Rząd przyjął projekt regulujący stan prawny gruntów na wsi
Fot. Tytus Żmijewski / Brak regulacji stanu prawnego gruntów uniemożliwia ubieganie się o platności bezpośrednie
Uregulowanie stanu prawnego gruntów należących do wspólnot i nieodpłatne przejęcie przez gminy terenów bez ustalonego właściciela - to cel projektu o wspólnotach gruntowych, który przyjął rząd.
Wspólnoty gruntowe są pozostałością uwłaszczeń włościan dokonywanych na terenach byłego zaboru rosyjskiego i austriackiego w XIX wieku i stanowią szczególnego rodzaju własność.
Zgodnie z orzecznictwem Sądu Najwyższego charakter wspólnoty gruntowej "aczkolwiek zbliża się do współwłasności, stanowi jednak współwłasność o szczególnych cechach, niepodlegającą podziałowi, rządzącą się własnymi odrębnymi zasadami. Istotą tej współwłasności jest uprawnienie członka wspólnoty do udziału we wspólnocie w postaci korzystania z objętych nią gruntów zgodnie z ich przeznaczeniem, przysługujące osobom fizycznym lub prawnym posiadającym gospodarstwa rolne".
Projekt noweli ustawy o zagospodarowaniu wspólnot gruntowych, który we wtorek przyjęła Rada Ministrów, przygotowało Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi. Ma on na celu uregulowanie stosunków własnościowych wspólnot gruntowych.
Nowela ma umożliwić ustalenie, które nieruchomości stanowią wspólnoty gruntowe, bądź mienie gromadzkie oraz kto jest uprawniony do korzystania ze wspólnoty i jakie przysługują mu udziały w gruntach wspólnotowych.
W Polsce istnieje ponad 5100 wspólnot gruntowych o łącznej powierzchni ok. 107 tys. ha. Według szacunków MRiRW około 3500 z nich nie ma uregulowanego stanu prawnego, choć powinno to było nastąpić w ciągu roku od uchwalenia obecnie obowiązującej ustawy, czyli do 5 lipca 1964 r.
Jak przekonywał resort, taka sytuacja utrudnia opodatkowanie tych gruntów gminom i jest niekorzystna dla rolników, zwłaszcza przy ubieganiu się o płatności bezpośrednie do posiadanych gruntów.
Projekt przewiduje w pierwszej kolejności ustalenie, które nieruchomości stanowią wspólnotę gruntową oraz ustalenie wykazów uprawnionych do udziału we wspólnocie oraz wykazu obszarów gospodarstw rolnych przez nich posiadanych i wielkości przysługujących im udziałów we wspólnocie.
Będzie to następowało na wniosek uprawnionego do udziału we wspólnocie, czyli osób fizycznych lub prawnych posiadających gospodarstwa rolne, jeżeli w ciągu ostatniego roku przed 5 lipca 1963 faktycznie korzystały z tej wspólnoty. Są to tzw. "pierwotni uprawnieni". Będą mieli czas na składanie wniosków w tej sprawie do 30 czerwca 2016 r.
Projekt ustawy przewiduje, że jeśli ustalenie pierwotnych uprawnionych lub ich spadkobierców nie będzie możliwe, wniosek o ustalenie udziałów we wspólnocie będą mogły złożyć również "osoby fizyczne lub prawne, które posiadają gospodarstwa rolne i nieprzerwanie od 1 stycznia 2011 r. do 31 grudnia 2015 r. faktycznie korzystają ze wspólnoty gruntowej albo zamieszkują lub mają siedzibę na terenie miejscowości, w której znajdują się grunty stanowiące wspólnotę lub osoby fizyczne, które zamieszkują w innej miejscowości, a prowadzą gospodarstwo rolne - jeżeli wspólnotą gruntową są lasy, grunty leśne albo nieużytki przeznaczone do zalesienia".
