Pierwszy ważny krok w ochronie zbóż ozimych
Koszty zabiegu zaprawiania ziarna w porównaniu do kosztów zabiegów opryskiwania zbóż są relatywnie niskie. Foto_Alicja...
Zboża ozime są narażone na porażenie przez grzyby chorobotwórcze przez cały okres wegetacji - od fazy kiełkowania do dojrzałości pełnej. Dlatego wymagają kompleksowej ochrony, a pierwszym ważnym zabiegiem jest zaprawianie materiału siewnego.
Wiele grzybów, które powodują choroby zbóż zwalczać można tylko poprzez użycie zapraw nasiennych i nie ma możliwości ich chemicznego zwalczania w późniejszych fazach wegetacji.
W porównaniu do liczby substancji czynnych, które stosuje się w zabiegach opryskiwania przy użyciu fungicydów, zabieg zaprawiania można uznać niemal że za „ekologiczny”, a na pewno pro-środowiskowy. Już niewielka ilość prawidłowo dobranej substancji czynnej zawartej w zaprawie, wystarcza, żeby znacząco ograniczyć porażenie przez choroby i wpłynąć dodatnio na plon.
Zaprawianie ziarna zbóż ozimych - zabieg konieczny
Wielu rolników od dawna wie, że zabieg zaprawiania ziarna jest w technologii uprawy zbóż niezbędny, ponieważ grzyby chorobotwórcze występują powszechnie, łatwo przenoszą się i mogą stanowić poważne zagrożenie dla plonu. Aby...
Zagrożeń jest wiele
Wśród chorób pszenicy i jęczmienia, które mogą być zwalczane przy użyciu zapraw należy wymienić: śnieć cuchnącą pszenicy, śnieć gładką pszenicy i śnieć karłową, pleśń śniegową, zgorzel siewek, głownię pylącą pszenicy, pasiastość liści jęczmienia, głownię zwartą jęczmienia, głownię pylącą jęczmienia, głownię źdźbłową żyta, a ostatnio od kilku lat również ostrą plamistość oczkową wywoływaną przez grzyb Rhizoctonia cerealis. Zgorzel siewek ma wpływ na początkowy wzrost roślin i wschody, a pozostałe wyżej wymienione choroby, obniżają jakość i ilość zbieranego plonu.
Uprawy żyta i pszenżyta pozornie wydają się być „zdrowsze” od pszenicy czy jęczmienia, ale w tych uprawach zgorzel siewek i pleśń śniegowa to choroby o znaczeniu gospodarczym. W życie dodatkowym zagrożeniem, w lata, w których gleba jest przez długi czas wilgotna, jest głownia źdźbłowa. W uprawie pszenżyta z kolei możliwe jest zagrożenie ze strony śnieci cuchnącej, która jeszcze nie stanowiła w Polsce problemu, ale w krajach o klimacie cieplejszym choroba ta występuje w tym gatunku i wymaga zwalczania.
Zaprawianie materiału siewnego
Zaprawianie materiału siewnego to dobry, bezpieczny i tani sposób na zabezpieczenie roślin przed chorobami. Chroni plantacje pszenicy ozimej przed wieloma groźnymi sprawcami chorób grzybowych, których często nie można zwalczyć...
Możliwości zastosowania chemicznego zaprawiania ziarna są pełni wystarczające w odniesieniu do pszenicy i jęczmienia, a duże w przypadku pszenżyta i żyta. Zalecane zaprawy zbudowane są z wielu różnorodnych substancji czynnych należących do różnych grup chemicznych. Przy wyborze zaprawy ważne jest z jakiej lub z jakich substancji czynnych są zbudowane. Ma to decydujący wpływ na możliwości i zakres zwalczanych sprawców chorób.
Nie bez znaczenia jest sposób działania substancji czynnej, która ma zwalczać grzyby chorobotwórcze. Substancje czynne o działaniu powierzchownym zwalczają zarodniki i grzybnię znajdującą się na powierzchni ziarna, ale też zapobiegają rozwojowi grzybów występujących w glebie. Substancje czynne o działaniu układowym są gwarantem tego, że grzyby znajdujące się w głębszych warstwach ziarniaka, np. w części zarodkowej ziarna, zostaną zniszczone i nie będą przerastać przez tkanki do wyższych partii roślin. Zaprawa powinna zapewnić prawidłową obsadę roślin i nie dopuścić do zniszczenia liści lub kłosa.
Obecnie dla zbóż ozimych, w szczególności dla pszenicy, zarejestrowanych jest wiele środków, które można stosować do zaprawiania ziarna. Warto zwrócić szczególną uwagę na te, które zawierają po dwie lub trzy substancje czynne, z których jedna należy do najnowszej grupy chemicznej - karboksyamidów. Są to np. fluopyram, fluoksapyroksad i sedaksan.
Zaprawianie – ważna sprawa
Ziarno pszenicy, już od momentu siewu może być narażone na porażenie przez patogeny powodujące choroby grzybowe kiełkujących ziarniaków. Podstawowymi, niebezpiecznymi dla rozwijających się ziarniaków pszenicy ozimej chorobami są:...
Uzupełniają je substancje czynne z innych grup chemicznych, np. triazole, imidazole, strobiluryny, fenylopirole i benzimidazole, co w pełni zabezpiecza początkowy wzrost ozimin i pozwala całkowicie eliminować grzyby przenoszone z ziarnem.
Dodatkową zaletą wielu zapraw, w tym wieloskładnikowych, jest ograniczanie rozwoju niektórych gatunków grzybów porażających liście zbóż aż do fazy krzewienia. W pszenicy ozimej zaprawy zawierające sedaksan i fludioksonil lub dodatkowo substancje czynne z grupy chemicznej triazoli ograniczają też rozwój sprawcy ostrej plamistości oczkowej – grzyba Rhizoctonia cerealis.
Zabieg opłaca się
Koszty zabiegu zaprawiania ziarna w porównaniu do kosztów zabiegów opryskiwania zbóż są relatywnie niskie, dlatego nie warto na nim oszczędzać. Ocenia się, że zastosowanie zapraw nasiennych w uprawie pszenicy ozimej to średnio wzrost plonu ziarna o około 6 dt/ha. Tak jest, gdy pszenica zaprawiana jest przy potencjalnie niewielkim zagrożeniu przez grzyby.
W przypadku, gdy zagrożenie jest duże, np. przez sprawcę śnieci cuchnącej lub śnieci gładkiej, to dzięki zaprawianiu można uratować cały plon. Badania naukowe wskazują, że na plantacji, na której 0,3% kłosów jest porażonych przez głownię pylącą pszenicy w pierwszym roku, to w przypadku braku stosowania zapraw nasiennych ograniczających choroby w trzecim roku dochodzi do porażenia ponad 10% kłosów (tabela). Podobnie silny potencjał infekcyjny dotyczy śnieci cuchnącej.
Tabela 1. Potencjał infekcyjny wybranych chorób ograniczanych przy użyciu zapraw.
|
Choroba (nazwa łacińska) |
Potencjał infekcyjny** |
Ryzyko wystąpienia |
Próg szkodliwości* |
|
Głownia pyląca (Ustilago tritici) |
0,3% porażonych kłosów w pierwszym roku 1,8% porażonych kłosów w drugim roku 10,8% porażonych kłosów w trzecim roku |
Wysokie/średnie |
0,2% ziarna zainfekowanego głownią pylącą |
|
Śnieć cuchnąca (Tilletia caries) |
1 porażony ziarniak na 8500 zdrowych ziarniaków w pierwszym roku 1 porażony ziarniak na 450 zdrowych ziarniaków w drugim roku 1 porażony ziarniak na 4 zdrowe ziarniaki w trzecim roku |
Bardzo wysokie/średnie |
1 zarodnik na ziarniak pszenicy |
*orientacyjny próg szkodliwości w Wielkiej Brytanii
** w przypadku braku stosowania zapraw nasiennych
- Artykuł ukazał się w miesięczniku "Przedsiębiorca Rolny" nr 8-2020 - ZAPRENUMERUJ
