Jak zadbać o glebę w dobie zmian klimatu oraz postępującej jej degradacji? Odpowiedzi są w przyrodzie
Klimat się zmienia, co nie ulega już wątpliwości. Jakie to niesie skutki dla produkcji roślinnej i czy stosując odpowiednią uprawę można ograniczyć ich negatywny wpływ?
Zmianom klimatycznym towarzyszy: wzrost częstotliwości ekstremalnych zjawisk pogodowych, średnich temperatur, wzrost liczby dni upalnych, zmniejszenie liczby dni mroźnych i z okrywą śnieżną, a także wzrost zawartość dwutlenku węgla w atmosferze.
Zmiany klimatu a uprawa pszenicy
Niewątpliwie zmiany klimatu postępują, o czym świadczy chociażby rosnąca średnia temperatura powietrza wynikająca z coraz większego stężenia dwutlenku węgla w atmosferze (CO2). Coraz częściej występują też ekstremalne zjawiska pogodowe, w tym...
- zmiany terminów fenologicznych - przesunięcie stref klimatycznych, zaburzenie relacji roślina-zapylacz,
- wydłużenie okresu wegetacyjnego
- wzrost ewapotranspiracji (transpiracja z roślin+parowanie z gleby), a co za tym idzie wzrost zapotrzebowania na wodę
- wzrost częstotliwości uszkodzeń przez zjawiska pogodowe (fale gorąca, przymrozki, gradobicia, podtopienia)
- skracanie długości wegetacji niektórych gatunków szczególnie wrażliwych na wysokie temperatury (przyspieszone dojrzewanie roślin przez upały)
- większa efektywność fotosyntezy dzięki większej dostępności CO2
- wydłużenie sezonu aktywności agrofagów oraz wzrost liczby pokoleń
- pojawienie się nowych agrofagów z cieplejszych regionów
Zmiany klimatyczne wraz z narastającą presją działalności ludzkiej negatywnie oddziałują także na glebę. Wystarczy wymienić intensywną uprawę roli, specjalizację produkcji, uproszczenie zmianowania oraz nawożenia.
Konserwująca uprawa roli
W ostatnich latach, w ramach koncepcji rozwoju rolnictwa zrównoważonego upowszechnia się tzw. konserwującą (zachowawczą) uprawę roli, której celem jest ochrona środowiska przyrodniczego, wzrost żyzności gleby oraz racjonalne...
To negatywnie oddziałuje na rośliny. Wpływa na gorszy rozwój korzeni, niedobory wody, trudności w pobieraniu składników, a w konsekwencji na obniżenie plonów.
Co robić? Jak przygotować się na zmiany klimatyczne, które fundują nam coraz bardziej ekstremalne zjawiska pogodowe, w warunkach pogarszającej się jakości gleb? Jak zwiększyć zdolności przystosowawcze sektora rolnego poczynając od gleby?
Trzy filary
- Sprawa jest w zasadzie dziecinnie prosta. Skoro odejście od tego co robiła przyroda spowodowało tak drastyczne niekorzystne zmiany, to powinniśmy po prostu do tego wrócić - wskazuje dr Piechota. Ona eksperymentuje z glebą, z roślinami lądowymi setki milionów lat. I przez ten czas nie wymyśliła nic lepszego od bioróżnorodności – dodaje.
Ultra płytka uprawa roli
Technologia uprawy roli jest kluczowa nie tylko dla uprawy roślin, ale także dla ograniczenia problemów fitosanitarnych i szeroko pojętej ochrony gleby, w tym ochrony wody glebie - podkreślał prof. dr hab. Jacek Przybył z Uniwersytetu...
- Skoro to działa w przyrodzie, to pozostaje nam próba naśladownictwa. Dlatego stworzono ideę rolnictwa konserwującego bazującego na trzech filarach: minimum uprawy roli, stałe pokrycie powierzchni gruntu oraz bioróżnorodność - podkreśla dr Piechota.
- Jeśli ktoś chce radykalnie podejść do tematu i uzyskać dobre efekty, to powinien przejść na zasady rolnictwa konserwującego, a taką podstawą, początkiem jest uprawa konserwująca - wskazuje.
Uprawa konserwująca to minimum 30% powierzchni pola pokryte resztkami roślinnymi.
- ograniczenie erozji wodnej i wietrznej
- ograniczenie bezproduktywnego parowania
- warunki do życia dla pożytecznej fauny
- zahamowanie wzrostu chwastów
Systemów, które mogą spełniać te założenia jest bardzo dużo (siew bezpośredni, uprawa pasowa, uprawa uproszczona powierzchniowa, uprawa uproszczona głęboka).
- Krok po kroku w zakresie doboru odmian, nawożenia i ochrony. Zamów prenumeratę miesięcznika "Nowoczesna Uprawa" już teraz
