Siew rzepaku ozimego. To trzeba wiedzieć
Dobór stanowiska pod rzepak ozimy jest uzależniony między innymi od terminu zbioru przedplonu. Foto_Arkadiusz Artyszak
Dobre wykorzystanie potencjału plonotwórczego odmian rzepaku ozimego oraz uzyskanie plonu o wysokiej jakość zależy od wielu czynników, ale przede wszystkim od prawidłowo zastosowanej agrotechniki.
Uprawa gleby pod rzepak ozimy musi być dostosowana do warunków klimatyczno-glebowych panujących na danym terenie, podobnie jak dobór odmian czy optymalny termin siewu.
Wybrać dobre stanowisko
Dobór stanowiska pod rzepak ozimy jest uzależniony między innymi od terminu zbioru przedplonu. Dobrymi przedplonami dla jego uprawy są: wczesne strączkowe zbierane na nasiona i na zielonkę, wczesne ziemniaki uprawiane na oborniku, motylkowe wieloletnie zaorywane po zbiorze, jęczmień ozimy i jary oraz inne zboża ozime. Najgorszymi przedplonami dla rzepaku są zboża jare - pszenica i owies. Po zebranym przedplonie gleba powinna pozostawać w dobrej strukturze i być wolna od chwastów.
Zbiory rzepaku przekroczyły półmetek. Jak przedstawiają się plony, jakość i ceny nasion?
Deszczowy front atmosferyczny, który w ciągu ostatnich dwóch dni z zachodu na wschód przetaczał się przez nasz kraj wstrzymał prace żniwne, które w przypadku rzepaku przekroczyły już półmetek. Juliusz...
Rzepak dobrze plonuje również na glebach lżejszych, które są utrzymane w wysokiej kulturze i zasobne w składniki pokarmowe. Nie opłacalne jest natomiast uprawianie rzepaku na glebach słabych - kompleksu żytniego dobrego, ponieważ osiągane plony są mniejsze i mocno uzależnione od warunków pogodowych.
Należy też unikać uprawiania rzepaku po sobie, ze względu na nagromadzenie czynników chorobotwórczych i tym samym znacznie większe ryzyko wystąpienia chorób i szkodników. Ze względów fitosanitarnych, przerwa w uprawie na tym samym stanowisku powinna wynosić co najmniej 4 lata.
Szybka i staranna uprawa gleby
Rzepak ozimy wymaga starannego i terminowego wykonania uprawy gleby, o którym często decyduje termin zbioru rośliny przedplonowej. Wystarczająco dużo czasu pozostaje po zbiorze jęczmienia ozimego i bobowatych wieloletnich. W pozostałych przypadkach należy mieć na uwadze ograniczenia czasowe na wykonanie niektórych prac. W latach o wyjątkowo niekorzystnym przebiegu pogody, trzeba liczyć się z koniecznością rezygnacji z niektórych zabiegów, aby w terminie wykonać siew.
Nowe odmiany rzepaku ozimego z potencjałem
W br. do krajowego rejestru wpisanych zostało 16 nowych odmian rzepaku ozimego – 13 mieszańcowych i 3 populacyjne. Odmiany pochodzą z siedmiu różnych firm hodowlanych - pięciu zagranicznych i dwóch krajowych. W ocenie...
Ważną rolę w uprawie rzepaku odgrywa uprawa pożniwna, szczególnie w ostatnich latach, kiedy w wielu rejonach kraju ilość opadów jest niewystarczająca do zapewnienia wysokiej produkcji rolnej.
Należy ją wykonać bezpośrednio po zbiorze roślin schodzących z pola latem, w celu jak najszybszego przerwania kapilarnego podsiąkania wody do wierzchniej warstwy gleby i ograniczenia jej wyparowywania z powierzchni pola.
Efektem uprawy pożniwnej powinno być uzyskanie na powierzchni pola spulchnionej warstwy o grubości 5-8 cm, która będzie stanowiła izolację przed podsiąkaniem wody i jej bezproduktywnym wyparowywaniem. Zatrzymana woda jest niezbędna do kiełkowania nasion chwastów i samosiewów, jak również po okresie suchego lata pozytywnie wpływa na jakość wykonania orki siewnej.
Do wykonania uprawy pożniwnej najkorzystniej jest stosować agregaty podorywkowe, składające się z różnego rodzaju elementów spulchniających oraz wałów strunowych lub rurowych. Zadaniem elementów roboczych jest dokładne spulchnienie ścierniska i wymieszanie resztek pożniwnych z glebą.
Rozgoryczeni producenci rzepaku
Niskie tegoroczne plony rzepaku w wielu gospodarstwach wywołały zniechęcenie wśród jego producentów. I trudno się dziwić. W wielu, nawet bardzo dobrych gospodarstwach, plony rzepaku w tym sezonie wyniosły 2 czy 2,5 t z 1 ha. To...
Natomiast zadaniem wałów jest wyrównanie powierzchni pola, zagęszczenie spulchnionej warstwy gleby i dociśnięcie jej do powierzchni pola. Wykonana w ten sposób płytka uprawa, stwarza korzystne warunki do kiełkowania nasion rośliny przedplonowej i chwastów oraz przyspiesza proces mineralizacji resztek pożniwnych, w tym również słomy pociętej podczas zbioru.
Po pełnych wschodach nasion rośliny przedplonowej i chwastów należy wykonać orkę siewną na głębokość około 20-24 cm z jednoczesnym bronowaniem. Jej wykonanie, na co najmniej 15 dni przed siewem na glebach średnich i 20 dni na glebach cięższych, pozwala na dobre odleżenie się gleby. W tym czasie mają możliwość wzejść chwasty, które można skutecznie zniszczyć podczas wykonywania uprawy przedsiewnej.
W sytuacji, gdy pozostaje niewiele czasu do siewu, orkę należy wykonać pługiem zagregowanym z wałem Campbella albo innym wałem o działaniu wgłębnym. Pozwala to przyspieszyć osiadanie gleby i oszczędzić na czasie. W przypadku siewu rzepaku ozimego po zbiorze wczesnych ziemniaków, orka nie jest konieczna. Jeżeli powierzchnia pola jest nierówna lub ugnieciona, należy ją tylko spulchnić i wyrównać agregatem uprawowym.
Zaniedbania kosztują
Zwalczanie samosiewów rzepaku jest ważne
Jednym z celów uprawy pożniwnej jest niszczenie samosiewów zbóż i rzepaku. Zwalczanie samosiewów jest szczególnie ważne w przypadku rzepaku ze względu na olbrzymią ilość osypanych nasion. Osypanie się zaledwie 1...
Prawidłowo doprawiona powinna posiadać gruzełkowatą strukturę wierzchniej warstwy o miąższości 3-4 cm, bez zbryleń. Pod warstwą gruzełkowatą gleba powinna być zagęszczona, bo to sprzyja podsiąkaniu wody. W przypadku niedoboru wilgoci, dokładne spulchnienie należy wykonać na głębokość około 4-5 cm, w celu zapewnienia nasionom łatwiejszego dostępu do wody.
Terminowe i staranne przygotowanie gleby do siewu zapewnia pełne i szybkie wschody nasion oraz pozwala na wytworzenie przez rośliny palowego systemu korzeniowego umożliwiającego korzystanie z zapasów wody i składników pokarmowych.
Nadmierne rozpylenie i przesuszenie gleby podczas zabiegu uprawowego po wystąpieniu deszczu może doprowadzić do zaskorupienia powierzchni pola i utrudnienia wschodów nasion.
Na większości gleb, na których jest uprawiany rzepak, dobre przygotowanie gleby do siewu umożliwia zastosowanie różnego rodzaju biernych agregatów uprawowych.
Wartość nawozowa słomy rzepakowej
Po zbiorze rzepaku ozimego na polu pozostaje 5-9 t słomy na 1 ha. Zasadniczo jest ona rozdrabniana podczas zbioru i mieszana z glebą. Natomiast w niewielkim stopniu jest wykorzystywana na inne cele, np. jako podłoże do uprawy grzybów....
Coraz rzadszy siew
Optymalne terminy siewu rzepaku ozimego w Polsce są zróżnicowane i zależą od rejonu uprawy. Termin siewu ma duży wpływ na prawidłowy rozwój roślin przed zimą i ich przezimowanie. Aby dobrze przezimować, rzepak musi przed zimą utworzyć rozetę liściową składającą się z 8-10 liści, korzeń palowy o długości 20-25 cm i szyjkę korzeniową o średnicy 8-10 mm.
Siew powinien być zatem wykonany równomiernie i płytko, na głębokość około 2-3 cm. W sytuacji warunków posusznych, które w ostatnich latach zdarzają się coraz częściej, głębokość siewu należy zwiększyć do około 3-4 cm, pamiętając o jednoczesnym zwiększeniu ilości wysiewu o ok. 20%.
Przy uprawie odmian mieszańcowych należy wysiewać około 45 nasion/m2, co powinno gwarantować obsadę 40 roślin/m2. Ze względu na bujniejszy rozwój odmian mieszańcowych w okresie jesiennym, nie należy siać ich zbyt wcześnie. Wczesne terminy siewu są zalecane dla odmian populacyjnych, a odmiany mieszańcowe lepiej reagują na terminy późniejsze – koniec okresu siewu w danym regionie. Dla odmian populacyjnych zaleca się wysiewać 65-80 nasion/m2, aby uzyskać obsadę około 60-75 roślin/m2. Obowiązuje zasada, że na glebach słabszych, po gorszym przedplonie i opóźnionym siewie, normę wysiewu należy zwiększyć o około 20%.
Na co zwrócić uwagę przy wyborze odmiany rzepaku ozimego?
Uprawa rzepaku ozimego jest wymagająca dla producentów, zarówno pod względem nakładów, jak i też dokładności i terminowości wykonywanych zabiegów agrotechnicznych. Duże znaczenie ma wybór odpowiedniej odmiany....
Obecnie stosowany jest też wysiew nasion siewnikami punktowymi w szerokiej rozstawie międzyrzędzi wynoszącej 45 cm. Przy takiej szerokości międzyrzędzi możliwe jest stosowanie mechanicznego zwalczania chwastów, co w sytuacji systematycznego wycofywania kolejnych pestycydów przez Komisję Europejską w najbliższych latach może być wprowadzane na większą skalę.
Uproszczenia nie wszystkie
Nie ulega wątpliwości, że najbardziej korzystny dla rzepaku ozimego jest klasyczny płużny system uprawy, który sprzyja tworzeniu głębokiego systemu korzeniowego. Jednak prowadzone w ostatnich latach krajowe badania dowodzą, że rzepak ozimy dobrze reaguje na uproszczenia w uprawie, które w zależności od warunków na danym polu i przebiegu pogody, mogą w różny sposób wpływać na wschody, rozwój i plonowanie rzepaku.
Z prowadzonych badań wynika, że płytki system bezpłużny - do 10 cm jest dla rzepaku obojętny, natomiast zastosowanie uprawy zerowej, czyli siewu bezpośredniego nie jest zalecane.
Rekordowy przerób rzepaku. Tłocznie pracują pełną parą
1 524 mln ton rzepaku przerobiły w pierwszym półroczu tego roku tłocznie zrzeszone w Polskim Stowarzyszeniu Producentów Oleju (PSPO). Oznacza to wzrost przerobu w stosunku do analogicznego okresu ub.r. o 158 tys. ton - poinformowało...
Jedną z obiecujących metod uprawy gleby jest system pasowy, który w warunkach suszy w ostatnich latach dobrze sprawdzał się w przypadku rzepaku ozimego. W tym systemie gleba jest uprawiana tylko w strefie rzędu, gdzie jest głęboko spulchniona, napowietrzona i następnie wysiewane są nasiona.
Podczas spulchniania, nie następuje przemieszczanie gleby ku górze i wydobywanie jej wilgotnych porcji na powierzchnię. Między spulchnionymi pasami pozostawiane są nieuprawiane międzyrzędzia, które są pokryte mulczem, co znacznie ogranicza parowanie wody i erozję.
Dostępne na rynku maszyny pozwalają podczas jednego przejazdu uprawić pasy gleby, wprowadzić do niej nawozy mineralne, wysiać nasiona oraz rozprowadzić w strefie rzędów granulaty pestycydów czy nawozów.
Podstawowym elementem roboczym maszyn do uprawy pasowej jest dłuto, którego zadaniem jest spulchnienie gleby w zależności od potrzeb do głębokość około 35 cm. Podczas głębokiego spulchniania w powstałej szczelinie umieszczany jest nawóz mineralny. Powstały rowek jest następnie zamykany przez wał oponowy.
Producenci rzepaku spodziewają się dobrych zbiorów
Na 2,8 mln ton oszacowały wspólnie tegoroczne zbiory rzepaku dwie organizacje branżowe: Krajowe Zrzeszenie Producentów Rzepaku i Roślin Białkowych (KZPRiRB) oraz Polskie Stowarzyszenia Producentów Oleju (PSPO). Podstawą...
Rozluźnienie gleby oraz umieszczony w bezpośrednim sąsiedztwie nawóz przyczyniają się do bardzo dobrego rozwoju systemu korzeniowego. Nawozy mineralne mogą być wprowadzane do gleby na jedną głębokość, np. kilkunastu cm lub na dwie głębokości - bliżej nasion (5-12 cm) i głębiej (18-25 cm).
Dzięki stosowaniu dwupoziomowego nawożenia, rośliny w początkowych fazach wzrostu są lepiej zaopatrywane w składniki pokarmowe. Z kolei nawozy umieszczone głębiej zapewniają ciągły dostęp do składników w okresie późniejszym i korzystnie wpływają na rozwój systemu korzeniowego.
Tego typu maszyny są dostępne w ofercie producentów zarówno krajowych, jak i zagranicznych. Wadą tego rozwiązania jest bardzo wysoka cena maszyn i duże zapotrzebowanie na moc, które do maszyny o szerokości 3 m wynosi 200-250 KM.
Na rynku krajowym dostępne są usługi uprawy pasowej i siewu, których cena waha się do 300 do 380 zł netto/ha + paliwo. W przypadku, gdy koszty paliwa ponosi usługodawca, stawka wynosi od 380 do 430 zł netto/ha. Wyższe stawki dotyczą uprawy na polach kilkuhektarowych, o nieregularnych kształtach. Mniejsze stawki dotyczą usług na powierzchniach powyżej 50 ha.
- Artykuł ukazał się w miesięczniku "Przedsiębiorca Rolny" nr 7-2020 - ZAPRENUMERUJ
