52,6 |
|
Masa pojedynczego korzenia podczas zbioru (kg) |
0,83 |
0,87 |
|
Plon korzeni (t/ha) |
83,4 |
92,6 |
Rys. 1. Zróżnicowanie stanu plantacji i plonowania buraka cukrowego w następstwie uprawy spulchniającej (za 100 proc. przyjęto uprawę klasyczną).
- Artykuł ukazał się w miesięczniku "Przedsiębiorca Rolny" nr 3-2018 - ZAPRENUMERUJ
