Odchwaszczanie użytków zielonych
Dane na temat dokładnej powierzchni trwałych użytków zielonych nie są precyzyjnie określone. Przyjmuje się, że obecny ich udział w strukturze użytków rolnych wynosi około 20 proc. Ten dość znaczny obszar wymaga ochrony, a bardzo często jest zaniedbywany.
Użytki zielone powinny być zielone, jednak często są kolorowe. Niezwalczane chwasty kwitną, a paleta ich barw jest wprost nieograniczona. Niewinnie na biało kwitną: maruna, rumiany i rumianki, w kolorze żółtym dominuje mniszek pospolity, a wspierają go jaskry i pięciorniki. Kilka gatunków bodziszków zarezerwowało dla siebie kolory w odcieniach niebieskich przez fioletowe do szkarłatnych. Do bardzo konkurencyjnych chwastów na użytkach zielonych należą szczawie. Jeden z nich, szczaw zwyczajny, tworzy tzw. "czerwone łąki", a ten kolor mają też maki. Nad całością często kołyszą się białe baldachy chwastów z rodziny selerowatych, głównie reprezentowane przez: barszcz, marchew i trybułę. Można powiedzieć jest pięknie, ale…
Jak dbają o pastwiska w Irlandii?
W czym problem?
Ochrona plantacji traw nasiennych przed zachwaszczeniem jest bardzo słabo opracowana. Tym samym łąki i pastwiska, do założenia których używa są różnego typu mieszanek tych gatunków, również nie posiadają wystarczającego programu zwalczania chwastów. Paradoksem jest fakt, że na rynku istnieje kilkadziesiąt herbicydów zawierających kilkanaście substancji czynnych całkowicie selektywnych dla traw. W efekcie plantatorzy zniechęceni taką sytuacją, zgodnie z przepisami, nie stosują ochrony przed chwastami, inni ryzykując ich łamanie stosują niezarejestrowane herbicydy na własną rękę. Żaden z wyborów nie jest optymalny.
Co można zrobić?
Zgodnie z przepisami użytki zielone można odchwaszczać zaledwie dwoma substancjami czynnymi. Spośród zarejestrowanych około 20. form użytkowych samego fluroksypyru, zaledwie trzy preparaty posiadają oficjalne zalecenia stosowania na łąkach i pastwiskach. Pierwszy wariant obejmuje stosowanie preparatów: Taran 250 EC, Starane 250 EC i jego nowszej formy Starane 333 EC. Podobnie niekonsekwentne są listy z zakresem zwalczanych gatunków chwastów, w których wymieniane są różne gatunki. Wzajemnie uzupełniając te informacje, za wrażliwe można uznać następujące: bieluń dziędzierzawa, gorczyca polna, gwiazdnica pospolita, jasnoty, koniczyna biała, niezapominajka polna, maruna nadmorska, mniszek pospolity, pokrzywa zwyczajna, pokrzywa żegawka, powój polny, poziewnik szorstki, przetaczniki, przymiotno kanadyjskie przytulia czepna, rdest powojowy, rdest ptasi, rumiany i rumianki, szarłat szorstki, tasznik pospolity, tobołki polne i szczawie.
Sztuka odnawiania i zakładania użytków zielonych
Drugim wariantem odchwaszczania jest rozszerzona forma pierwszego. Polega on na stosowaniu przeznaczonego wyłącznie na użytki zielone herbicydu Fernando Forte 300 EC, który w składzie, obok fluroksypyru, posiada trichlopyr, efektywnie niszczący wiele gatunków wieloletnich. Dlatego listę gatunków wrażliwych na fluroksypyr można poszerzyć o kilka kolejnych: babka lancetowata, barszcz zwyczajny, bylica pospolita, jaskry, krwawnik pospolity, mniszek lekarski, pokrzywa zwyczajna i szczawie. Zwłaszcza dobre efekty można uzyskać w zwalczaniu uporczywych gatunków takich jak: mniszek pospolity, pokrzywy i szczawie, które są wrażliwe na obie substancje czynne. Chwasty jednoroczne największą wrażliwość wykazują od fazy 6-8 liści (rozeta) do fazy początku strzelania w pędy kwiatowe. Chwasty wieloletnie, wczesną wiosną oraz w trakcie odrastania po skoszeniu lub wypasaniu, charakteryzują się niewielką masą części nadziemnej w stosunku do korzeni, co może mieć wpływ na obniżenie skuteczności zabiegu. Wytworzenie przez chwasty, zwłaszcza wieloletnie, dużej powierzchni blaszek liściowych w stosunku do ich masy korzeniowej, zapewnia wchłonięcie potrzebnej ilości preparatu i rozprowadzenie jej w organach podziemnych (korzenie, rozłogi, bulwy, cebule). Użytki zielone, w wysokim stopniu zachwaszczone wieloletnimi chwastami oraz o dużej liczbie nasion chwastów w glebie, mogą wymagać kolejnego zabiegu w roku następnym, co zapewni długotrwały efekt ich działania.
Optymalne terminy stosowania
Terminy stosowania tych nielicznych herbicydów są rozciągnięte w czasie. Obejmują okres od początku wiosny (od marca) do czerwca lub według innych etykiet do września. W praktyce należy się skłaniać do późniejszych terminów, zwłaszcza na stanowiskach z dużą liczbą gatunków wieloletnich. Mają one tendencję do gromadzenia zapasów pokarmowych na czas zimy. Przemieszczając je do organów podziemnych, intensyfikują procesy przewodzenia i zaaplikowany herbicyd również jest przemieszczany. W efekcie dociera on łatwiej do organów podziemnych, najdalej oddalonych od miejsca wnikania (blaszki liściowe), co gwarantuje skuteczne działanie, objawiające się ginięciem nawet bardzo silnych i rozrośniętych osobników.
Ogólnym zaleceniem po zastosowaniu fluroksypyru lub fluroksypyru i trichlopyru jest nie wypasanie bydła mlecznego wcześniej niż po 7 dniach od wykonania zabiegu. W przypadku użytków zielonych, na których występują chwasty uciążliwe (np. szczawie), zwierzęta gospodarskie należy wypasać dopiero po ich całkowitym zniszczeniu. W skład użytków zielonych wchodzą nieraz rośliny bobowate (koniczyny, lucerna). Niestety, w przypadku zastosowania wymienionych substancji czynnych należy się liczyć z ich uszkodzeniem, a nawet zniszczeniem.
Jak przywracać zdegradowanym użytkom zielonym wysoką wydajność?
Przyszłość jest niewiadoma
Analizując proces rejestracji środków chwastobójczych na łąkach i pastwiskach, obserwuje się ciągły trend ich wycofywania przy całkowitym braku rejestracji nowych (już znanych) substancji czynnych. W ostatnim czasie wypadła kolejna popularna substancja, którą był chlopyralid (np. Lontrel). Wycofano równie popularny, bardzo selektywny związek w stosunku do traw, jakim jest florasulam (był składnikiem wycofanego preparatu Rancho). Obecnie jest również zarejestrowany jako pojedyncza substancja i mógłby być przydatny w odchwaszczaniu użytków zielonych. Wiele rejestracji takich związków jak np. pendimetalina (Stomp i wiele odpowiedników) czy pirydat (Lentagran i wiele odpowiedników), swojego czasu zarejestrowanych do odchwaszczania plantacji traw nasiennych, nie ma ani tej rejestracji, ani zaleceń odchwaszczania użytków zielonych.
Trudno w grupie środków w pełni selektywnych nie wymienić preparatów z grupy regulatorów wzrostu, typu Aminopielik (2,4-D), Chwastox (MCPA) czy dikamba. Wymienione związki to zaledwie kilka przykładowych substancji czynnych, spośród jeszcze wielu innych zarejestrowanych w kraju. Korzystać można także z zaleceń zagranicznych. Na użytkach zdominowanych przez kostrzewy i życice często wykorzystuje się także herbicydy stosowane w kukurydzy. Należą do nich niektóre sulfonylomoczniki, trójketony (mezotrion, tembotrion, sulkotrion), a także petoksamid czy terbutylazyna. Jest w czym wybierać.
Należy jedynie zachęcić (powołać?) kompetentne organizacje (instytuty naukowe, uczelnie wyższe) aby łącznie z producentami środków ochrony roślin, chociaż początkowo w ramach stosowania środków ochrony roślin w uprawach i zastosowaniach małoobszarowych, stworzyć możliwość legalnego odchwaszczania użytków zielonych. Wstępnie można nawet zaakceptować klauzulę, że odpowiedzialność za skuteczność działania i fitotoksyczność środka ochrony roślin stosowanego w uprawach małoobszarowych ponosi wyłącznie jego użytkownik.
Tabela. Wykaz herbicydów do odchwaszczania użytków zielonych
|
Herbicyd |
Substancja czynna |
Dawka na ha |
Uwagi o terminie stosowania |
|
Starane 250 EC lub Taran 250 EC |
fluroksypyr - 250 g/l |
0,8 l |
Do września na chwasty 8-10 cm wysokości, w fazie 3-4 liści |
|
Starane 333 EC |
fluroksypyr - 333 g/l |
0,54 l |
Od marca do czerwca w okresie intensywnego wzrostu chwastów |
|
Fernando Forte 300 EC |
fluroksypyr - 150 g/l + trichlopyr - 150 g/l |
1,0-2,0 l |
W okresie intensywnego wzrostu chwastów. Jeśli ruń została skoszona należy odczekać 14-21 dni do czasu jej odrośnięcia, nie później jednak, niż do osiągnięcia przez trawy wysokości 25 cm |
- Artykuł ukazał się w miesięczniku "Przedsiębiorca Rolny" nr 2-2019 - ZAPRENUMERUJ
