Reakcja soi na stres chłodu
Soja jest rośliną ciepłolubną. Fot_Magda Litwinczuk-Bis
Uprawę soi w naszej szerokości geograficznej ograniczają przede wszystkim jej wymagania foto-termiczne. Soja jest rośliną ciepłolubną, dnia krótkiego, a zatem fotoperiod i temperatura to najważniejsze czynniki, które decydują o zasięgu uprawy tego gatunku.
W trakcie wegetacji soi średnia dobowa temperatura powietrza nie powinna być niższa niż 15oC, a krytycznym okresem, w czasie którego soja jest szczególnie wrażliwa na niskie temperatury jest faza kwitnienia. Minimalna temperatura nie powinna być wtedy niższa niż 17-18oC (optymalna 22-25oC).
Soja lubi fosfor i potas
Wśród rolników rośnie zainteresowanie uprawą soi. Wśród zabiegów agrotechnicznych, które mają duży wpływ na plonowanie soi, a tym samym na jej opłacalność, jest prawidłowe nawożenie mineralne. Szacuje się, że soja...
Niskie temperatury w okresie kwitnienia, czy zawiązywania strąków powodują spadek plonowania ze względu na opadanie kwiatów i młodych strąków, jak również niecałkowite ich wypełnianie. Badania przeprowadzone w Instytucie Uprawy Nawożenia i Gleboznawstwa - Państwowym Instytucie Badawczym (IUNG – PIB) w Puławach wykazały, że tygodniowe przechłodzenie roślin w fazie kwitnienia (średnia dobowa temperatura 15oC) spowodowało spadek plonu nasion soi o ok. 25%, przy czym gorzej zniosły przechłodzenie odmiany późne niż wczesne i średniowczesne.
W warunkach Polski soja kwitnie na ogół w drugiej połowie czerwca, w związku z czym duże spadki temperatur w tym okresie są bardzo rzadkie, a więc i zagrożenie spadkiem plonu z tego powodu jest znikome.
Ważny jest start
Większe znaczenie mają warunki termiczne w czasie siewu soi. Warunki klimatyczne w Polsce charakteryzują się stosunkowo chłodnymi wiosnami, co z punktu widzenia wymagań termicznych soi ma duże znaczenie, dlatego optymalny termin siewu przypada na koniec kwietnia/początek maja, kiedy temperatura gleby osiągnie co najmniej 10oC.
Odmiany soi przetestowane przez COBORU
Dotychczas nie udało się upowszechnić uprawy soi w Polsce, ale od kilku lat obserwuje się wzrost zainteresowania tym gatunkiem, szczególnie na południu kraju. Jednym z kluczowych jest wybór odpowiedniej odmiany, bo o tym, czy i jak...
Tak więc w niektórych latach, niezależnie od terminu wysiewu, niekorzystne wiosenne warunki mogą spowodować obniżenie obsady roślin, a w konsekwencji zmniejszyć plon soi.
Termin siewu soi ma bardzo duże znaczenie, zwłaszcza w przypadku chłodnego kwietnia i maja oraz wiosennych przymrozków, które mogą występować w Polsce w tym czasie, zwłaszcza we wschodniej części kraju.
Tolerancyjna w okresie siewów
Soja może kiełkować w temperaturze 5-40oC. Badania przeprowadzone w IUNG-PIB w Puławach pokazały, że niskie temperatury po wysiewie (6oC w nocy) trwające ponad tydzień zahamowały wschody roślin, ale przy wzroście temperatury do 15oC, rośliny powschodziły dość równomiernie, a wschody były mniejsze średnio tylko o 5% w porównaniu do wschodów w warunkach optymalnych.
Soja: odmiany rekomendowane 2021
W tym roku do uprawy poleca się 22 odmiany soi, w tym cztery bardzo wczesne i wczesne, trzy średnio wczesne i średnio późne, dziesięć późnych i pięć bardzo późnych. Wśród odmian rekomendowanych większość, bo trzynaście...
Także badania amerykańskich naukowców pokazują, że wcześniejszy siew soi (w niższej temperaturze) przyczynił się do wykształcania większej liczby strąków i nasion, a w konsekwencji większego plonu nasion, w porównaniu z opóźnionym siewem. To pokazuje, że w korzystnych warunkach polowych (ciepła wiosna, optymalne opady) i przy poprawnej agrotechnice (m.in. właściwa odmiana, zdrowy materiał siewny, zaprawione i zaszczepione nasiona, dobrze przygotowane stanowisko) wcześniejszy siew soi może wpływać na zwiększenie plonu nasion.
Uważać na przymrozki
Powinna być to jednak ostrożna praktyka, zwłaszcza w chłodniejszych rejonach Polski, ponieważ można narazić soję na wiosenne przymrozki, a wtedy konieczne może być przesiewanie.
Powschodowe odchwaszczanie soi
Soja, jako roślina uprawiana w szerokich międzyrzędziach jest szczególnie narażona na zachwaszczenie, zwłaszcza w początkowym okresie wzrostu. Większość środków zwalczających chwasty dwuliścienne można stosować tylko bezpośrednio po...
Coraz lesze nowe odmiany
Odporność soi na stres chłodu uzależniona jest także od genotypu. Postęp biologiczny sprawia, że nowe odmiany są bardziej plenne, ale także lepiej przystosowane do konkretnych warunków środowiska. W ostatnich latach prace hodowlane związane z soją prowadzone są bardzo dynamicznie nie tylko w Polsce, ale także w Europie, o czym świadczy liczba zarejestrowanych odmian.
Obecnie w KR jest 32 odmiany soi, w tym 27 zostało zarejestrowanych w latach 2017-2021, zaś w CCA jest ich ponad 500! Dobór odmiany do konkretnych warunków siedliska i regionu ma bardzo duże znaczenie, ponieważ poszczególne kreacje charakteryzują się zróżnicowaną długością okresu wegetacyjnego, ale mogą także różnić się pod względem tolerancji na chłód, a zróżnicowanie to może wynosić nawet 3oC.
Tabela. Procent przeżycia siewek soi w zależności od fazy rozwojowej i temperatury powietrza (%)
|
Temperatura (oC) |
Faza rozwojowa |
||
|
łuk hipokotylowy (1 tydzień po wysiewie) |
w pełni rozwinięte liścienie (2 tygodnie po wysiewie) |
rozwinięty pierwszy liść trójlistkowy (3 tygodnie po wysiewie) |
|
|
– 2 |
100 |
94 |
94 |
|
– 4 |
81 |
56 |
63 |
|
– 6 |
75 |
19 |
0 |
|
– 8 |
0 |
0 |
0 |
Źródło: Meyer i Badaruddin (2001)
- Artykuł ukazał się w miesięczniku "Przedsiębiorca Rolny" nr 3-2021 - ZAPRENUMERUJ
