Sposób na rizoktoniozę

Uzyskanie wysokich, dobrej jakości plonów bulw ziemniaka może zakłócić niepoprawna agrotechnika i porażenie przez choroby, szczególnie rizoktoniozę. Co zrobić, aby ryzyko strat ograniczyć do minimum?

Rizoktoniozę wywołuje grzyb Rhizoctonia solani, który występuje zarówno na bulwach, jak i częściach nadziemnych roślin ziemniaka, w trzech formach: ospowatości bulw, gnicia kiełków i próchnienia podstawy łodygi.

Ospowatość bulw

Jest obok gleby najważniejszym źródłem materiału infekcyjnego na następny sezon. Na skórce bulwy tworzą się różnego kształtu i wielkości czarne strupy – sklerocja będące przetrwalnikami sprawcy choroby.

W Żelaznej ziemniaki czekają do przerobu na chipsy

Jednym z największych producentów ziemniaków chipsowych w kraju jest Rolniczy Zakład Doświadczalny SGGW w Żelaznej koło Skierniewic. W przechowalni na sprzedaż czeka jeszcze 1,5 tysiąca ton ziemniaków. Przechowanie...

czytaj więcej

Gnicie kiełków

Objawia się na kiełkach w postaci zgorzelowych, brunatnych, nekrotycznych plam, niekiedy lekko wklęśniętych. Brunatne nekrozy ograniczają normalny wzrost i rozwój kiełków, prowadząc najczęściej do ich całkowitego zamierania. W przypadku kiełków słabiej porażonych, z ich zdrowej części wyrastają odgałęzienia boczne, z których mogą rozwijać się łodygi, a w późniejszym czasie krzaki, ale mają one mniejszy pokrój i pomimo większej liczby łodyg dają plon gorszej jakości. Jest to najgroźniejsza z form rizoktoniozy, ponieważ powoduje nie tylko opóźnienie tempa rozwoju roślin, ale także obniża ich obsadę na plantacji, niekiedy nawet o 20-25 proc.

Próchnienie podstawy łodygi

To forma rizoktoniozy objawiająca się rozkładaniem tkanek łodyg, które przybierają kolor brązowy i wyglądem przypominają próchniejące drewno. Proces ten prowadzi do niszczenia wiązek przewodzących i zakłóceń w transporcie wody i asymilatów, czego konsekwencją są objawy wtórne występujące na części nadziemnej roślin.

Chorobę można ograniczyć

W ograniczaniu szkodliwości rizoktoniozy ziemniaka skuteczne są metody agrotechniczne. Bardzo duże znaczenie ma właściwa obsada roślin. Liczne doświadczenia pozwoliły tak dobrać optymalną liczbę roślin lub łodyg/ha, aby w zależności od kierunku produkcji otrzymać plon bulw potomnych we frakcji najbardziej przydatnej do wykorzystania. Pozwala to uniknąć dodatkowych nakładów na sortowanie, zmniejszyć ilość bulw nieodpowiadających wymaganiom oraz ograniczyć możliwość rozprzestrzeniania chorób w trakcie przechowywania.

W Żelaznej o ochronie ziemniaków

3 lipca firma Bayer CropScience oraz Rolniczy Zakład Doświadczalny Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego zorganizowały w Żelaznej (woj. łódzkie) XIII Dzień Ziemniaka. Spotkanie rozpoczęły wykłady na temat wpływu chorób oraz...

czytaj więcej

Istotny wpływ na rozwój rizoktoniozy na plantacjach ziemniaka mają także: optymalny termin i głębokość sadzenia, pobudzanie i podkiełkowywanie bulw, nawożenie dostosowane do potrzeb i kierunku uprawy oraz staranne wykonanie obsypywania i obredlania.

Błędem często popełnianym przez przedsiębiorców rolnych jest wysadzanie ziemniaków w glebę nieogrzaną (temperatura <6-8 st. C), o zbyt wysokiej wilgotności. Powoduje to opóźnienie kiełkowania i rozwoju roślin oraz sprzyja porażaniu sadzeniaków przez zgnilizny bulw (zaraza ziemniaka, mokra i sucha zgnilizna), które dodatkowo powiększają ilość wypadów.

Na plantacjach wielkoobszarowych częstą praktyką, ze względu na presję czasu i obniżenie nakładów, jest wykonywanie ostatecznego obsypywania i formowania redlin krótko po sadzeniu. Pozwala to oszczędzić czas, ale w przypadku chłodnej i wilgotnej wiosny utrudnia ogrzewanie się gleby, spowalnia rozwój kiełków i sprzyja porażeniu przez rizoktoniozę oraz inne choroby powodujące zgnilizny bulw.

W integrowanej ochronie roślin metodą ostateczną w walce z chorobami jest zawsze metoda chemiczna.

Choroby przechowalnicze ziemniaka

Okres przechowywania ziemniaków wynosi od 6 do 9 miesięcy i w tym czasie bulwy narażone są na straty, które mogą być bardzo dotkliwe. Plon najbardziej obniżają ubytki naturalne, wynikające z niewłaściwych warunków...

czytaj więcej

Z pomocą przychodzą zaprawy

Zaprawianie bulw można wykonać kilkoma sposobami, za pomocą zestawów montowanych na sadzarce. Do najczęściej stosowanych należy oprysk drobnokroplisty oraz pasowy gleby.

Zaprawianie metodą oprysku drobnokroplistego można wykonać w kilku wariantach. Pierwszy to zamontowanie dysz opryskujących przy taśmie pobierającej bulwy z kosza sadzarki, drugi to montaż dysz przy korpusach obsypujących. Częstym sposobem jest także łączne montowanie dysz. Zaletą tego sposobu jest mniejsze zużycie cieczy roboczej (woda + środek ochrony roślin) oraz ograniczenie kontaktu osoby wykonującej zabieg ze środkiem chemicznym.

Zaletą zaprawiania w formie oprysku pasowego gleby jest ochrona sadzeniaków przed materiałem infekcyjnym pochodzącym nie tylko z bulw, także z gleby. Dodatkowo sposób ten ogranicza możliwość hamowania rozwoju kiełków i opóźniania tempa wschodów. Pewnym niebezpieczeństwem jest rozszczelnienie tzw. bariery ochronnej, jaką tworzy gleba opryskana cieczą roboczą, kiedy bezpośrednio po oprysku i sadzeniu wystąpią długotrwałe opady deszczu, powodujące rozcieńczenie zastosowanego fungicydu.

Wykorzystanie techniki ULV

W ostatnich latach coraz większe zainteresowanie wzbudza wykorzystanie techniki ULV (Ultra Low Volume) do zaprawiania sadzeniaków ziemniaka. Zabieg wykonuje się przy użyciu urządzenia MANTIS, którego podstawą działania jest wirujący dysk, zamieniający 1 ml cieczy roboczej na 30 mln kropli. Dzięki temu bulwy zostają dokładnie pokryte cieczą roboczą. Dodatkową zaletą urządzenia jest niskie zużycie wody, co zmniejsza ryzyko rozwoju zgnilizn bulw powodowanych przez grzyby z rodzaju Fusarium (sucha zgnilizna) oraz bakterie (mokre zgnilizny).

Stosując zaprawianie należy przestrzegać zaleceń zawartych w etykietach rejestracyjnych środków ochrony roślin oraz przepisów bhp. Bulw zaprawionych nie należy przeznaczać do spożycia oraz skarmiania zwierząt.

Tabela 1. Optymalna liczba łodyg w zależności od kierunku produkcji

Tabela 2. Fungicydy zarejestrowane do jesiennego i wiosennego zaprawiania bulw ziemniaka (wg MRiRW, styczeń 2018)

• Artykuł ukazał się w miesięczniku "Przedsiębiorca Rolny" nr 3-2018 - ZAPRENUMERUJ