Jak uodpornić porzeczkę czarną na stres?
Fot. Tytus Żmijewski
Producent nie ma wpływu na poziom cen oferowanych przez zakłady przetwórcze, ale sam może decydować o doborze odmian, sposobie nawożenia oraz ilości zabiegów na plantacji.
Od wielu lat Polska jest największym na świecie producentem porzeczki czarnej. Według danych Międzynarodowego Stowarzyszenia Porzeczki Czarnej (IBA) średnie zbiory w naszym kraju wynoszą około 100 tys. ton, czyli 53 proc. globalnej produkcji. Plantacje zajmują około 27 tys. ha.
Opłacalność produkcji owoców uzależniona jest jednak od wielu czynników: koniunktury na rynkach, doboru odmian, długości okresu eksploatacji plantacji, wydajności, poziomu zabiegów agrotechnicznych oraz kosztów produkcji.
Największy wpływ na wysoką wydajność ma natomiast przede wszystkim nawożenie plantacji i prawidłowy dobór odmian, który ostatnio bardzo się zmienił. Stare odmiany jak: Ben Lomond, Ojebyn, Titania i Ben Alder zastępowane są przez nowe, głównie z polskiej hodowli: Tiben, Tisel, Ruben, Tines, Ores czy Gofert.
Drugim istotnym czynnikiem decydującym o wysokiej wydajności jest odpowiednie odżywianie roślin. Na rynku dostępnych jest wiele nawozów, ale tylko nieliczne firmy mają opracowane kompleksowe rozwiązania dla roślin jagodowych.
W produkcji sadowniczej coraz częściej stosuje się nawozy wzbogacone w substancje pochodzące z wyciągów z alg morskich, którym przypisuje się liczne właściwości, m.in. o charakterze biostymulującym, korzystnie wpływające na wzrost i jakość plonu oraz większą odporność na niekorzystne czynniki środowiska.
Oferowane nawozy - obok podstawowych składników odżywczych - zawierają szereg dodatkowych substancji aktywnych: kompleks Seactiv i Fertiactyl w nawozach płynnych oraz kompleks N Pro i Physio+ w nawozach doglebowych.
Niektóre nawozy granulowane zawierają dodatkowo mezocalc, czyli wysoko reaktywne wapno przeznaczone do odżywiania roślin i regulacji odczynu gleby (pH) w obrębie ryzosfery (strefy korzeniowej).
W dostępnej literaturze bardzo trudno jest znaleźć informacje dotyczące stosowania nawozów zawierających substancje aktywne z alg morskich w uprawie porzeczki czarnej. W 2014 roku na plantacji w okolicach Lublina (gmina Garbów), rozpoczęto badania prowadzone przez dr inż. Piotra Baryłę z Uniwersytetu Przyrodniczego mające ocenić wpływ takich nawozów na wielkość i jakość plonu oraz wzrost krzewów porzeczki czarnej.
Materiał doświadczalny stanowiły trzyletnie krzewy (1 rok pełni owocowania) odmiany Tisel. Posadzono je jesienią 2011 roku w rozstawę 4,0x0,5 m, a później ścięto równo z ziemią. Kombinację stanowiły różne programy nawozowe zastosowane na dwóch sąsiadujących ze sobą kwaterach, na których rosły krzewy o powierzchni 2 ha.
Istotnym czynnikiem decydującym o wysokim plonowaniu jest obfite kwitnienie roślin i obecność owadów zapylających. Podczas doświadczenia na plantacji nie stosowano dodatkowych zabiegów zwiększających atrakcyjność kwiatów dla owadów zapylających.
Na wzrost i rozwój roślin niekorzystnie wpływają wiosenne spadki temperatur. Jednym z najtańszych sposobów uodparniania roślin na stres jest prawidłowe odżywianie i podnoszenie ich naturalnej odporności przez stosowanie nawozów, które obok podstawowych składników odżywczych zawierają substancje o działaniu antystresowym.
Na wzrost i rozwój roślin niekorzystnie wpływają wiosenne spadki temperatur. Jednym z najtańszych sposobów uodparniania roślin na stres jest prawidłowe odżywianie i podnoszenie ich naturalnej odporności przez stosowanie nawozów, które obok podstawowych składników odżywczych zawierają substancje o działaniu antystresowym.
W 2014 roku na plantacji, gdzie wykonywano badania trzykrotnie temperatura spadła poniżej 0 stopni C. Na krzewach kontrolnych mimo dwukrotnego zastosowania nawozu zawierającego wyciąg z alg morskich w okresie poprzedzającym niskie temperatury, obserwowano uszkodzenia mrozowe (blisko 100 proc. zawiązków owocowych w górnych częściach krzewów) oraz liczne przebarwienia na liściach, w odróżnieniu od krzewów odżywianych systematycznie nawozami zawierającymi kompleks Seactiv.
Wstępne obserwacje na plantacji porzeczki czarnej odmiany Tisel wykazały, że zastosowane w odpowiednim czasie nawozy z kompleksem Seactiv zwiększają zdolność roślin do przezwyciężania stresu i w pewnym stopniu minimalizują straty w uprawie.
Termin dojrzałości wyznaczono na podstawie oceny organoleptycznej oraz przy pomocy refraktometru. Plon handlowy z kombinacji odżywianej nawozami biostymulującymi o powierzchni 1 ha wyniósł 12 523 kg był wyższy od plonu uzyskanego z kombinacji kontrolnej o ponad 20 proc.
Podczas zbioru zaobserwowano, że na kwaterze, gdzie zastosowano nawożenie preparatami algowymi owoce w dolnych partiach krzewów były mniej dojrzałe od owoców na kwaterze kontrolnej.
Wniosek praktyczny - intensywne odżywianie krzewów porzeczki czarnej preparatami opartymi na wyciągach z alg morskich powoduje wolniejsze dojrzewanie owoców, ale dłuższe pozostanie owoców na krzewach to dodatkowy wzrost ich masy, a w konsekwencji wyższy plon handlowy.
