W żywieniu krów mlecznych kiszonki są podstawowym składnikiem pasz objętościowych. Do ich produkcji wykorzystywana jest najczęściej kukurydza i to jej odmiany determinują jakość i wartość pokarmową kiszonek.
W przypadku kukurydzy, jak w żadnym innym gatunku, wybór właściwej odmiany jest czynnikiem decydującym o powodzeniu uprawy, a prawidłowy wybór mieszańca aż w 30% wpływa na jej sukces. Dlatego należy na bieżąco monitorować wyniki doświadczeń porejestrowych prowadzonych przez COBORU.
Kukurydza na kiszonkę w tegorocznych doświadczeniach PDO plonowała najwyżej od 2017 roku. Jednocześnie rośliny zawierały najmniej suchej masy. W przypadku odmian wczesnych kukurydzy na kiszonkę przeciętny plon ogólny suchej masy w 2020 roku...
Aby jednak móc w pełni ocenić przydatność poszczególnych odmian kukurydzy do uprawy na kiszonkę, nie wystarczy sama znajomość zawartości suchej masy w całych roślinach i kolbach, czy plonu ogólnego suchej masy i kolb. Bardzo duże znaczenie mają także: skład chemiczny, frakcja włókna, strawność części wegetatywnych oraz zawartość skrobi.
Dlatego analiza odmian kukurydzy pod względem tych cech staje się częstym obiektem szczegółowych badań prowadzonych w różnych jednostkach naukowych.
Porównywano trzy typy
W Katedrze Agronomii Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu od wielu lat prowadzone są badania dotyczące wpływu wybranych czynników agrotechnicznych na jakość surowca kukurydzianego przeznaczonego do zakiszania. Jednym z analizowanych czynników są odmiany przeznaczone do różnych kierunków użytkowania.
W doświadczeniu ścisłym przeprowadzonym w latach 2017-2019 badano trzy odmiany: tradycyjną, w typie stay-green oraz w typie stay-green + power roots. Celem badań, była pełna ocena paszy uzyskanej z kukurydzy z przeznaczeniem do zakiszania, na podstawie cech ilościowych i jakościowych, oraz wykazanie jak dalece dobór odmiany do uprawy może różnicować plony oraz ich jakość.
Centralny Ośrodek Badania Odmian Roślin Uprawnych opublikował „Wstępne wyniki plonowania odmian kukurydzy w doświadczeniach rozpoznawczych w 2020 roku”. Informacja zawiera wyniki plonowania odmian kukurydzy ze...
Wyniki przemawiają za stay-green
Pierwszym kryterium oceny przydatności odmiany do uprawy na kiszonkę jest plon suchej masy całych roślin. Z przeprowadzonych badań wynika, że wyższy plon miały odmiany kukurydzy w typie stay-green oraz w typie stay-green + power roots, w stosunku do odmiany tradycyjnej.
Wartość pokarmowa zielonki jest też uzależniona od zawartości w niej suchej masy i udziału ziarna (kolb), im wyższy tym wartość uzyskanej paszy jest lepsza. W badaniach wykazano, że w przypadku odmiany tradycyjnej w plonie suchej masy całych roślin, udział kolb wynosił poniżej 50%. Dla dwóch pozostałych testowanych odmian udział kolb był na poziomie powyżej 51%.
O jakości kiszonki z kukurydzy decyduje również zawartość włókna. Neutralne włókno detergentowe (NDF) to głównie celulozy, hemicelulozy i ligniny. Kwaśne włókno detergentowe (ADF) to przede wszystkim celuloza i ligniny. Różnice między koncentracją NDF i ADF stanowi hemiceluloza. Zbyt wiele frakcji ADF obniża ogólną strawność paszy, natomiast zbyt wysoki poziom NDF, negatywnie wpływa na jej pobranie.
W prowadzonych badaniach wykazano, że pod względem tej cechy surowiec produkowany do zakiszania z mieszańca tradycyjnego był zdecydowanie gorszy, niż w przypadku dwóch pozostałych typów odmian kukurydzy. Bardzo ważna jest również zawartość ligniny w zielonce kukurydzy. Nie jest ona trawiona przez zwierzęta, a jej połączenia z celulozą obniżają strawność ścian komórkowych roślin. Dlatego zwierzęta lepiej wykorzystują części wegetatywne nowych odmian kukurydzy (łodyga, liście) o obniżonej zawartości lignin.
Zbiory kukurydzy GUS wstępnie szacuje na 4,3 mln ton wobec 3,7 mln ton w 2019 r.(+14 proc.) - poinformował Krajowy Ośrodek Wsparcia Rolnictwa. Żniwa powinny się zakończyć do 20 grudnia, a do zbioru pozostało jeszcze ok. 10 proc. Polska jest...
Kolejnym ważnym parametrem decydującym o jakości kiszonki jest zawartość skrobi. Im więcej skrobi w kiszonce, tym większa jej wydajność. Przede wszystkim chodzi o zawartość skrobi stabilnej w żwaczu, która nie ulega rozkładowi i trawieniu przez mikroorganizmy. Jest to tzw. skrobia by-pass. Charakteryzuje się tym, że prawie w 50% przechodzi ścieżkę fermentacji żwaczowej, a jej trawienie odbywa się dopiero w jelicie cienkim i grubym zwierząt. W efekcie znacznie zwiększa się jej wydajność energetyczna, co ma ogromne znaczenie w produkcji mleka.
Udział skrobi by-pass wzrasta wraz z postępującą dojrzałością ziarna, a zatem wiąże się z nieco późniejszym zbiorem. Aby jednak nie spowodować nadmiernego wzrostu suchej masy w kiszonce, w takim przypadku zdecydowanie lepiej sprawdzają się odmiany typu stay-green, których całe rośliny pozostają zielone i asymilują jeszcze długo po zmagazynowaniu skrobi.
Warto zaznaczyć, że pomimo tego, że odmiany stay-green pozostają dłużej zielone, to zawartość suchej masy w masie roślinnej praktycznie od dojrzałości mlecznej nie ulega zmianie. Natomiast wzrost zawartości całkowitej suchej masy rośliny następuje dzięki zwiększaniu się suchej masy ziarniaków. W związku z tym odmiany tego typu powinny bez problemu zakisić się na początkowym etapie dojrzałości pełnej, tzn. przy zawartości suchej masy w ziarnie na poziomie około 60%.
Przeciętny plon ziarna kukurydzy dla odmian średnio późnych w tym roku w doświadczeniach PDO wyniósł 127,8 dt/ha i był zdecydowanie największy w latach 2017-2020. Najwyższa też była wilgotność ziarna – 32,1 proc. Plon ziarna dla...
Kukurydza jest rośliną stosunkowo łatwo zakiszającą się ze względu na dużą zawartość cukrów rozpuszczalnych. W przeprowadzonych badaniach wykazano, że odmiana tradycyjna charakteryzowała się mniejszą zawartością cukrów rozpuszczalnych, w porównaniu do dwóch pozostałych badanych odmian. Dlatego kiszonka wykonana z zielonki o wyższej zawartości cukrów rozpuszczalnych może być przechowywana bez strat przez dłuższy okres. Analizowana w doświadczeniach zawartość białka była wyższa u odmian w typie stay-green, w porównaniu do mieszańca tradycyjnego (tab. 2).
Mają wiele zalet
Chcąc w pełni wykorzystać potencjał plonowania współczesnych odmian kiszonkowych, należy wybierać do uprawy odmiany o spowolnionym starzeniu się, tzw. stay-green, lub stay-green z lepiej rozwiniętym systemem korzeniowym, tzw. power roots. Mieszańce tego typu są bardziej elastyczne co do terminu zbioru, jednocześnie gwarantują większą zawartość skrobi w materiale kiszonkarskim, przy jednoczesnym zachowaniu suchej masy na poziomie 35-38%. Dodatkowo są bardziej tolerancyjne na deficyt wilgoci w glebie, co jest gwarantem pozyskania zdrowego (brak mykotoksyn) i jednocześnie dobrego jakościowo surowca z przeznaczeniem do zakiszania.
Tabela 1. Zawartość frakcji włókna w zielonce z kukurydzy
Typ odmiany
|
NDF
|
ADF
|
Lignina
|
% sm
|
Tradycyjna
|
37,1
|
21,2
|
2,0
|
Stay-green
|
35,5
|
19,8
|
1,9
|
Stay-green + power roots
|
35,7
|
19,9
|
1,8
|
Tabela 2. Zawartość białka, skrobi i cukrów rozpuszczalnych w zielonce z kukurydzy
Typ odmiany
|
Białko
|
Skrobia
|
Cukry rozpuszczalne
|
% sm
|
Tradycyjna
|
7,3
|
42,1
|
2,25
|
Stay-green
|
7,9
|
44,2
|
3,75
|
Stay-green + power roots
|
7,9
|
43,5
|
3,98
|
-
Artykuł ukazał się w miesięczniku "Przedsiębiorca Rolny" nr 12-2020 - ZAPRENUMERUJ