Dlaczego plony jęczmienia ozimego w praktyce są takie niskie? Cz. 3
Na uzyskiwanie niesatysfakcjonujących rolników plonów jęczmienia ozimego wpływ ma stosowanie niskiej jakości materiału siewnego oraz błędy popełniane podczas siewu.
Sytuacja ze stosowaniem materiału kwalifikowanego jęczmienia ozimego jest zdecydowanie lepsza niż w przypadku niektórych innych gatunków zbóż, a szczególnie żyta, co wcale nie oznacza, że jest dobra. Wielu rolników wysiewa własny lub pochodzący z wymiany sąsiedzkiej materiał siewny. Często nie wiadomo jaka to odmiana. Tymczasem tylko stosowanie nowych odmian, wnoszących postęp genetyczny, daje szansę na osiąganie wysokich plonów. Oczywiście pod warunkiem, że nie będą popełniane inne błędy.
Dlaczego plony jęczmienia ozimego w praktyce są takie niskie? Cz. 1
Dużą pomocą w wyborze odmian jęczmienia ozimego do siewu są Listy odmian zalecanych do uprawy na obszarze województw corocznie opracowywane przez COBORU. Celowo piszę odmian, bo nigdy nie powinno się stawiać na jedną, choćby najlepszą odmianą, bo niepotrzebnie zwiększa się ryzyko uprawy. Niezależnie od powierzchni uprawy powinno się wysiewać co najmniej dwie odmiany. Zasada ta dotyczy nie tylko jęczmienia ozimego, ale wszystkich gatunków rolniczych.
Kiedy siać?
Jęczmień ozimy wysiewa się najwcześniej ze wszystkich zbóż ozimych. Dotychczasowe zalecenia podawały jako optymalny termin siewu 10-15 września na wschodzie kraju i 15-20 września na zachodzie (w centrum kraju terminy pośrednie). Postępujące ocieplenie klimatu sprawia, że terminy te należy zweryfikować. O ile? Tego tak naprawdę nikt nie wie. Wydaje się, że trzeba je opóźnić o 7, maksymalnie 10 dni, co oznacza, że niezależnie od rejonu siew jęczmienia ozimego powinien być zakończony do końca września. Tylko siew w optymalnym terminie zapewnia właściwy wzrost systemu korzeniowego oraz właściwy przebieg procesu krzewienia.
Dlaczego plony jęczmienia ozimego w praktyce są takie niskie? Cz. 2
Zarówno siew zbyt wczesny, jak i zbyt późny są niekorzystne. W pierwszym przypadku nadmiernie rozwija się część nadziemna, co zwiększa podatność na wymarzanie, silniej jest także porażany przez choroby grzybowe oraz uszkadzane przez szkodniki, w tym mszyce, które przenoszą wirus żółtej karłowatości jęczmienia. W drugim zaś wykształca słabszy system korzeniowy, słabiej się krzewi i gorzej zimuje. Efekty w obu przypadkach są takei same - niższe plony.
Ile siać?
Jęczmień silnie się krzewi, a w związku z tym nie ma potrzeby stosowania zbyt dużej ilości wysiewu, bo powoduje ona więcej szkód niż korzyści. Niepotrzebnie podnosi również koszty materiału siewnego. Najlepiej jest wysiewać tyle ziarna siewnego, ile rekomenduje hodowca danej odmiany.
W badaniach PDO COBORU stosuje wysiew na kompleksie pszennym bardzo dobrym (1), pszennym dobrym (2) i żytnim bardzo dobrym (4) 350 kiełkujących ziarniaków na 1 m2, a na pszennym wadliwym (3) i żytnim dobrym (5) - 400. Oznacza to, że wraz z pogorszeniem jakości gleby ilość wysiewu jest zwiększana. Zalecenia zagranicznych firm hodowlano-nasiennych są odwrotne (tabela). Zgodnie z nimi im gleba jest słabsza, tym ilość wysiewu jest mniejsza. Wydaje mi się to bardziej uzasadnione, aby w warunkach mniejszej dostępności wody ograniczyć konkurencję o nią między roślinami, a nie zwiększać.
Zwiększenie ilości wysiewu jest uzasadnione w przypadku opóźnienia siewu. Normę wysiewu należy w takim przypadku zwiększyć o 10-15 proc. w stosunku do terminu optymalnego.
Sugerowane ilości wysiewu jęczmienia ozimego (odmiany wielorzędowe)
|
Kompleks glebowy |
Termin siewu |
Ilość kiełkujących ziarniaków, szt. na 1 m2 |
|
Pszenny bardzo dobry (1) Pszenny dobry (2) |
Wczesny |
230-260 |
|
Optymalny |
260-300 |
|
|
Późny |
300-360 |
|
|
Pszenny wadliwy (3) Żytni bardzo dobry (4) |
Wczesny |
220-250 |
|
Optymalny |
250-300 |
|
|
Późny |
300-340 |
Źródło: KWS.
Dobrze wybierz odmiany jęczmienia ozimego
Normę wysiewu każdy rolnik może łatwo wyliczyć biorąc pod uwagę rekomendowaną obsadę roślin pod wschodach, masę 1000 ziaren oraz zdolność kiełkowania ze wzoru:
ilość wysiewu (kg/ha) = obsada roślin po wschodach (szt. na 1 m2) x masa 1000 ziaren (g)/zdolność kiełkowania (proc.)
Przykład: zalecana obsada roślin po wschodach = 350 szt. na 1 m2, masa 1000 ziaren = 48 g, zdolność kiełkowania 96 proc.
Ilość wysiewu (kg/ha) = 175 (350 x 48/96)
Jak głęboko siać?
Innym ważnym parametrem siewu jest jego głębokość. Optymalna wynosi 3-4 cm. Często zdarza się w praktyce, że ziarno siewne jest umieszczane zbyt głęboko (dosłownie topione). Skutkuje to rozciągniętymi w czasie wschodami oraz osłabianiem rozwoju systemu korzeniowego. Błędy w uprawie przedsiewnej powodują też nierównomierną głębokość siewu, co oczywiście sprawia, że wschody są nierównomierne i wydłużone.
Jeśli tylko kształt pola na to pozwala, to siew powinien przebiegać w kierunku północ-południe, co zapewnia lepsze doświetlenie roślin niż w kierunku wschód-zachód. Efektem jest kilkuprocentowy przyrost plonu ziarna.
- Krok po kroku w zakresie doboru odmian, nawożenia i ochrony. Zamów prenumeratę miesięcznika "Nowoczesna Uprawa" już teraz
