Jak pokonać omacnicę prosowiankę?
Rolnicy do walki z omacnicą prosowianką mają do wyboru dwie metody - chemiczną i biologiczną. W obydwu przypadkach ważna jest wysoka skuteczność, dlatego każda z nich wymaga profesjonalnego wykonania. Aby podjąć decyzję o wyborze metody, warto poznać zalety i wady każdej z nich.
Tegoroczny stan klęski suszy, zwłaszcza na Opolszczyźnie, Kujawach, Wielkopolsce i Dolnym Śląsku, odwrócił uwagę rolników od agrotechnicznych przyczyn mniejszych plonów. Tymczasem warto przeanalizować, czy na zmniejszenie plonu kukurydzy nie wpłynęły również szkodniki, a zwłaszcza omacnica prosowianka, o której, w tym suchym i gorącym roku tak niewiele się mówiło, a która miała świetne warunki do rozwoju.
Pomimo suszy szkodniki nie śpią
Zasiedla plantacje w czerwcu
Na ogół naloty omacnicy prosowianki zaczynają się w drugiej połowie czerwca, z największą intensywnością lotu od końca czerwca do połowy lipca. W tym roku, po raz pierwszy w historii, w okolicach Rzeszowa i Wrocławia, pierwsze motyle odławiano już na początku czerwca. W zależności od pogody lot motyli kończy się pod koniec lipca lub na początku sierpnia, ale w sprzyjających warunkach trwa nawet do końca sierpnia. W trakcie lotu obserwuje się niekiedy jeden, a czasami dwa lub trzy szczyty pojawiania się motyli. Skutki żerowania gąsienic omacnicy (5 stadiów larwalnych) to przede wszystkim: złomy i uszkodzenia łodyg, kolb i ziarna, zwiększenie podatności na grzyby rodzaju Fusarium oraz obniżenie jakości ziarna przez wzrost poziomu mikotoksyn.
Skala występowania omacnicy prosowianki i duże straty, które powoduje w uprawie kukurydzy, skłaniają rolników do podejmowania decyzji o potrzebie jej zwalczania.
Preparaty mikrobiologiczne w uprawie kukurydzy
Jaką metodę wybrać?
Najczęściej do walki z omacnicą przedsiębiorcy wybierają metodę chemiczną, licząc, że będzie bardziej skuteczna. Brak rozeznania w sposobie wykonywania zabiegów biologicznych, ich kosztów i oceny skuteczności to podstawowe bariery, które hamują przed wyborem metody biologicznej, tymczasem jej skuteczność mogłaby wielu rolników pozytywnie zaskoczyć.
Biologiczna ochrona przeciwko omacnicy prosowiance polega na wykorzystaniu kruszynka (Trichogramma spp) - błonkówki będącej pasożytem jaj omacnicy. Argumenty formalne przemawiające ZA to przede wszystkim obowiązek stosowania od 1 stycznia 2014 r. zasad integrowanej ochrony roślin, czyli wykorzystywania w pierwszym rzędzie metod nie chemicznych, a w ostateczności dopiero metod chemicznych. Celem integrowanej ochrony nie jest bezwzględna walka ze szkodnikami, ale zredukowanie ich liczebności do poziomu niezagrażającego istotnie plonom. Drugi ważny argument to fakt, iż w całej Europie metoda biologiczna od wielu lat jest zalecana, stosowana, a nawet dotowana przez tamtejsze ministerstwa rolnictwa (np. w Niemczech). W Czechach w 2017 r. ochroniono w ten sposób około 18 000 ha (z czego większość w zabiegach agrolotniczych), w Niemczech około 40 000 ha, w tym 10 000 ha dronem, a we Francji około 120 000 ha. W Polsce areał chroniony biologicznie waha się między 4 000 a 6 000 ha.
Skuteczność obu metod zależy od ogólnej kondycji roślin, stopnia zachwaszczenia, nasilenia występowania omacnicy, podatności odmiany na szkodnika, terminu siewu, warunków meteorologicznych oraz precyzyjnego monitorowania terminu nalotu szkodnika. Trzeba jednak pamiętać, że każda z nich metod wymaga profesjonalnego wykonania. A czym różnią się od siebie obydwie metody?
Technologia introdukcji kruszynka
Różne terminy stosowania
W przypadku metody biologicznej zabieg wykonuje się wcześniej nawet o 2-3 tygodnie w stosunku do metody chemicznej, ponieważ preparaty biologiczne zawierające kruszynka zwalczają jaja omacnicy. Preparaty te mogą mieć formę sypką (do aplikacji z wiatrakowca i drona), kulek (aplikacja z drona albo urządzenia zamontowanego na ciągniku) lub zawieszek do samodzielnego rozmieszczania w łanie. Biopreparaty zawierające kruszynka (żywy organizm) są wytwarzane pod konkretne zamówienia i dostarczane w chłodziarkach
Metoda chemiczna skierowana jest przeciwko masowo wylęgającym się gąsienicom, które są w stadium wysoce mobilnym, stąd też stosowanie insektycydów wymaga o wiele większej precyzji w ustaleniu terminu zwalczania. Gąsienice tylko przez krótki okres czasu znajdują się na powierzchni roślin, po czym migrują w ich zakamarki i wgryzają się do tkanek, stając się mniej wrażliwe na insektycydy, zwłaszcza o działaniu powierzchniowym.
Ochrona chemiczna kukurydzy przed omacnicą prosowianką
Odmienny sposób aplikacji
W metodzie biologicznej preparaty aplikuje się ręcznie, z pokładu wiatrakowca lub bezzałogowych statków powietrznych, a więc w sposób bezpieczny i wydajny, nie powodując strat w wyniku przejazdu opryskiwaczy przez łan. Aplikacja z powietrza nie jest uzależniona od warunków panujących na polu (np. grząski i nierówny teren), a ręczne rozwieszanie zawieszek nie jest możliwe tylko w skrajnych przypadkach.
W przypadku metody chemicznej wymagania pod względem sposobu aplikacji insektycydów są wysokie. Po pierwsze opryskiwacze ciśnieniowe powinny dozować preparaty w odpowiedniej dawce, bardzo precyzyjnie (konieczność stosowania rozpylaczy antyznoszeniowych oraz adiuwantów), z możliwie niskimi stratami i ryzykiem dla środowiska. Aplikacja insektycydów musi zapewniać bezpieczeństwo, równomierność rozpylenia oraz penetracji kropli w zwartym łanie. W przypadku stosowania pyretroidów zabiegi można wykonywać w godzinach wieczornych i nocnych, ponieważ działają one skutecznie w temperaturze do 20oC. Przemieszczanie się opryskiwacza przez zwarty łan kukurydzy jest trudne i wymaga stosowania ścieżek technologicznych (opryskiwacze szczudłowe są drogie). Ponadto nie zawsze jest możliwy wjazd w łan kukurydzy (np. po ulewnych deszczach).
Integrowana ochrona kukurydzy przed chorobami i szkodnikami w 2018 roku
Koszt zabiegów
Koszty ochrony biologicznej kukurydzy przed omacnicą prosowianką są porównywalne z kosztami ochrony chemicznej.
W 2017 r. w przypadku stosowania preparatu Tricholet (forma sypka) z wykorzystaniem wiatrakowca, koszt biologicznej ochrony wynosił 180 zł/ha (w tym zawarto: cenę preparatu, dwukrotną aplikację wiatrakowcem, serwis biologiczny tzn. wybór momentu aplikacji i ocenę skuteczności, a także raporty elektroniczne z wykonanych zabiegów i oceny skuteczności).
Koszt zastosowania preparatu Trichocap (zawieszki) do samodzielnego rozmieszczania wynosił 190 zł/ha (jedna aplikacja).
Koszt przy stosowania preparatu Trichosafe (kulki) w przypadku samodzielnego rozmieszczania wynosił 148 zł/ha (jedna aplikacja), a w przypadku rozrzutu dronem 148 zł/ha + 50 zł usługa (jedna aplikacja).
Walory ochrony biologicznej
W przypadku biologicznej ochrony kukurydzy przed omacnicą prosowianką zalecana jest regularna interwencyjna, coroczna aplikacja środka. Na większości obszaru Polski, w tych regionach, w których omacnica prosowianka uszkadza powyżej 40-50 proc. roślin zaleca się dwukrotną aplikację preparatów biologicznych.
Metoda biologiczna zmniejsza populację omacnicy od 60 do 92 proc. (pięcioletnie badania prowadzone w skali całego kraju w okresie dojrzałości zbiorczej kukurydzy w różnych regionach Polski, na odmianach kukurydzy o różnej podatności na szkodnika, w warunkach sprzyjających rozwojowi kruszynka).
Ten sposób ochrony nie stwarza żadnych zagrożeń dla środowiska i dla organizmów pożytecznych (np. biedronek, bzygów lub złotooków) czy neutralnych gospodarczo jakie znajdują się w zasiewie, a dodatkowo zmniejsza nasilenie pojawu mszyc i co ważne nie prowadzi do powstawania zjawiska odporności omacnicy na stosowane preparaty.
- Artykuł ukazał się w miesięczniku "Przedsiębiorca Rolny" nr 10-2018 - ZAPRENUMERUJ
