Niebezpieczny duet w kukurydzy
Straty jakie powoduje omacnica prosowianka w plonie kiszonki szacowane są w skali kraju na około 10%. Fot_Arkadiusz...
Jeszcze niedawno największe problemy w uprawie kukurydzy sprawiała omacnica, ale od kilku lat dołączyła do niej stonka kukurydziana. Szkodliwość obu jest największa na południu kraju, choć kwestią czasu jest wzrost ich znaczenia w regionach środkowych i północnych, zwłaszcza stonki, która szybko adaptuje się do warunków środowiska.
Omacnica prosowianka uszkadza wszystkie nadziemne części kukurydzy. Sprawcą szkód są larwy - gąsienice. Szczególnie groźne jest ich żerowanie na kolbach, ponieważ niszczą świeże znamiona i wyjadają ziarno znajdujące się w mlecznej i woskowej dojrzałości. W późniejszym czasie podgryzają kolby u nasady, przez co odrywają się one od roślin i opadają na ziemię. Z omacnicą związany jest również problem złomów łodyg. Im wcześniej się pojawią, tym sytuacja jest gorsza, zwłaszcza, gdy zaczną dominować złomy łodyg poniżej kolb, bo one w istotny sposób obniżają plon ziarna i biomasy.
Krzem może pomóc kukurydzy
W tym roku zainteresowanie uprawą kukurydzą na ziarno wśród rolników jest ogromne. Pojawiło się wielu nowych producentów, którzy uprawiają ją po raz pierwszy. Wielu z nich poszukuje innowacyjnych rozwiązań, który...
Straty jakie powoduje w plonie kiszonki szacowane są w skali kraju na około 10%, w plonie ziarna na około 20%. O ich rozmiarze decyduje w dużej mierze liczebność gąsienic. Zwykle w jednej roślinie żerują 1-4 gąsienice, ale zdarzają się przypadki, że jest ich ponad 10. Ten niepozorny owad, jeżeli wystąpi w dużym nasileniu i trafi na odmianę podatną na uszkodzenie, a warunki pogodowe będą sprzyjały jego żerowaniu, to może spowodować obniżenie plonu nawet ponad 2,5 t/ha.
Do tego trzeba doliczyć straty pośrednie, wynikające z porażenia roślin przez fuzariozy kolb i łodyg, które pojawiają się w następstwie uszkodzeń powodowanych przez gąsienice. Sama omacnica może też być wektorem grzybów z rodzaju Fusarium, i migrując z rośliny na roślinę potrafi je rozprzestrzeniać w łanie. Dodatkowy problem stanowią mykotoksyny, które dyskwalifikują ziarno do spożycia, bo są poważnym zagrożeniem dla zdrowia ludzi i zwierząt.
Stonka migruje coraz dalej
Drugim gatunkiem, z którym plantatorzy kukurydzy mają coraz większy problem jest stonka kukurydziana. Do 2014 r. była szkodnikiem kwarantannowym w UE, po czym obowiązek jej zwalczania został zniesiony, z uwagi na niemożność powstrzymania ekspansji pomimo rygorystycznych przepisów fitosanitarnych. Obowiązek walki ze stonką spadł na rolników, zaprzestano ją monitorować z urzędu i obecnie nie wiadomo dokładnie, gdzie występuje i w jakiej liczebności.
Zwalcz chwasty w kukurydzy
Plantatorzy nie mogą narzekać na brak możliwości nalistnego odchwaszczania kukurydzy. To blisko 250 wariantów stosowania herbicydów, ale większość stanowią zalecenia bardzo zbliżone lub identyczne. Spośród nich należy wybrać...
Szkodzą larwy i chrząszcze
Stonka kukurydziana, w odróżnieniu od omacnicy prosowianki, ma dwa stadia rozwojowe szkodzące roślinom. Są to larwy występujące w glebie na monokulturach kukurydzy i podgryzające korzenie oraz chrząszcze, które zasiedlają i uszkadzają kolby i liście. Z gospodarczego punktu widzenia najgroźniejsze jest żerowanie larw. Osłabiają one rośliny, obniżając poziom ich odżywienia i zaopatrzenia w wodę. Mogą też powodować wyleganie roślin, co utrudnia, a niekiedy nawet uniemożliwia zbiór plonu. Dodatkowa szkodliwość larw to sprzyjanie infekcjom powodowanym przez patogeny odglebowe.
Chrząszcze są mniej szkodliwe. Preferują pyłek, ale gdy go brakuje żerują na świeżych znamionach kolb i miękkich ziarniakach. Przy licznym pojawie mogą prowadzić do słabszego zaziarnienia kolb i wzrostu ich podatności na fuzariozę. Gdy ziarniaki stwardnieją, to chrząszcze uszkadzają liście oraz migrują na inne uprawy, gdyż są polifagami.
Tej kukurydzy nie wysiewaj. Inspekcja z ważnym apelem
Chcesz uniknąć kłopotów? Sprawdź listę zakazanych odmian kukurydzy i zadbaj o przechowywanie dokumentów zakupu materiału siewnego oraz etykiet urzędowych, którymi oznakowane są opakowania. Przepisy prawne regulujące sprawy...
Z uwagi na poziom powodowanych strat, zarówno omacnica, jak i stonka kukurydziana wymagają zwalczania z zastosowaniem metod zarówno niechemicznych, jak i chemicznych. O ile walka chemiczna z omacnicą ma już wieloletnią historię, tak od 2020 r. znacząco wzrosło zainteresowanie rejestracją preparatów przeciwko larwom stonki kukurydzianej, pojawiającym się od siewów kukurydzy. To pokazuje, że problem z ich obecnością zaczyna być dostrzegany przez firmy fitofarmaceutyczne. O wiele łatwiej bowiem zwalczać larwy na etapie siewu kukurydzy, niż chrząszcze najaktywniej latające w okresie lipca i sierpnia, bo wtedy do ich zwalczania trzeba użyć specjalistycznego sprzętu.
Aktualnie do chemicznego zwalczania larw stonki kukurydzianej na monokulturach zarejestrowana jest jedna zaprawa nasienna (Force 20 CS) oraz dwa mikrogranulaty doglebowe aplikowane podczas siewu (SoilGuard 0,5 GR oraz SoilGuard 1,5 GR). Wszystkie te preparaty zawierają tę samą substancję czynną – teflutrynę (związek z grupy pyretroidów).
Sytuacja komplikuje się przy zwalczaniu chrząszczy, gdyż po wycofaniu tiachloprydu obecnie są dostępne to tylko 3 preparaty (Steward 30 WG, Rumo 30 WG i Sakarb 30 WG) zalecane w dawce 0,125-0,15 kg/ha. Wszystkie zawierają indoksakarb. Trudno więc w tym przypadku o rotację substancji czynnych, która byłaby wskazana, ponieważ jeden zabieg zwalczania chrząszczy to zbyt mało, aby obniżyć liczbę zapłodnionych samic, które dadzą początek nowemu pokoleniu szkodnika w kolejnym roku.
Zwalczanie chrząszczy stonki kukurydzianej, podobnie jak zwalczanie omacnicy, wymaga użycia specjalnych opryskiwaczy. Optymalny termin zabiegu przypada najczęściej od końca lipca do drugiej połowy sierpnia. Do monitoringu chrząszczy i wyznaczania optymalnego terminu zwalczania szkodnika można wykorzystać pułapki feromonowe, które bardzo dobrze odławiają samce tego gatunku.
Kukurydza na kiszonkę: polecane odmiany 2021
W tym roku do uprawy polecanych jest 19 odmian kukurydzy na kiszonkę: 5 mieszańców wczesnych, po 7 średnio wczesnych i średnio późnych. Listy odmian zalecanych opracowane są dla 4 województw. W województwie...
Omacnicy prosowianki nie można zwalczać zaprawami nasiennymi oraz mikrogranulatami, gdyż pojawia się wiele tygodni po siewach, stąd też do zwalczania jej młodych gąsienic zaleca się opryskiwanie roślin, przy użyciu opryskiwaczy pozwalających prowadzić zabiegi w wysokich łanach. Omacnica prosowianka wymaga przeprowadzenia 1-2 zabiegów chemicznego zwalczania. Pierwszy przypada zwykle pod koniec pierwszej bądź w drugiej dekadzie lipca, natomiast drugi 7-10 dni później. Nie są to jednak terminy stałe, gdyż nalot szkodnika modyfikuje pogoda. Dlatego należy go ustalać na podstawie monitoringu pojawu omacnicy na plantacji. Stosuje się do tego pułapki feromonowe i świetlne. Tu jednak pojawia się problem, gdyż wyznaczając termin zabiegu etykiety niektórych preparatów bazują na zapisie faz rozwojowych kukurydzy w skali BBCH.
Co zatem zrobić w sytuacji, gdy szkodnik pojawi się wcześniej lub później? Bezpieczniej jest bazować na występowaniu stadium szkodliwego szkodnika, które nie zawsze, jak pokazują badania naukowe, pojawia się w danej fazie rozwojowej kukurydzy. Tam, gdzie wykonuje się dwa zabiegi ochrony roślin, to pierwszy należy wykonać w czasie licznego, a drugi w czasie masowego wylęgu gąsienic. Gdy wykonuje się tylko jeden zabieg, to należy go przeprowadzić w czasie masowego wylęgu.
Prowadzony monitoring ma bardzo duże znaczenie, dlatego obserwacje własne warto skonfrontować z komunikatami sygnalizacji agrofagów, podawanych między innymi na Platformie Sygnalizacji IOR–PIB. Swoje komunikaty wydają także Ośrodki Doradztwa Rolniczego i firmy prywatne obsługujące rolnictwo.
Aktualnie do zwalczania omacnicy prosowianki w kukurydzy zwyczajnej zarejestrowane są 22 insektycydy, w większości zawierające lambda-cyhalotrynę, działającą skutecznie w temperaturze do 20oC. Dwie inne substancje czynne zalecane do zwalczania omacnicy to indoksakarb oraz chlorantraniliprol. Działają one niezależne od temperatury i pozwalają na rotację substancji czynnych, ograniczając ryzyko powstawania odporności.
Tabela. Przykładowe insektycydy zarejestrowane do zwalczania gąsienic omacnicy prosowianki w 2021 r.
|
Preparat |
Grupa chemiczna |
Substancja czynna |
Dawka |
Optymalna temperatura działania |
|
Arkan 050 CS Judo 050 CS Karate Zeon 050 CS Kusti 050 CS Lambda CE 050 CS Ninja 050 CS Wojownik 050 CS |
pyretroidy |
lambda-cyhalotryna |
0,2 l/ha |
do 20oC |
|
Lamdex Extra 2,5 WG |
pyretroidy |
lambda-cyhalotryna |
0,20-0,40 kg/ha |
do 20oC |
|
Kidrate Sparrow Sparviero Globe |
pyretroidy |
lambda-cyhalotryna |
0,125 l/ha |
do 20oC |
|
Avaunt 150 EC Explicit 150 EC |
oksadiazyny |
indoksakarb |
0,25 l/ha |
działa niezależnie od temp. |
|
Steward 30 WG Rumo 30 WG Sakarb 30 WG |
oksadiazyny |
indoksakarb |
0,125-0,15 kg/ha |
działa niezależnie od temp. |
|
Coragen 200 SC Cordero 200 SC Corleone 200 SC Klortranil Kobalt 200 SC |
antranilowe diamidy |
chlorantraniliprol |
125 ml/ha |
działa niezależnie od temp. |
Źródło: Opracowanie własne na podstawie Rejestru środków ochrony roślin MRiRW – stan na 02.04.2021
- Artykuł ukazał się w miesięczniku "Przedsiębiorca Rolny" nr 5 -2021 - ZAPRENUMERUJ
